Morgunblaðið - 15.09.1939, Blaðsíða 5

Föstudagur 15. sept. 1939.
«
----------IflorgírcMaðið ......................—
Útgef.: H.t. Árvftkur, ReykJaTlk.
Rltstjörar: Jðn KJartanuon og Valtjr Stef&muon (AbyrcðarnaOnr).
Auslýsinffar: Árnl Óla.
Rltstjörn, ausiysinsar o* afrrslQsla: Austuratneti S. — lllnl 1*00.
ÁskriftarKjald: kr. 1,00 * n&nuSl.
í lausaaöiu: 15 aura etntakíC — Sf aura naO LacbCk.
MIÐLVN HITANS
AÐ sem mestri áhyggju veld-
ur meðal alls þorra Reyk-
víkinga um þessar mundir er,
hversu takast muni að fá hituð
upp húsin í vetur með kostnaði,
sem almenningur getur risið und-
ir. —
Ef svo vel tekst að Hitaveitan
haldi sinni áætlun og hún komi til
framkvæmda á áramótum 1940—
1941, þá er það rúmt ár, sem
Reykjavíkurbær þarfnast hita á
annan hátt. Spurningin er þá sú,
hvaða möguleikar verði til þess,
að afla hitans við viðunandi verði,
yfir þetta tímabil.
★
Þessa dagana fer fram könnun
'kolabirgða hjá húsráðendum í
ihænum og einstaklingum. Þegar
þtessar skýrslur eru komnar, og
kolaverslanir hafa gefið upp sínar
hirgðir, fæst fult yfirlit yfir þær
ikolabirgðir, sem til eru í hænum.
iEn nú mun ,'talsverðu af þeim
'hirgðum, sem kolaversianir hafa,
vera ráðstáfað út úr bænum og
verður að draga þær frá, til þess
■••að fá gl'ögt yfirlit yfir þær birgð-
iiir, sem ætlaðar eru til notkunar í
hænum.
IÞegar fengið er glögt yfirlit
um þetta verður næsta skrefið
íþað, að fá upplýsingar um kola-
þörf húsa og heimila í bænum.
Þegar svo búið er að fá upplýs-
tingar um þetta, er auðvelt að
sreikna út, til hve langs tíma þau
ikol endast, sem nú eru til í bæn-
:um, bæði hjá einstaklingum og
Jrolaverslunum. Þá verða stjórn-
•tarvöldin að sjá til þess, að miðla
kolunum þannig, að þau gangi
jafnt til allra.
Margir einstaklingar hafa án
'efa birgt sig upp af kolum til
ilangs tíma. En ef rjettlæti á að
ríkja, verður að sjá til þess, að
þessir menn verði að engu leyti
betur settir en hinir, sem hafa
hlýtt þeirri skipun valdhafanna,
að birgja sig ekki upp. Að öðrum
ikosti væru valdhafarnir, með fyr-
iírskipunum sínum beinlínis að
stuðla að því, að hinir efnuðu
fengju tækifæri til að kaupa upp
ikolin, meðan þau eru í lágu verði,
æn hinir fátæku fengju ekki neitt
ífyr en dýru kolin koma. Slík ráð-
stöfun væri svo hróplegt ranglæti,
að það yrði með engu móti þolað.
IHjer verður sama reglan að
rgilda og um matvælin, sem skömt-
mð verða, að eitt gangi yfir alla.
Ef þessari reglu verður stranglega
fylgt í einu og öllu, þá hefir eng-
inn annan að öfunda og enginn
.upp á annan að klaga.
★
Þegar búið er að fá vitneskju
um, til hve langs tíma þær kola-
birgðir endast, sem nú eru fyrir-
iiggjandi í bænum, verður næsta
skrefið það, að finna úrræði til
■ þess, að spara kolin sem mest, svo
að þau geti enst sem lengst. Þar
getur rafmagnið komið til góðrar
hjálpar.
Vitanlega er sjálfsagt, áð nota
rafmagnið til hitunar í húsum eins
og mögulegt er. Fróðir menn
segja, að Reykjavíkurbær hafi til
umráða um 4000 kw. af rafmagni,
sem nota mætti til upphitunar í
húsum að næturlagi. Þetta raf-
magn er hægt að selja með
vægu verði. Ei sjeð er um það,
að þessu rafmagni verði miðlað
jafnt milli húsa í bænum,
spara mjög mikið af kolum.
En til þess að hægt verði að
nota rafmagnið til hitunar í hús-
um að næturlagi, þurfa tæki (ofn-
ar) að vera til í húsunum. I mörg-
Vivax segir frájferðalagi knattspyrnumannanna
í ÞÝSKALANDI
og þaðan
um húsum eru þessi tæki til
og mikil eftirspurn er nú eftir
ofnum hjá verksmiðjunni í Hafn-
arfirði. Verksmiðjan hefir enn tals-
vert efni til að vinna úr, en ekki
nóg. En efnið kaupir hún í Noregi
og er því von til þess, að það fá-
ist áfram. Verða öll stjórnarvöld
að stuðla að því, að ekki verði
hörgull á efni í rafmagnsofna, því
að á því veltur það, að unt verði
að hagnýta rafmagnið til hins
ýtrasta.
★
Ef þess verður stranglega gætt,
að láta eitt yfir alla ganga í rniðl-
un kola og rafmagns til hitunar,
eru allar líkur til þess, að Reýk-
víkingar geti sloppið við að kaupa
mikið af dýrumi kolum. En sú von
byggist vitanlega á því, að Ilita-
veitan komi á tilsettum tíma.
Við finnum það best nú, Reyk-
víkingar, þegar stríðið er skollið
á, hvers virði Hitaveitan er fyrir
þenna bæ. Standi stríðið lengi yf-
ir getur vitanlega farið svo, að
kolaverðið komid i.pp í 100—200
—300 kr. tonnið. Ilvað verða jjeir
þá margir, baíjarbúar, sem hafa
ráð á að hita i.pp ]jús sín?
Við vonum öll, að sií blessun
fylgi þessu bæjarfjelagi, að Hita-
veitan verði komin upp í lok
næsta árs. En það eru ekki aðeies
Reykvíkingar, s:*si myndu njóta
góðs af Hitaveitunni. Fyriv þjóð-
ina í heild yrði þetta hið mesta
happ, því að Hitaveitan myndi
á stríðstímum spara þjóðinni milj-
ónir króna í erlendum gjaldeyri
Reykvíkingar þurfa engu að
kvíða, ef þeir fá vissu fyrir þvi,
að Hitaveitan kemur á tilsettnm
tíma. Ef stjórnarvöld ríkis og
bæjar gera sína skyldu og sjá tu
þess, að rjettlátlega sje miðlað
kolum og rafmagni, mun alt
slampast af sæmilega, En bæjar-
búar munu fylgjast vel með gerð-
um valdhafanna í þessu efni og
öllum frainkvæmdum hjer að lút-
andi, því að krafa þeirra er: Eitt
yfir alla!
Knattspyrnuför Vals og
Víkings til Þýskalands
1939 hefir fyrir margra
hluta sakir orðið hin sögu-
legasta og eitt æfintýraleg-
asta ferðalag, sem íslenskir
íþróttamenn hafa lent í. Það
mtV segja, að við höfum orð-
ið að flýja frá Þýskalandi,
þó „flóttinn“ gengi vel og
skipulega!
Fyrstu dagana sem við vor-
ma | um í Þýskalandi, datt engum
okkar ófriður í hug. Þeir, sem
eitthvað hugsuðu um stjórnmál
þóttust í rússnesk-þýska sátt-
málanum sjá friðarboða, enda
var það og skoðun Þjóðverja
sjálfra. Yið það bættist svo, að
svo að segja hver einasti maður
er við áttum tal við sagði: ,,Það
kemur ekkert stríð. Foringinn
sjer um það.“ Síðustu orðin,
sem jeg heyrði af vörum Þjóð-
verja áður en jeg fór að sofa
um kvöldið þann 31. ágúst
voru þessi: ,,Góða nótt. Þjer
getið sofið rólegur, það verður
ekkert stríð.“ — Klukkan fimm
um morguninn voru bardagar
byrjaðir á austurvígstöðvunum.
Mörg fleiri dæmi mætti nefna
því til sönnunar að almenningur
í Þýskalandi trúði alls ekki að
til stríðs kæmi.
Fyrstu merki þess, að ekki
væri alt með feldu, urðum við
Islendingarnir varir við í landa-
mæraborginni Trier. Við kom-
um þangað föstudaginn 25. ág
Var tekið á móti okkur með
virktum af borgarstjóra og föru
neyti hans.
Knattspyrnupiltunum var til-
kynt að þeir ættu að æfa sig
klukkan 10 á laugardagsmorg-
un. En í stað knattspyrnuæf-
ingar var hraðað undirbúningi
til að komast frá Trier. Hefi
jeg í annari grein lýst brott-
förinni og ferðalaginu til Duis-
bnrg.
Fram að þessu höfðu móttök-
urnar í Þýskalandi verið hinar
prýðilegustu í alla staði. Ekk
ert skorti á fullkomna gestrisni
og höfðingsskap. Við bjuggum
á bestu gistihúsunum og mestu
fyrirmenni hverrar borgar, sem
við komum í keptust um að gera
okkur til hæfis. Aðalleiðsögu-
>menn okkar voru þeir dr. Er-
bach, íslandsvinurinn góðkunni,
þjálfari Víkings Buchloh og
herra Geilenberg, framkvæmd-
arstjóri Gau Niederrein, þar til
hann var kallaður til herþjón-
ustu. Þeir tveir fyrnefndu
skyldu ekki við okkur fyr en
á járnbrautarstöðinni í Ham-
borg, er við fórum heim.
stökustu vandræðum hvað þeir
ættu við okkur að gera.
Við vorum um þessar mundir
eini útlendi íþróttaflokkurinn
í landinu, því aflýst hafði verið
öllum íþróttamótum, sem út-
lendingar tóku þátt í og áttu að
fara fram sunnudaginn 27. ág.
Eftir að hafa ráðfært sig við
yfirvöldin í Berlín, var á-
kveðið að við hjeldum áfram
ferðalagi okkar um Þýskaland.
Við sjálfir gátum lítið fylgst
með í alþjóðastjórnmálum, þar
sem frjettir þýsku blaðanna
voru mjög takmarkaðar. Auk
þess vorum við gestir í landinu
og gátum ekki farið að hlaupa
til Hafnar meðan ait var í ó-
vissu um hvort yrði stríð eða
friður. Það munu því allir hafa
verið sammála fararstjóranum,
Gísla Sigurbjörnssyni, er hann
ákvað að vera í Þýskalandi svo
lengi sem ekki brytist út stríð,
eftir að hafa fengið loforð f/á
Berlín um að undir öllum kring
umstæðum yrði flokknum sjeð
fyrir farkosti til landamæranna.
Enda fór það svo, að þegar
bardagarnir hófust á austur-
vígstöðvunum og auðsjeð var
að Dettifoss — sem við ætluðum
heim með — kæmi ekki til
Hamborgar, greiddu Þjóðverjar
ferðakostnað fyrir flokkinn til
Kaupmannahafnar, þó samning-
ar við þá hefðu aðeins verið að
sjá um okkur til landamæranna
Björgunarskipið Sæbjörg kom
hingað til bæjarins að norðan og
vestan í fyrrakvöld. Sæbjörg hef-
ir liaft aðalbækistöð sína á Siglu-
firði síðan í maí í sumar, verið við
vörslu, í síldarleit, farið með
berklayfirlækni í berklaeftirlits-
ferðir o. fl.
Frá Trier hjeldum við til
Duisburg og þó ekki væri brot
ist út stríð, var augsýnilega
iriklu verra fyrir Þjóðverjana
-ð hugsa um okkur en áður
Ekki vantaði þó viljann til að
láta okkur líða sem best, en
vafalaust hefir sannleikurinn
verið sá, að þeir hafa verið í
SKEMTILEGUR
LEIKUR
Loks fengum við svo kapp-
leik, miðvikudaginn 30. ágúst.
Tveim leikjum hafði verið af-
lýst, í Trier og Krefeld. Liðið,
sem keppa átti á móti okkur
var talið afar sterkt. I Bremen
eru um 1600 virkir knattspyrnu
menn í elsta aldursflokki og það
var 11 manna úrval úr þessum
stóra ;hóp, sem keppa átti á
móti okkur. Meðal kappliðs-
manna voru þrír stórfrægir
knattspyrnumenn, sem oft hafa
kept í landsliðum Þýskalands,
Það voru þeir Tribulski, Hundt
og Heidemann — Tribulski
hefir þrisvar sinnum kept í
landsliði. Hann er úr „Schalke
04“. Hægri bakvörður Hundt,
hefir átta sinnum kept í lands-
liði og ljek meðal annars í
landsliði með Buchloh 1935 og
1936. Heidemann, hægri útfram
herji er frá Bonn. Hann kepti
m. a. í landsliðinu á móti Itöl-
um 1934.
Kappleikurinn í Bremen fór
fram á Stadion, sem er nýr í-
þróttavöllur og er þar rúm fyrir
30 þúsund áhorfendur. Leikur-
leikið betur og hefðu því átt
að vinna. Enginn ágreiningur
var um, að besti maður á vell-
inum hefði verið Ellert Sölva-
son á vinstra kanti, enda Ijek
hann með ágætum og hefir
sjaldan tekist betur upp.
VIÐ HITTUM
LANDA
Það þykir venjulega viðburð-
ur þegar Islendingar hittast í
erlendri borg (annarstaðar en
í Höfn!) og rjett áður en farið
var út á Stadion í Bremen tfl
að keppa, hittum við landa,
sem lent hafði í mestu hrakn-
ingum. Það var frú Maja ÓI-
afsson og sonur hennar þriggjía.
ára. Frú Maja er gift spænsk-
um manni og á heima í Barce-
lona. I sumar hefir hún dvalið
heima og í Danmörku, en fór
frá Bremen 21. ág. með haf-
skipinu ,,Postdam“ áleiðis til
Barcelona. Þegar „Postdam“
átti eftir 12 stunda siglingu til
Barcelona fekk skipstjóri skip-
un um að snúa við og leita til
þýskrar hafnar, sem fyrst. En
til þess að komast til Þýska-
lands fór skipið í ótal króka og
fór alla leið norður undir Vest-
firði á Islandi.
Farþegarnir á skipinu uyðu
að fara í land í Bremen, og-
fengu ekkert endurgreitt af
fargjaldinu. Frú Maja var í hin-
um mestu vandræðum að kom-
ast til Spánar, því ekki var hægt
að komast landleiðina. Hún
komst þó loks fyrir milligöngu
spænska ræðismannsins í Brem-
en með kolaflutningaskipi til
Bilbao.
Á eftir kapleiknum var okk-
ur tilkynt að íslensk stúlka
óskaði að tala við okkur. Var
það ungfrú Sigríður Axelsdótt-
ir, er stundar verslunarfræði-
nám þar í borg. Hún var gestur
okkar um kvöldið í samsæti,
sem haldið var eftir kappleik-
inn.
FERÐLAG, SEM
EKKERT VARÐ ÚR
Okkur hafði verið tilkynt að
daginn eftir kappleikinn ættum
við að fara til Bremerhaven,
sem er 60 km. frá Bremen og-
að þar ættum við að skoða hið
víðfræga hafskip „Evropa“. En
sökum þess að ekkert farar-
tæki fjekst, gat ekki orðið úr
ferðinni og í stað þess var æft
á Stadion og farið í bað í Wes-
eránni á baðstað, sem er hjá.
íþróttavellinum.
TIL KAUP-
MANNAHAFNAR
Um hádegi á fimtudag 1.
inn var vel leikinn af báðum sept. fórum við frá Bremen og
liðum og stóð 0:0 í hálfleik, en
endaði með sigri Þjóðverja 2:1.
Þjóðverjar viðurkendu að ís-
lendingarnir hefðu yfirleitt
var áætlað að fara um Ham-
borg til Lúbeck, þar sem keppa
FRAMH. Á SJÖTTU SÍÐU.