Morgunblaðið - 17.03.1937, Blaðsíða 5

Miðvikudagur 17. niars 1987
IÞau íifiindi urðu hinn 20. növ.
“1854, að hjónunum á Hurðarbaki
í K.jós. 'Guðfinnu Gísladóttur og
• Jóni Gaiðlaugssyni, fæddist mey-
barn, og ,var það v.atni ausið og
;nefnd feorbjörg.
Ölíklegt er, að þessi atburður
"yerði síðar í annála færður —. en
frá því hann gerðist, eru nú liðin
xösk 82 ár. 011 þessi ár hefir hinn
skapandi ináttur lífsins, hægt og
hítandi, verið að breyta þessum
hvítvoðuug í gamla konu. * Og
þetta hefir tekist furðanlega!
Hún hefir nú í 16 ár verið ekkja
og í 10 ár blind og í 52 ár hefir
hún búið í sama húsinu hjer í
Reykjavík, Ólafshúsi á Bakka.
Jeg hefi spurt Þorbjörgu hvar
hún muni fvrst eftir sjer og segir
hún, að það muni hún fyrst til,
að híui hafi skolað ullarskyrtu
ömmu sinnar í bæjarlæknum á
Hurðarbaki. Og svo bætir hún við :
— Þá var nú farið sparlega með
sápuna, því bæði var hún dýr og
svo kunni þá fólk ekki að eyða
fram yfir ]>að, sem það þurfti.
Þegar enga sápu var að hafa
þvoðu sumir úr skyri — og þótti
gott.
— Ölust þ.jer þá upp á Hurðar-
haki ?
— Já, þangað til jeg var þrítug.
Þá giftist jeg lionum Ólafi mín-
um sáluga, og síðan hefi jeg- búið
í þessu húsi. Jeg hefi lítið haft
’vistaskifti um æfina.
— Hvernig skemti það sjer mi
unga fólkið í Kjósinni, þegar þjer
vornð að alast upp ?
— Skemti sjer? Það skemti sjer
hara ekki nokkurn skapaðan hlut
nema við vinnuna. Og. þetta litla,
sem maður var látinn lærá undir
konfirmationina varð maður að
grípa í ineð vinnunni. Einhvern
tíma héfi jjeg líklega þurft til að
vefa 300 álnir á vetri, auk þess,
sem jeg hjálpaði mömmu við bú-
verkin og sinti stundum gegning-
um ! Ætli ekki það !
En það var altaf gaman á ferð-
um ef einhver gifti sig.
— Og þó dróguð þjer svo lengi
. að gifta yður?
— Já, en það var nú ekki mjer
að kenna! Jeg var ekkert sein á
mjer, þegar hann Ólafur minn
'kom og sótti mig. Já, ætli nú ekki
það. Jeg vissi syo sem hvað hon-
um kom, því hann hafði sent mjer
línu um veturinn. Hann var fædd-
ur og uppalinn hjer í Reykjavík
og jeg heima á Hurðarbaki. Við
vorum bræðrabörn og jafngömul,
■ og ]iví háfði lengi verið fyrir okk-
ur spáð, að við ættum eftir að
verða hjón — það varð líka orð
að sönnu. Seiuna dauðsáum við
eftir því, áð hafa ekki gift okkur
mörgum árum fyr — því við
kunnum svo ágætlega hvort við
annað. Æi-já — það held jeg!
— Þá hafið þið líklega haldið
heldur bærilega brúðkaupsveisln ‘i
— Já, i ið giftum okkur tvenn
hjón saman, hjá síra Hallgrími
Sveinssyni, og Margrjet gamla
JZoega sá um veisluna. Það hefði
nú víst þótt „tort“ að hafa enga
minningu.
— Og nög brennivín ?
—- Nei, ónei. Það var hreint
* ekkert mikið fyllirí — og enginn
dó af því.
í heimanmund fekk jeg hest,
sem állir gerðu sjer hinar bestu
vonir um. En þegar hann skyldi
temjíi beit hann og sló og prjón-
MORGUNBLALÍb
S.B. ræðir við
Þoibjörgu í Ólafshúsi.
aði og seinast tók hann upp á því
að leggjast fyrir sem dauður væri.
Hann varð hvorki unnin með illu
nje g'óðu — því þó náttúran sje
lamin nieð lurk, þá leitar húu
heim um síðir. Jeg tók því fola-
skrattan og sekli liann til útlands-
ins og frjetti jeg' aldrei neitt um
hann eftir það! Þannig fór það nú
með heimanmundinn minn, lasm!
En jeg kom nú samt ekki að
tómum kofanum hjá honum Ólafi
mínum, því þá var hann í þaun
veginn að ganga frá smíðum á
þessu húsi, og' það fyrsta sem jeg
gerði fyrir hann var að spinna
sig á húsið. Svo byrjuðu bús-
áhyggjurnar og barneignirnar. —
Okkur varð sex barna auðið — af
þeim eru fimm á lífi. Jeg er orðin
amma fyrir löngu — en líklega
lifi jeg það ekki að verða lang-
amma. Það er alt af því, hve göm-
ul jeg giftist.
— Genguð þjer noklcurn tíma
í barnaskóla!
— Barnaskóla! Nei — jeg hefi
bara einu sinni á æfinni komið í
barnaskóla — og það var til að
kjósa! Það er líka í eina skiftið,
sem jeg hefi komið upp í bíl.
— Nei, ónei — það voru nú
ekki barnaskólarnir í þá daga. Jeg
lærði að lesa í Jónsbók og undir
konfirmationina lærði jeg „þann
hinn litua lúterus eatecismus<( —
allan sundurtættan og götóttan
„Hún hefir nú í 16 ár verið ekk a
og í 10 ár blind og i 52 ár hefir
hún búið í sama hísinu hjer í
ReykjavíK, Oiafshúsi á Bakka“.
— og jeg fekk þann yitnisburð hjá
prestinum mínum blessuðum, að
mjer hefði aldrei feilað í því að
kunna! Það voru nú engir ,.kom-
múissar“ í þá daga, sem ekki sáu
sóma sinn í því, að læra guðsorð.
Jeg var fermd í ,,saxoni“ kjól
með hvítt sjal — og fekk hvoru
tveggja lánað.
— Bar ekki nokkuð mikið á
reimleika í Kjósinni á meðan þjer
voruð að alast þar upp?
— Je’g held, að það þafi nú ekki
verið mikið, nema bannsett ára
skömmin liaun Móri ■—- en hanu
var líka altaf að ger;i einhverjar
skammir af sjer. Einu sinni bar
kýr heima alsvörtum kált'i — og
mamma hafði hann inni í biiri og
ætlaði að láta hanli lifa. Morgun
nokkurn lá kálfsi dauður, með
rauða rönd um hálsin,n — og eng-
um var um það kent nema Móra.
— Sáuð þjer Móra aldrei?
— Nei, ekki sá jeg liaiui nú, en
oft liéyrði jeg hann stappa í gólf-
ið. Þá var hann að hræða okkur.
Einú sinni var komið að honum
frammi í búri, þar sem hann var
að leika sjer að því að vefta
flöskum ofan úr hillu! En þeg-
ar hann heyrði umganginn, varð
honum svo bilt við, að hann hljóp
beint út um risgluggan — og þyk-
ir mjer ekki ólíklegt að greyið
liafi eitthvað rispað sig á glerj-
unum!
Þá var heima umskiftingur, sem
jeg vissi aldrei hvort var umskift-
ingur eða ekki, og oft þóttist hann
verða Móra var. En það var ekk-
ert að marka, því þetta var aum-
ingi, og hvað mikið, sem amma
mín heitin lagði sig fram til að
kenna honum signinguna, og biðja
guð að lijálpa sjer, þá gat nú
aldrei orðið neitt úr því!
Annars var það mál manna, að
Loftvarnir
í
með járnsvuntum.
Stálgrindur eða járnsvuntur
(eins og myndin sýnir) eiga
að verja stórborgir Evrópu í
næstu styrjöld. Þessar járnsvunt-
ur (svokallaðar í daglegu tali)
voru fyrst notaðar á stríðsárunum
til að verja London og París.
Þær eru gerðar úr loftbelgjum,
sem tengdir eru saman með stál-
köðlum og niður úr þeim hanga
raðir af vírum. Svunturnar eru
settar upp að næturlagi.
. *
Á stríðsárunum reyndist það
svo, að flugmenn sem áttu á hættu
að koma þar nálægt, sem járn-
svuntur höfðu verið settar upp,
kusu heldur að fara hvergi. Ef
þeir flugu á þenna ósýnilega varn-
argarð, hrapaði flugvjel þeirra og
þeim var bráður bani búinn.
Á miðju ári 1918 höfðu 10
svuntur verið settar upp austan
vert við London.
von Hoeppner, hershöfðingi,
sem stjórnaði þýska flugflot-
anum, Ijet svo um mælt, að
ef svuntunum yrði fjölgað,
og þær endurbættar meir en
orðið var, myndi verða næst-
um ógerleg't að gera loftárás
á London.
Alt umhverfis París var hring-
að fljúga yfir sjálfa borgina og
útborgirnar.
Franskur sjerfræðingur, M.
Yves Tinin, hefir skrifað um
svunturnar, að þótt ekkert yrði
íiert nema að setja 'þær upp, þá
myndi vera liægt að koma í veg
fyrir loftárásir.
*
Loftbelgimir, sem notaðir voru
á stríðsárúnum, komust upp í 10
þús. feta liæð.
En síðan hafa umbætur verið
gerðar á sprengjuflugvjelum svp
að þær koinast tvisvar sinmiin
hærra en þá. Og sumar vjelarnar
geta flog'ið með fullum hraða í 20
þús. feta hæð.
Nú verða loftbelgirnii
Þorbjörg Jónsdóttir
í Ólafshúsi.
»
í nágrenni við mig væri umskipt-
ingur.
— Og var það ekki allra mynd-
arlegasti maður?
— Nógu var hami langur. Hann
náði hreina hreint upp I mæni í
baðstofunni!
— Hver lialdið þjer að hafi ver-
ið myndarlegasti karlmaður, sem
þjer hafið sjeð á lífsleiðiuni ?
! :— Og það var nú „offiseri“ af
j Islands-Falk, sem jeg sá einu sinni
á Austurvelþ! Það var and....
ári fallegur strákiu’!
| — En þjer hafið náttúrlega
i aldrei sjeð huldumann ? Þeir
i kváðu vera laglegir.
j — Nei, aldrei sá jeg nú liuldu-
fólkið, eu mjer er nær að halda,
' að jeg' liafi orðið þess vör, þegar
jeg var einu sinni í berjamó uppi
i á Hnrðarbaksfjalli!
Það er eins og jeg hefi altaf
! sag't, að hafi einhvern tíma verið
til huldufólk — ja, þá er það líka
til eun. Og hafi huldufólkið, frá
upphafi vega, verið luilið sjónum
skaparans, þá finst mjer ekkert
undarlegt þó við sjeum því ekki
mikið kunnug!
— Hvað munduð þjer nú síst
vilja verða af með af því, sem
þjer eigið af jarðneskum auðæf-
um?
— Ja — það Aæit, jeg ekki. Jeg
er nú ekki búin að tapa nema
manninum og' sjóninni, og einn
dreng misti jeg í sjóinn, svo jeg
á hálf bágt með að átta mig á því,
hvað mjer kæmi verst að missa,
af því, sem jeg á eftir. Eu skramb-
ans ári kæmi mjer illa að tapa
dívaninum mínum, sem jeg hefi
hvílt mig á marga stuiid í þau 40
ár, sem hann hefir verið í minni
eigu. Síðan jeg misti sjónina liefi
jeg lúrt á honum upp á hvern ein-
asta dag. Og þegar jeg sofna á
dívaninum mínum ]>á skal það
ekki bregðast, að við Ólafur minn
erum æfinlega komin heim að
Hurðarbaki. Aldrei hefi jeg átt
hlut. Drottinn minn, dívan-
Járnsvunta við London.
ur af loftbelgsstálgrindum. Upp-
drættir, sem frönsk yfirvöld ljetu
gera sýndu að breyting hafði orð-
ið á því, að í öndverðu stríðinu
hafí þýsku sprengjuflugvjelarnar
flogið beint ; fir París. en síðar
liafi stálgrindurnar hindrað þær,
þess betri
vegna að komast upp í alt að því imi minn!
30 þús. feta hæð.
Lindemann prófessor, sem er
frægasti sjerfræðingur Breta á
sviði loftvarna, skýrði frá því ný-
lega, að mannlegar verur gætu
ekki komist nema í 24 þús. feta
hæð án þess að nota súrefnis-
geyma.
*
Skíðamennirnir frá Siglufirði og
íil þess að verja borg eins og fsafirði eru nú staddir lijer f bæn-
París er talið að þurfi 1500 loft- um. Þeir fara heim til sín með
belgi með grindum. G.s. íslandi á morgun.
Mjer mundi líka þykja fyrir
því að tapa af'útvarpinu. Jeg bið
kærlega að heilsa lionum Þorsteini
Ö. Stephensen og lielst vildi jeg
fá að þukla á honum við tækifæri!
Það er bara 'gaman að honum,
stráknum!