Vísir - 17.06.1944, Qupperneq 19

VÍSIR — ÞJÓÐHÁTÍÐARBLAÐ
19
entsprófi árið 1900 að nema
verkfræði. En liann varð lirifn-
ari af fríteikningu en reglustiku,
og fór svo að J)ann réðist lil list-
náms 1903, fyrst á „Det tekn-
islce SeJskabs Sltole“ í Kaup-
mannaliöfn, síðar á einltasltóla
danslta málarans Zartmanns og
loks lijá sjálfum Matisse «í
París. Til íslands fluttist liann
eltlti fyrr en eflir heimsstyrjöld-
ina fyrri, og til Danmerltur er
liann aftur fluttur fyrir nokkr-
um árum. Þrátt fyrir sina úl-
lendu menntun og margra ára
starf erlendis, er Jón Stefánsson
íslenzkur í Jnið og liár, enda
hefir hann haft ærin áhrif á
yngstu kynslóð íslenzkra mál-
ara, sem betur en almenningur
hafa ltunnað að mela hand-
bragð lians; vinnusemi og ein-
lægni. Jón varð snemma fyrir
allmiklum álirifum frá fransltri
málaralist, enda þótt þeirra gæti
nú eigi miltið í afköstum hans.
Því að Jón Stefánsson hefir
aldrei "^erzl Iiandhendi neinna
lislastefna. Ilefir hann sjálfur
mótað stíl sinn og listform af
feslu og öryggi, framúrsltarandi
greind og miltlum lærdómi.
Hann er sem hetur fer ennþá
sístarfandi og' liefir nýlega tekið
þátt í sýningum í Danmörltu,
þar sem hann nýtur afarmiltils
álits.
Ef skýra ælti muninn á Jóni
Stefánssyni og Ásgrími Jóns-
syni, myndi helzt gripið til
þeirrar* sltýringar, að Jón væri
formalisti en Ásgrimur ltólor-
isti. Má og- til sanns vegar færa,
að styrkur Jóns hefir legið í
formlnu fyrst og fremst, en
styrkur Ásgrims i litum. Þriðji
maðurinn, Jóhannes Sveinsson
Kjarval. sem er yngstur brc-
menninganna, 58 ára gamall. er
hinum eldri starfsbræðrum sín-
um um svo marga hluti ólíkur,
^ið of langt yrði upp að telja.
Jóhannes Kjai'-
val við vinnu.
Kona (málverk
eftir Jón Stef-
ánsson).

Kjarval var oi-ðinn 33 ára gam-
all, er hann lauk prófi á Lista-
liáskólanum í Kaupmannahöfn,
og hafði' þá lengi stundað sjó-
mennsku og algenga vinnu. En
að prófi loknu fei-ðaðist hann
um Tlalíu, England og Þýzlta-
land, en dvaldi siðar um langan
tíma í Frakltlandi og á Norður-
löndum. Helzta og óvenjuleg-
asta einkenni hans vii’ðist það,
liversu frjáls lxann er gagnvart
efnisinnihaldi mynda sinna.
Hann er gæddur djúpri listagáfu
og framúrsltarandi tækni, og því
liættir lionum stundum til að
leggja meiri áherzlu á yfirborð
en dýpt. En nxeð vaxandi þroslta
ltomst hann Ixrátt upp á lag með
að láta myndirnar vaxa út yfir
viðfangsefnið, og beitir liann í
því efni oft heillandi hugmynda-
flugi og frjálsræði, sem hvers-
dagsmönnum sundlar við. í
þrosltaferli Kjarvals kennir
rnargra grasa. IJann varð fyrst-
ur íslenzltra málara til að mála
„abstraltt“ myndir, en hann hef-
ir lílta á sumum sviðum ltomizt
íslenzlcra málara lengst í lands-
lagsmyndum, og hefir enn eltlti
orðið neinna afttxrfara vart í
lisl lians.
ríkan samhug nxeð ölluin, en
einkunx þó með þeim er bágt
áttu. Kærastar þjóðinni eru
myndir hans úr þjóðsögum
og ævintýrum, en veigamesta
verki hans, altaristöflu, var
eltlti fullloltið, þegár hann féll.
Næsta kyxxslóð.
Þegar hér er konxið sögu lief-
ir lífsafkoma Islendinga breytzt
til muna, og loltið er heimsstyrj-
öldinni fyrri ásamt veigamiltl-
um kafla í sjálfstæðisbaráttu ís-
lendinga. Samfax-a pólitísku
frelsi og vaxandi velmegun eru
ýmis hulin öfl úr læðingi leyst,
og á næstu árum ráðast æ fleiri
og fleiri menn og ltonur í þjón-
ustu myndlistarinnar. Þjóðin
getur samt enn eltki boðið lista-
mönnum sinum viðunanleg lífs-
og starfsskilyrði, en lxvenær
hefir noltltur listamaður slteytt
um slíkt? Leiðin liggur að vísu
enn sem fyrr til Danmerkur.
Þótt þar sé auðugt listalíf, sam-
anborið við ísland, er þó hægt
að hugsa sér mörg lönd lieppi-
legri til listnáms. En íslenzkir
listamenn. sýna sjálfstæði sitt í
því, að þótt flestir þeirra séu að
talsvfei’ðu leyti danskmenntaðir,
Guðmundur Thorsteinsson.
Muggur var liann kallaður, en
það hefði eins vel mátt ltalla
liann Aladdín. Þessi löfrandi
fjölhæfi listamaður féll fi’á
1924 aðeins 32 ára að aldri.
#
Hann lagði á rnargar listgreinar
gjörva hönd, málaoi, teiknaði,
saumaði, söng og lélt. Þá mun
hans lengi minnzt sem mynd-
listamanns aðallega, og varð
hann þjóðinni mikill harm-
dauði, því að þótt eftir hann
lægi talsvert dagsyerlt, þá nxátti
glögglega sjá að hann var á öru
og merkilegu þroskaskeiði, þeg-
ar hann andaðist. Muggur átti
náðargáfu kímninnar, svo sem
fjöhli smámynda hans ber vitni.
En bann átti líka viðltvæmpi og
þá verður engum þeirra á brýn
borið að liann geti á neinn liátt
talizt til dansltra listamanna.
Kristín Jónsdóttir og Júlíana
Sveinsdótlir eru fyrstu íslenzltu
ltonurnar, sem-gera sér málai’a-
list að ævistarfi. Kristin veltur
skjótt athygli fvrir ltvenlega
næmi, fínleika og smekk. En
smáirí samaji vex hún sem lista-
kona langt út fvrir það, sem
henni virðist í upphafi eiginlegt
og virðist talta viðfangsefnin
„karlmannlegri“ töltum. Stend-
ur hún mjög framai-lega í floltki
íslenzkra lislamanna, einltum i
frábærum kyrralífs- og blónxa-
myndum. Júlíana Sveinsdóttir
er henni unx margt ólílt, einkum
í myndbyggingu. Gætir í mynd-