Vísir - 01.02.1945, Blaðsíða 4

4
VISTR
TM,v,m*Iulnrnmi 1. fcbrúnr 1945.
V í S I R
BAGBLAÐ
Utgefandi:
BLAÐAUTGÁFAN visir h/f
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson,
Ilersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12
Símar 1 6 6 0 (fimm línur).
Verð kr. 5,00 á mánuði.
Lausasala 40 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f
Stjórnaiandstaðan,
gtjórnarblöðin leitast mjög við að gera hina
svokölluðu stjórnarsamvinnu tortryggi-
lega, en gera þar engan greinarmun á
])eim, sem eru í beinni andstöðu við ríkis-
stjórnina og Iiinum, sem fylgjast með gcrðum |
hennar með eðlilegri gagnrýni. Segja blöðin |
i’cttilcga, að eina vonin til þess að lieppileg
lausn fáist á dýrtíðarmálunum, sé víðtækt
samstarf þeirra flokka, sem nú Jara með völd,'
en réttara hcfði þó verið að segja: víðtækt j
Jsamstarf allra stjórnmáláflokkanna. Þeir,
tflokkarnir, sem nú styðja rikisstjórnina, hófu
feril sinn mcð því að bregðast gefnum lof-
orðum til bændastéttar landsins, og í stað þess
að ráðast af lidlri cinbeittni gegn dýrtíðinni,
gerðu þeir þveröfugt. Fyrsta og æðsta yfirlýsta
slefnumál stjórnarinnár var útgjaldahækkun
rikissjóðs og nýjar óþarfar álögur. Ríkisstjórn-
inni var vel tekið í bili, en síðustu dagana nmn
hrifning almennings ekki vera út af eins mikil
og hún var sögð vera í upphafi.
Allt það, sem að ofan greinir, gal ástæðu
lil þess að heilvita mcnn glevj)tu ekki alla bita
'ótuggna, sem féllu í upphafi af horði ríkis-
«tjórnarinnar. Þar við bætist svo vafasamt
hálterni sumra ráðherranna, cða að minnsta
kosti sumra stjórnarblaðanna, í viðskijitum
þjóðarinnar við erlendar þjóðir og frelsi og
mannréttindi þegnanna inn á við. Einmitt
þessa dagana er algert öngþveiti ríkjandi í
fiskflutningi til crlcnds markaðar, enda engu
líkara, en að sumir ráðherrarnif geri það ’íið
keppikefli að bæta á öngþveitið frekar en
að eyða því eftir mætti. Jafnhliða þcssu er
svo rætt á óviðeigandi hátt um didarlulla
vcrzlunarsamninga, seng sagt er að rikisstjórn-
in hafi með höndurn þessa dagana og kastað
’ýmsum ókvæðisorðum í gafð erlendra full-
frúa, sem virðast hafa þessa samninga með
llöndum. Sé þetta háttvísi og leikni æfðra
Sstjónimálamanna, cr það alveg ný bóla, —
en sennilega þó bóla, sem fær fljótlega að
springa. Nokkrir æsingamcnn fá ekki að rcka
þá iðju til lengdar, að stórspilla áliti þjóðar-
innar út á við og friði hennar inn á við.
Hvorttveggja verður að hafa snöggan en vcl-
metinn endi.
Það er ekki unnt að efla frið i landinu með
því pð ganga beinlínis ó gefin heit til þess
að svifta ákveðnar stéttir lögboðnum rétti.
Það er heldur ekki hægt að bera traust til
þeirra manna, scm þykjast vilja vinna gegn
dýrtíðinni, en gera allt til að auka hana og
spilla skilyrðum til þess að gegn henni vcrði
unnið. Loks er óþolandi með öllu að hclztu iTt-
flutningsafurðum landsins sé teflt í algera tví-
sýnu vcgna þjóðnýtingarbrölts og ríkisrekstr-
aröfga, en síðast cn ekki sizt cru Islendingar ó-
vanir því, að ráðist sé gegn erlcndum viðskipta-
þjóðum okkar rneð móðgunum og margvís-
legu offorsi, scm engin skynsemi getur rétt-
lætt á nokkurn bátt. Allt þetta er að misbjóða
þjóðinni og jafnvel tvístra henni, auk þess sem
það rýrir stórlega álit ])eirra manna, scm for-
ystuna hafa á hendi. Stjórnin verður að vilja
vcl til þess að gera vel, en hjá sumum ráð-
herrunum virðist sá vilji ekki vera fyrir hendi.
Fæðingargjöi handa öllnm hömum
sem iæðasi á íslandl
Steiimsmar og
Á síðastliðnu haustr á-
kváðu hjónin Steinunn og
Vilnjálmur Bnem að leggje
í sérstaka bók í aðaldeilci
Söfnunarsjóðs íslands kr.
10 þúsund, sem byrjun á
sjóði, sem bera skal nafmð
^æðingargjafasjóður ís-
lands. Afhentu hjónin gjöf
þessa með bréfi dagsettu 2.
okt. s.l. Ymsar aðrar gjaf-
’.r hafa sióðnum nú bonzt
þannig að hann nemur nú
nærn 160 þúsundum
króna.
Vilhjálmur Briem boðaði
uýlega blaðamenn á sinn fund
á heimili tengdasonar síns,
Bjárna Guðmundssonar
hiaðafulltrúa, og skýrði ])ó
tilgang sjóðsstofnunar ])ess-
arar.
Fæðingargjafasjóður Is-
lands er stofnaður til þess að
gela fæðjngargjöf börnum
þeim, sem fæðast í landinu.
Hann er mT að fjárhæð lið-
lega 157.000 krónur. Sjóður-
in heyrir þjóðkirkjunni til og
er því undir vernd og um-
sjá hiskupsins yfir Islandi.
Gjafir þær, scm börnunum
hiotnast, á að leggja í við-
skiptabækur við erfingia-
rentudeild Söfnunarsjóðs Is-
lands. Hver bók á nafn eig-
andans.
Vextir og viðbætUr aðrar,
er sjóðnum áskotnast, skulu
leggjast við höfuðstól, þar til
hann er orðinn 2 miiljónir
króna, en þá skal hálfum árs-
vöxtum iTthlutað meðal allra
barna, er fæðast í landinu
það ár, en eftir það ber hver
bók vöxtu, sem aðrar inn-
stæður í erfingjadeild Söfn-
unarsjóðsins.
Þar sem mörgum mun ó-
kunnugt um, hvernig erf-
ingjarentudeildinni ér fyrir
komið og lvver tilgangur
hennar er, skal hér frá því
skýrt í fáum orðum. Sá, sem
á fé í deildinni, getur tckið
helming vaxta árlega til eigin
þarfa, en hinn helmingur árs-
vaxtanna er lagður við höf-
uðstól, sem fer því hækkandi
og þá um leið ársvextirnir.
Óheimilt er eigandanum að
gcfa neitt af innstæðunni eða
rýra hana á annan hátt. Þcg-
ar hann fellur frá, ber að
skipta fénu milli erfingja,
eftir því scm erfðalögin mæla
fyrir. Þessi ákvæði eru til
þess gerð, að féð nái að dreif-
ast sem víðast meðal alls al-
meninngs. Til þess að skýra
sem hezt starf og tilgang erf-
ingjarentudeíldarinnar, skulu
hér tilfærð nokkur dæmi,
sem lcsa má úr bókum deild-
arinnar.
1. dæmi. I árslok 1889
lagði maður einn i erfingja-
rentiuleildina á sitt nafn 500
kr. Aldrei lagði hann meira
inn og aldreí tók hann neitt
út. Árið 1924 kom inneignin
til skipta og var fjárhæðin
þá kr. 2175,40. Erfingjarnir
voru fjögur börn bans og
kom því í hvers hlut kr.
543,85. Eklcert systkinanna
hefur bætt neinu við né hirt
vexti. Inneign livers þcirra
Vilhjálms Biiem.
BERG9IAI

við síðustu áramót var kr.
1622,46. Þessi fjögur syst-
kini ciga samtals yfir 20
börn, svo hinar uj)phaflegu
500 kr. munun hafa dreifzt
margra á mcðal, þcgar ])ær
hafa staðið í 100 ár í erf-
iiígjarentudcildinni. Gaman
væri og gagnlegt að hver,
sem hlutdeíld fær í fé þessu,
tegði af mörkum svipaða
fjárhæð og forfaðirinn. Þá
mundi von bráðar sérhver
niðjanna eiga í vændum á-
hyggjuminni elli en annars.
2. dæmi. Árið 1891 lagði
maður cinn í erfingjarentu-
deildina 1000 kr. Inneign
])essa erfði einkasonur hans
óg hefur hvorugur nokkru
sinni hreyft við henni. Á sið
asta nvári var innstæðan að
fjárhæð kr. 12367,00.
Framantalin dæmi munii
gefa næga skýringu á hvaða
þýðingu erfingjarentudeildin
gæli haft, ef ln'tn væri al-
mennt notuð. Þar hefðu
menn öruggar tekjur, þegar
óhöpj) ber að höndum og
eins ])egar ellin færist yfir
ög starfsþrekið dvín. Eins og
nú standa sakir eru þeir la-
ir, sem verða slikra tekna að-
njótandi, en þegar Fæðingar-
gjafasjóðurinn hefur starfað
nokkra mannsaldra, má gera
sér vön um að hann geti veitt
góðan stuðning til ])ess, að
hver maður í þjóðfélaginu
geti sjálfur séð sér fyrir hinu
allra nauðsynlegasta: klæð-
um, húsnæði, mat og drykk,
þótt liann sé orðinn ófær til
viiinu.
Fé Söfnuiiarsjóðsins er á-
vaxtað í ýmsum lánum, svo
scm fasteignalánum og verð-
bréfum veðdeildar, ríkis-
skuldabréfum, hafnargerða-
og mannvirkjalánum ýmissa
kaujTstaða og bæjarfélaga.
Hefur hann á undanförnum
árum stuðlað mjög að hag-
nýtum framkvæmclum mcð
þeim nærri 7 milljón kröna
höfuðstól, er bann befur yf-
ir að ráða.
Þar sem það er sannfær-
ing mín og margra annarra,
að Fæðingargjafasjóðurinn
verði til því meiri blessunar,
sem hann er betur efldur,!
leyfi ég mér að snúa mér lil
alþjóðar með þeirri ósk, að j
hver og einn láti nokkuð af
hendi rakna sjóðnum til cfl-
ingar.
Hækkun símag jaldanna:
Notkun símaþjónust-
unnar hefur ekkert
minnkað.
Vísir hefir spurzt fyrir um
það hjá Landssímanum,
hvort gjaldahækkun sú, sem
kom til lramkvæmda fvrir
skömmu, hefði haft nokkur
áhrif á notkun Landssímans
eða annarar símaþjónustu.
Fékk lilaðið þær upplýs-
ingar, að notkun símaþjón-
uslunnar liafi ekkert farið
minnkandi þrátt fyrir þessa
iniklu liækkun, og .væru allar
linur út um landið ávallt
! Jiéttsetnar símlölum eins og
fvrir hækkunina.
I>eim var l>að hefir jafnan þótl einn mesti og
úthýst. bezti kostur íslendinga, hvað þeir
væru gestrisnir, hús þeirra stæðu
opin fyrir hverjuin, seni að' garði bæri. Skíða-
skálinn i Hveradölum hefir verið e-inn þeirra
staða, sem hefir verið einna mest rómáður
fyrir góðar viðtökur gesta og gangandi, stjórn-
in á iillu þótt góð og píátur tjúffengur og ríf-
legur. Mór þólt-i^ því leitt a’ð lesa bréf það,
sem eg fékk í gær frá ferðalöngum, sem komu
i Skíðaskálann fyrir skemmstu og fengu þar
lílt góðar viðtöjcur.
í bréfinu er svo frá skýrt, að menn, sem
Voru á leið til Reykjavíkur frá Eyrarbakka,
liafi komið í Skíðaskálann eftir sex stunda
örðuga ferð frá „Bakkanum".
*
Sulturinn Sulturinn var farinTi að sverfa að
svarf að. ferðalöngunum, því að þeir hjifðu
ekki búizt við eins erfiðri færð og
raun varð á, bg höfðu því ekki ekki tekið
með sér nesti. Þeir hugsuðu sér þvi að fá_ eitt-
hvað lieitt að horða og drekka i skálanum,
En það rcyndist ekki eins auðsólt og æ.tla
mátti á opinberum veitingastað, þvi að mönn-
unum var tilkynnt, að þeir gæti ekkert feng-
ið, af því að ekkei’t væri til. Það fytgdi þó
ekki sögunni, hvort kotið hafi verið bjargar-
laust og íbúarnir því i yfirvofandi hættu að
verða hungurmorða eða þeir ekki nennt að
útbúa eitlhvað lianda geStUnum.
Sjí
Þetta cr Eg hcfi oft komíð i Skiðaskál-
hrein óhæfa. ann og likað vistin vel þar, niat-
uriiili niikiH og góður; hetri en
víða gerist á veifingastöðum -úti uui land. Þess
vegna þykir mér leitt að þurfa að segja frá
þessu, en það má ekki viðgángast, að ferða-
mönnum sé úthýst uppi á heiðum uin hávet-
Ur, þegar allra veðra er von. En það vildi
svo vel til fyrir þá, sem þarna voru á ferð,
að þeir gátu komizt niður að Kolviðarhóti.
Var þeim þar vel tekið og veittur góður beini.
Þar var það ekki talið éftir, þótt fara þyrfti
aukaferð i eldhúsið.
*
Fcrðr r’.cnar.- Þr "r niönnum eru sagðar sög-
land? cr'e’n ; og sú, scm hér hefir ver-
ið skráð, ]>á minnast nienn ó-
sjálfrátt hins tíða tals um að lsland eigi a'ð
verða ferðamannaland. Landið er „fagurt Og
fritt“, eins og skáldið sagði, en framkoma
þeirra, sem taka eiga á móti ferðamönnunum og
veita þeim beina, má ekki verða þannig, að
þeir tetji fólkið „helviti skitt“. Viðurgerning-
urinn við ferðamennina liefir eilgu minna að
segja en sjálf náttúrufegurð þess staðar, sem
lieimsóttur er.
Háttvisi, Jipurð og góð framkoma getur ráð-
ið þvi, hvernig landinu verður borin sagan, það
ófrægt eða ekki.
*
Hvar er „hótel- Það er hætt við að „hótel-
mennirigin"? menning” lslendiftga sé vand-
fundin víðast hvar á landinu,
þótt þeir státi af gestrisni sinni., Og það staf-
ar af J-msti, að sögn þeirra, sem telja sig dóm-
bæra um málið. Islendingseðlið er óskylt þjóns-
éðltnu, segir einn. Annar segir: Það er hálf-
kákið, sem íslendingum cr svo kært í flestum
efnum, sem þarna er ráðandi. Og sá þriðji er
þeirrar skoðunar, að meinið sé fólgið í því, að
starfslið gistihúsa geri sér ekki ljóst, að gest-
irnir eigi kröfur á hebdur þvi, þar seni þeir
gredði fyrir verirsína — og oft ekkei’t smáræði.
Sem betur fer, Þru þó undantekningar frá
þessu menningarleysi, en sannleikurinn úer þó
sá, að það er alltof algengt, að meira sé hugs-
að um að fá inn peninga en gera gestmnim
til hæfis. En þessu fylgir það, sem hefnir sín
síðar, að gestastraumurinn verður til lang-
frama til þeirra staða, þar sem mest er fyrir
gestina gert.
*
Umræður Eg var um daginn staddur með
nm málið. mönnum, sem ræddu þessi mál úi
frá sjónarmiði þeirra, sem vilja ,að
ísland verði ferðamannaland. Einn þeirra sagði.
að það nuindi að líkiiidum eina ráðið til að
kenna íslendingum að taka á mótLferðamönn-
um, að fá erlent starfslið að einhverju gisti-
húsinu, því að þá niuni aðrir reyna að verða
ekki lakari. Eg skal ekki um það segja, en
hvernig væri það, lesari góður, að þú sendir
mér linu um það, sem þér finnst aflaga fara
á lies.su sviði. Vertu stuttorður og gagnorður og
þá mun bréf þitt verða iátið „á þrykk út ganga’*.
Einkum væri gotl að l'á linu frá einhverjum sem
starfar við gistihús oða liótel.