Morgunblaðið - 09.12.1917, Blaðsíða 7

MORGUNBLAÐIÐ
3
Bandaríki Norðurlanda. '
Sænsk nppástunga .
Hinn fyrsta april i vor kom Frið-
þjófur Nansen fram með þá uppá-
stungu að Norðurlönd gengju í
bandalag í sameiginlegu hagsmuna-
skyni og hefðu sameiginlega tolla-
löggjöf, sameiginlegar landvarnir og
sameiginlegt órjúfandi hlutleysi.
Þessi uppástunga var rædd dálítið
af stjórnmálamönnum og vísinda-
mönnum á Norðurlöndum og nú
hefir komið fram sænsk tillaga um
það, að stofna »Bandaríki Norður-
landa«. Höfundurinn kallar sig
»sænskan Skandinava« og hefir birt
uppástungu sína i hinu sænska
Statsvetenskapelige Tidsskrift. Segir
hann að hugmyndin sé frá Friðþjófi
Nansen.
I blaðagrein er auðvitað ekki hægt
að skýra hugmyndina út í æsar, eins
og hinn sænski stjórnvitringur hefir
borið haqa fram. En þó má drepa
á hið helzta.
eiga heima i Kaupmannahöfn. Fundi
heidur sambandsráðið í höfuðborg
þess lands þar sem forsítinn er, og
forsætisráðherrann þar er fundar-
stjóri.
Sé -um btáðabirgðaráðstafanir að
gera, þá nægir það, ef fulltrúar
tveggja rikjanna eru á sama máli og
forsetinn. Sé aftur á móti um fulln-
aðarákvarðanir að ræða, þnrfa allir
fulltrúarnir að vera sammála. Náist
eigi samkomulag, skal kallað til
leyndarráð og í því skulu vera hmm
menn af hverri þjóð (danskir norsk-
ir og sænskir). En geti þeir eigi
heldur orðið sammála, eða ef málið
er þannig vaxið að afgreiðslu þarf
að hraða svo, að það geti eigi kom-
ið fyrir ríkisþingafundi, þá er sam-
bandinu slitið. Og meðan skiftar
skoðanir hindra samvinnu, þá er
bandalagið eigi í gildi, Og sé deil-
an eigi jöfnnð innan fimm ára, þá
Danmörk, Noregur, Svíþjóð og
ísland eiga að ganga í rikjasam-
band. Skal þó hvert þeirra hafa sina
stjórn, en utanríkismál skulu sam-
eiginleg að vissu leyti, einn sam-
eiginlegur forseti, sameiginleg. tolla-
löggjöf og sameiginlegar landvarnir;
Og auðvitað á samvinnan að vera
sem nánust á öllum sviðum, með
s3meiginlegri löggjöf þar sem hægt
er að koma henni þannig við, að
eigi sé gengið á einkamál neinnar
þjóðar og þjóðernismismunur virt
hr.
Um öll sameiginleg mál á síjðn
^orðurlatida að fjalla. Skipa han;
fofseti og ríkisráð.
Forseti skal kjörinn til 5 ára
®enn og skal það vera einhver a:
**lat*tn þrem konungum Norður
a°da. Hann kjósa ríkisþing Noregs
v'þjóðar og Danmerkur samdæg'
Urs- Fáist eigi samkomulag, þannij
einhver þeirra sé í meiri hluta
P verður sá forseti sem elztur er
sameiginleg utanríkismál fjall
*r tlkisráð Norðurlanda, forsætisráð
eftarnir þrfr og einn sérstakur ráð
^erra frá hverri þjóð. í þeim mál
er ^land varða einnig, er ráð-
ra t*ess fulltrúi þess og skal hanr
hefir hvert rikið er vill, fullkominn
rétt til þess að segja sig til fulls úr
bandalaginu.
Það er auðséð að höfundurinn
hefir kostað kapps um það að vanda
uppástungur sínar. Hann hefir meira
að segja gert úppkast að sambands-
fána og fengið myndhöggvarann
Carl Milles til þess að leiðbeina sér
þar. Uppástunga þeirra er sú að
sambandsfáninn verði hvítur, en i
miðjum feldinum myndi hinir fjórir
fánar, hinn íslenzki, norski, sænski og
danski, ferhyrning (eins og sézt á
myndinni). Við niðurröðunina hafa
þeir fyrst og fremst tekið tillit til
litasamsetninga fánanna, en fyrir-
komulagið hefir og þann kost, að
hvert það land getur (og mun lik-
lega gera) snúið fánan'um þannig,
að þjóðernistákn þess.verði efst og
næst stönginni.
Höfundurinn þykist vita að þess-
ari hugmynd sinni verði brátt kom-
ið í framkvæmd og heldur jafnvel
að iBandariki Norðurlatida* geti
komið fram á hinum væntanlega frið-
arfundi.
Mikla þýðingu hafa þau ummæli
er hann hefir fyrirfram til svars
þeirri kröfu frá Svíum, að forystan
i þessu bandalagi eigi að vera hjá
því rikinu sem öflugast er, eða með
öðrum orðum Sviþjóð. Vilji menn
í alvöru, segir hann, koma á banda-
lagi meðal Norðurlauda, þá verða
Sviar þegar að sleppa öllu tiikalli
um yfiráð og hallast þegar að full-
komnu jafnrétti.
DAGBOK
Kveikt á Ijóskerum hjóla og bif-
relða kl. 4.
Gangverð erlendrar myntar.
Bankar Doll. U.S.A. & Canada 3,40 PÓBtbús 3,40
Franki franskur 59,00 56 00
Sænsk króna ... 120,00 120,00
Norsk króna ... 102,50 103,00
Sterlingspund ... 15,50 15 00
Mark ... .... ... 62 00 53,00
Holl. Florin ... ••• »•• ... 1.37
Austurr. króna... • •• .•• ... 0.29
Kolaskip mun vera væntanlegt
hingað í lok vikuunnar.— f>að er
frakkneskt og flytur kol til h.f. Kol
& Salt.
Reiðtýgi,aktýgi, hnakktöskur, skóla-
töskur, baktöskur, veiðimannatöskur,
handtöskur, rnkkaraveski, seðlaveski,
skotfærabelti, glímubelti, beizli al-
búin og ýmsar ólar. — Skautar
keyptir og seldir (nokkrir til nú).
Sófatau, plyds, stormfataefni, strigi
og margt fleira. Söðlasmiðabúðin
Laugavegi 18 B. Sími 646.
E Kristjánsson.
Stærri og smærri ferðakistur úr
stáli, ómissandi á sjóferðum, seljast
mjög ódýrt. Söðlasmíðabúðin Lauga-
vegi 18 B. Sími 646. E. Kristjáns-
son.
Af sérstökum ástæðum selzt með
tækifærisverði einn nýr hnakkur og
söðull og ein aktýgi hér um bil ný.
Söðlasmiðabúðin Laugavegi x8 B.
Sími 646. E. Krístjánsson.
Tvíbreiður sængurdúkur hvergi
ódýrari í öllum höfuðstaðnum. Söðla-
smíðabúðin Laugavegi 18 B. Simi
646. E. Kristjánsson.
Nokkur gömul reiðtýgi, í ágætu
standi, seljast fyrir mjög lágt verð.
Söðiasmíðabúðin Laug vegi x8 B.
Simi 646. E. Kristjánsson.
Silkipeysa, ullarsjal og skúfhólkur,
selst með tækifærisverði. Upplýs-
ingar í sima 646.
Hjá forsætisráðherra.
íshúsin eru nú í óða önn að taka
fs af tjörninni. þegar hlánar verður
hleypt úr henni vatninu.
Lagarfoss fór frá New York á
fimtudaginn var.
Sterling fer á þriðjudaginn frá
Akureyri og á að koma við á Húna-
flóahöfnum. En »Geir« fer þaðan á
morgun austur um land til Rvíkur.
Messað á morgun í dómkirkjunni:
Kl. 11 síra Jóh. þorkelsson og kl. 5
biskupinn.
Gasstöðin hefir nú bannað kaup-
mönnum að nota gasljós í búðum
. eftir kl. 7 að kvöldi. Er ástæðan sú
að gasstöðiu er kolalítil, hefir ekki
annað en það sem hún kaupir hér í
bæ, en það eru ekki gaskol.
það er víst að það ber nauðsyn
til þess að gas sé sparað eftir megni.
Ættu menn að muna það og hús-
mæður llka, að ef gaseyðsla minkar
ekki þegar í stað, getur vel komið
fyrir að lokað verði fyrir það að ein-
hverju eða öllu leyti.
Samsöngur »17, júní« er á fimtu-
daginn kemur. M. a. verður þar sung-
ið lag eftir Jón Norðmann píanóleik
ara, sem þá kemur fyrsta sinni fram
sem tónskáld.
Hannes Hafstein bankastj. hefir
verið veikur undanfarið. Hanu fer
utan á Ialands Ealk í þessari viku
sér til heilsubótar, og með honum
dóttir hans þórunn.
Island kom hingað í gærkvöldi frá
Amerfku.
F á n a m á I i ð.
Hr. Jón Magnússon forsætisráð-
herra stefndi blaðamönnum bæjarins
á sinn fund á stjórnarráðsskrifstof-
unni í gærkvöldi til þess að segja
þeim um afdrif fánamálsins. Eru
þær fregnir, sem hann hafði að
flytja, orðnar almenningi kunnar fyrir
nokkru, með símskeyti, sem Morg-
unblaðið birti um það leyti, sem for-
sætisráðherrann fór frá Kaupmanna-
höfn.
Hr. Jón Magnússon hóf mál sitt
á þessum blaðamannafundi með því
að lýsa þvi yfir, að konungur hefði
beint neitað að samþykkja þingsá-
lyktunartillögu síðasta alþingis. Gerð-
ist það á rikisráðsfundi 22. nóv,
Forsætisráðherra kvað umræður þær,
sem fram fóru á rikisráðsfundinum,
mundu verða birtar í Lögbirtinga-
blaðinu um miðja þessa viku, og það
blað síðan sent dag- og vikublöðum
bæjarins undir eins.
Allar umræður um þetta mál munu
þvj verða að bíða unz menn sjá,
hvað fram hefir farið á rikisráðs-
fundinum. Væntanlega mun stjórn-
in þá um leið gera grein fyrir af-
stöðu sinni til þessa máls.
Lántakan.
Forsætisráðherra kvaðst ennfrem-
ur hafa útvegað peningalán í Dan-
mörku, hjá dönskum bönkum. Lán-
ið, sem nemur 6 miljónum króna
fékk ráðherra með góðum kjörum,
Það er borgað út með 98 % og vext-
ir eru að eins 5 %. Það endurgreið-
ist á tveim árum, enda er það ætl-
að til vörukaupa landssjóðs.