Morgunblaðið - 03.12.1953, Side 7

Fimmtudagur 3. des. 1953
MORGUNBLAÐIÐ
7
ö • !) V *
• ^
ÉIN af þeim byggingtirfF'f ‘Alíát-5
urstræti, er flestir vegfarendur
taka eftir, vegna léttleika og
fallegra, hlutfalla, er verzlunar-
hús Egils Jakobsen.
Byggingarleyfi fyrir húsi þessu
fékk Egill Jakobsen, kaupmaður,
árið 1920, en Jens Eyjólfsson,
byggingameistari, gerði upp-
drætti að því og byggði það. —
Hús þetta er sérstaklega tákn-
rænt fyrir Jens Eyjólfsson, þar
er að finna djarfleika hans, sér-
kennilega og jafnframt „dekora-
tivan“ byggingarmáta, er ávallt
hefur einkennt allar hans bygg-
ingarframkvæmdir, í' stóru sem
smáu, þegar hann hefur fengið
að ráða.
Hér hefst hans fyrsta glíma
við stuðlabergið, sem alltaf síðan
hefur verið honum hugleikið
viðfangsefni.
í dag, á afmæiisdegi sínum, á
þessi mikilhæfi byggingameistari i
jafnframt 50 ára starfsafmæli, og I
því þykir mér viðeigandi að
skýra nokkuð frá námi hans og
byggingastarfsemi.
Jens Eyjólfsson er fæddur 3.
des. 1879, að Hvaleyri við Hafn-
arfjörð.
ggeir
K irkjíibatjark lauslri
éMr ehdilángti þlötúnni. Jafn-
framt því að spara efni, var mun
auðveldara en ella, að þurrka
vikurplöturnar vegna holrúm-
anna, en þurrkun á allri fram-
leiðslu úr vikri er mjög seinleg
og kostnaðarsöm. — Nú á síðari
árum er hafin framleiðsla á hol- j SIGGEIR LARUSSON, bóndi á að stærð. Munu þetta vera einna
steini úr steinsteypu í Svíþjóð og Kirkjubæjarklaustri er fimm- ! mestu ræktunarframkvæmdir,
víðar á Norðurlöndum, sem mjög j tugur í dag. Hann er fæddur að ( sem einstaklingar hafa ráðizt i
minnir á gerð Jens Eyjólfssonar, ' Múlakoti á Síðu 3. des. 1903, son-j hér á landi, og gefa hinar beztu
og hefur reynzt vel. Á síðari ár- j ur hinna alkunnu merkishjóna vonir um góðan árangur. — Var
um hefur Jens haft í huga að Lárusar Helgasonar bónda og þessi sandgræðsla á Stjórnar-
framleiða vikurholstein, svipað-1 alþingismanns og Elínar Sigurð-
an að gerð og vikurplöturnar, og , árdóttur, frá Breiðabólstað. Sig-
virðist steinn þessi vera mjög geir fluttist með foreldrum sín-
hentugur í veggi smærri bygg- j um að Kirkjubæjarkiaustri árið
inga, en því miður er framleiðsla 1905, er þau tóku við jörðinni,
þeirra enn ekki hafin. * en keyptu hana skömmu síðar.
Teikning af sjóinannakirkju í
Selási eins og Jens hefur hugsað
sér hana.
Ungur hóf hann nám í trésmíði,
lærði fyrst í Hafnarfirði, en síðan
í Reykjavík, hjá Guðmundi Jak-
obssyni, sem talinn var einn
lærðasti byggingameistari í Rvik,
í þá daga. — Að trésmíðanámi
loknu stundaði Jens framhalds-
nám í dráttlist í kvöldskóla iðn-
aðarmanna, en það var áður en
Iðnskólinn í Reykjavík var stofn-
aður. Meðal annarra mætra
manna, sem kenndu honum þar,
var hinn þjóðkunni listamaður
Stefán Eiríksson, myndskeri, og
virðist mér, að hann hafi gefið
Jens, eins og fleirum, gott vega-
nesti.
Að þessu námi loknu sigldi
Jens til Kaupmannahafnar og
dvaldizt þar í 2 ár. — Þar vann
hann að húsasmíði og stundaði
jafnfrámt nám í húsagerðarlist.
— Árið 1903 kom hann aftur til
íslands, og byrjaði að starfa sem
byggingameistari hér í Reykja-
vík, þann 3. des., eða fyrir 50
árum.
Fyrsta verk hans hér í Reykja-
vik sem sjálfstæðs bygginga-
meistara, var að teikna og byggja
timburverksmiðjuna Völund, og
setja niður_ allar trésmiðavélar.
Án efa hefur þetta verið mjög
vandasamt verk, og þar hefur
hið ríka hugmyndaflug og verk-
hyggni Jens komið að góðum
notum.
Síðan rekur hver stórbygging-
in aðra, sem Jens Eyjólfsson
byggir, þótt hann hafi ekki gert
uppdrætti að þeim. Þar á meðal
má nefna þessar:
Hús Sláturfélags Suðurlands.
Gasstöðina.
Pósthúsið.
Hús Nathan & Olsen, nú Reykja-
víkur Apótek.
Hús Eimskipafélags íslands.
Hús Sambands ísl. samvinnufél.
Verzlunina Edinborg.
Laugavegs Apótek.
Landakotskirkju.
Lándakotsspítala.
Timburverzlun Árna Jónssonar,
Sem Jens teiknaði einnig.
Mér er c-kki kunnugt um það,
: 'BF ; Fyrir nokkrum árum gerði 1
Jens Eyjólfsson uppdrætti að
Seláskirkju, sem hann ætlazt til,
Jens Eyjolfsson byggmgameistan að he]guð gé sjómannastétt ís.
1 lands.
hvaða múrarameistarar unnu Hann hefur gefið stóra lóð úr
með Jens Eyjólfssyni að þessum landi sínu í Selási undir kirkj-
stórhýsum, en þó skal þess getið, una. — Auk þess hefur hann á
að nokkur þeirra byggði Jens í margvíslegan hátt stuðlað að
ákvæðisvinnu í félagi með fjáröflun til þess að hrinda
Kristni Sigurðssyni, múrara- kirkjubyggingarmáli þessu í
meistara, sem á sinni tíð, var framkvæmd. !
einn af þekktustu og fremstu j Kirkjubyggingar hafa ávallt
byggingameisturum hér í bæ. —verið mikið áhugamál Jens Eyj-
Auk þessara stórhýsa hefur Jens ólfssonar, enda er hann trúhneigð
teiknað og byggt fjölmörg íbúð- ur maður. —'Eins og margir aðr-
arhús og aðrar byggingar, sem1 ir, álítur Jens að hinn hefð-
hér verður ekki talið upp. — Af bundni gotneski stíll hæfi bezt
yfirliti þessu er auðséð að Jens meiriháttar kirkjubyggingum. —;
Eyjólfsson og hans félagár, hafa Gotneski stíllinn, þessi djarfi og ‘
unnið mikið og merkilegt braut-1 frjálsi stíll miðaldanna, er orð- !
ryðjandastarf i byggingarmálum1 inn eins konar „Symbol“ fyrir1
Reykjavíkur. j kirkjubyggingar í hugum margra,
Með þessum byggingameistur- enda verður Því ekki neitað- að
um hefst bygging stórhýsa úr!hann er mjög „dekorativ", þótt
steinsteypu hér í Reykjavík, og uttærsia hans í járnbentri stein-
er leitt til þess að vita, að enn ste>’Pu hlíótl að verða önnur en
sandi lengi óskadraumur föður
þeirra bræðra.
Af því, sem hér hefur verií?
sagt, má nokkuð ráða, hvernig
þeir Klausturbræður hafa haldið-
uppi merki föður síns um d.ugn-
að og framkvæmdir, enda er
Kirkjubæjarklaustur ekki aðeins.
miðstöð sveitanna milli sanda,
heldur eitt af bezt setnu höfuð-
bólum þessa lands.
Siggeir er kvæntur Soffhv
Kristinsdóttur, frá . Miðengi i
Grímsnesi, hinni mestu dugnaðar
og myndarkonu, sem mótað hef-
ur heimili þeirra af sinni alkunnu
smekkvísi. Eiga þau efnileg börn,
er likjast foreldrum sinum um.
dugnað og myndarskap.
Sá, sem þetta ritar, var heim-
ilismaður á Kirkjubæjarklaustri
á árunum 1931—1935. Hef ég
um þá dvöl hinar ljúfustu minn-
ingar. Mér fer líkt og sagt er um
Þorlák biskup Þórhallsson, „að
aldrei hefði hann sínu ráði jafn
vel unað sem þá sex vetur, er
hann var í Kirkjubæ.“
skuli ekki hafa verið ritað ítar-
lega um þennan merka áfanga í
, . , . „ I Þannig hugsa áreiðanlega
Kirkjubær a Siðu er forn og margir til Kirkjubæjarklausturs,
frægur staður sem kunnugt er. sem þar hafa dvalizt Qg minnast
Þar hafa kristnir menn búið fra heimilisins þar með þakklæti og
ondverðu og þar var merkilegt virgjngu
nunnuklaustur í katólskum sið.l Siggeir Lárusson hefUr átt
Þar hafa og setið merkir höfð- j drjágan þatt [ þvi( ag auka hróð-
Að leysa Seláskirkju1 i þessum mgjar og ahrifamenn þessa her- ur hing forna hofugbóls, og það
úr hlöðnum steini.
þróunarsögu byggingarlistarinn- ' ánda, var því verðugt verkefni aðs, og um skeið var þar sýslu-
mannssetur.
mun hann halda áfram að gera,
meðan honum endist aldur tií.
Hann nýtur mikilla vinsælda i
Allmikið mun mönnum hafa
Hann er
bóndi, Lárus Helgason, réðst íj drengur góður, og vill hvers
að kaupa hið forna höfuðból, en manns vandræði leysa, og skortir
ar hér á landi, af mönnum, sem fyrir hugmyndaflug hins mikil-
þessum málum eru kunnugir. jhæfa byggingameistara.
Sem dæmi um hugkvæmni Þótt ég hafi þekkt Jens Eyj- þótt færst { fang er hinn ungi V-Skaftafellssýslu.
Jens Eyjólfssonar, er mér ljúft ólfsson í mörg ár, þá kynntist ég1 -.......... .......
að geta þess, að um líkt leyti, honum mest þau árin, er hann
sem hann lauk við að byggja starfaði hjá Reykjavíkurbæ ser-
Landakotskirkjuna, hóf hann eftirlitsmaður með byggingar-
framleiðslu á einangrunarplötum framkvæmdum þeim, er ég hafði
úr vikri, sem voru þannig gerð- með höndum.
ar, að í miðri plötunni var röð Gott þótti okkur samstarfs-
af 1—2 cm þykkum holrúmum, Eramh. á Dls. li
það kom fljótt í ljós, að hann
og Elín kona hans voru þeim
til þess hvorki stórhug né dug til
framkvæmda. Á þessum tíma-
vanda vaxin að sitja það með , mótum viljum við hjónin þakka
þeim höfðingsskap og dugnaði,
sem svo merkur staður átti skil-
ið. Þeim hjónum búnaðist þar
vel og eignuðust fimm syni, sem
allir eru mestu dugnaðarmenn.
Siggeir er þó sá af bræðrun-
um, sem lengst hefur dvalið
heima á Klaustri. Hefur hann í
ríkum mæli erft beztu kosti for-
eldra sinna, dugnað föður síns og
Ijúfmennsku móður sinnar. Sig-
geir vann með föður sínum við
hin margþættu störf, sem hann
hafði með höndum, vann hann
jöfnum höndum við landbúnað-
arstörf, verzlun, loftskeytaþjón-
ustu, síma og póstafgreiðslu og
var auk þess oft í ferðá
Siggeiri og frú Soffíu margar
ánægjustundir frá liðnum árum,
vináttu um tvo tugi ára og
flytjum þeim okkar beztu árnað-
aróskir og biðjum heimili þeirra
allrar blessunar á komandi árum.
Óskar J. Þorláksson.
Bréfaskriffir við
danska unglinga
Blaðinu hefir borizt eftirfar-
andi frá danska sendiráðinu:
í TILEFNI af bréfi, sem sendi-
lögum. Honurn gafst ekki timi ráðinu hefur borizt frá „Verdens
til langrar skólagöngu, en mennt-
aðist í störfum hins daglega at-
hafnalífs, eins og margir dugn-
aðar- og atorkumenn hafa gert
fyrr og síðar. j
Þegar Lárus féll frá 1941, tók
Siggeir við forustu búsins, en
þeir bræður tóku allir höndum
saman um nýjar framkvæmdir
þar á staðnum, ekki sízt í raskt-
unarmálum, með þeim stórhug
og dugnaði, sem einkennt hafði
föður þeirra.
Siggeiri voru þegar falin mörg
af þeim trúnaðarstörfum sem
faðir hans hafði haft á hendi.
Hann varð oddviti Kirkjubæjar-
hrepps, formaður Kaupfélags
Skaftfellinga, í stjórn Sláturfé-
lags Suðurlands, svo að nokkuð
sé nefnt. Þá hefur hann séð um
Venskabs Forbundet“, Holbergs-
gade 26, Köbenhavn K, biðjum
við yður vinsamlegast birta eftir
farandi lista yfir nöfn á ungu
fólki, sem óskar eftir að komast
í bréfasamband við jafnaldra
sína á Islandi:
Karen Elisabeth Madsen, Hvam
St., Jylland, (14 ára, óskar eftir
að skrifast á við stúlku á sama
aldri),
Niels Erik Kold, Amtoft pr.
Veslös, Danmark, (17 ára, óskar
fetir að skrifast á við stúlku 15—
16 ára),
Gitte Buch-Pedersen, Vemme-
tofte Alle 46, Gentofte, Danmark
(17 ára, óskar að skrifast á við
stúlku 17 ára).
Helen Bag.ger, Lerhöjvej 3,
Gentofte, Danmark (tæpra 18 ára
óskar eftir að skrifast á við pilt
framkvæmdir þeirra bræðranna .
heima á Klaustri. Ný hús hafa eða stulku ca. 18 ara),
verið reist, rafmagnsstöðin stækk Borge Fmd, Niaisgade 50 III,
uð, hafizt hefur verið handa um Kcbenhavn S. (25 ára, óskar eftir
skógrækt, svo að ekki mun líða að skrifast a við stúlku ca. 23
á, löngu, áður en breM#Ji^Ég yt- _ ’
neðan Klaustursheiðarverðá álftr ' *Þ^ít,-séib Hug háfá á að stofna;
skógi vaxnar. En stórkostlegast- 1:11 bréfaviðskipta, geta annað-
... . . .a j, . i _ i af eru framkvæmdir þeitfa hvort skíafað beint til ofan-
IIus Egils Jakobsens i Austurstræti var teiknað ög býggt Síf Jens’ bræðra á Stjórnarsandi,‘bustán rteíndra eða sent lista yfir nöfn-
Eyjólfssyni byggingameistara. En í þessari byggingu glínnli Jens við túnið á Klaustri, er miða að in til bandalagsins, sem siðanf
fyrst við íslenzku stuðiána og tókst svo vél, 'sem btósið bér en» þýi ag græga Upp sandinn, sem mun koma þeim í samband viðl
með sér nú, 33 árum eftir að það var byggt. mun vera um 20 þús. hektarar viðkomandi pilt eða stúlku-