Morgunblaðið - 12.04.1956, Side 9
Fimmtudagur 12. apríl 1956.
MORGUNBLAÐIÐ
25
I lýst yíÍE' vtgslu Mildasti vetur síðan 1880
með því að sM hamrí á steðjann
Bréfkorn frá Skotlandi
Fjórði hluti vinrtondi karlmanna leitcr
nú atvinnu ufan byggdarlagsins
Járnsmiðjan i Gretna Green.
Glasgow, 28. marz: —
EIT i HV Frt 1 sKáld heíur sagt,
ao vonö sé sú árstíð, sem
lætur unga menn snúa geði sínu
til þeirra hugsana, sem stúlkur
, , ,. „ - __i ug motmæli haia konnð iram
hafa velt fynr ser allan veturinn. &
flaumi. Skozka kirkjan er á móti
þessum ofsaflýti í hjónasængina.
Foreldrar í Englandi eru æfir út
af því, að börnin geta farið þann-
ig í kringum vilja þeirra. Og öfl-
Og nu fer vor í hönd, enskir
elskhugar, sem aðstandendur
meina að eigast, flykkjast yfir
skozKu landamærin, þar sem
hægra er fyrir þá að láta pússa
sig saman, Astæðurnar til þessa
eru þrjár: í fyrsta lagi er um að
ræða misskiining á sögulegum
staðreyndum, í öðrulagi eru
skozk lagaákvæði hlynntari ung-
um eisjtendum en ensk lög, og í
þriðja lagi varð þetta mikil tízka,
eftir að dóttir bólívísks milljóna-
mærings flýði þangað til að eiga
ungan mann á móti vilja föður
síns.
Skammt norðan við ensku
landamærin er lítið og sögufrægt
þorp, sem heitir Gretna Green,
og þangað flýja flestir enskir
elskhugar, sem einhverra hluta
vegna verða að hlaupast brottu
til að ganga í hjónaband. Ein
ástæðan til þess, að þetta þorp
verður fyrir valinu, er einfald-
lega sú, að fjársnauðir elskendur
þurfa minna að greiða í fargjöld
þangað en til annarra staða í
Skotlandi. Önnur ástæða, sem
Gretna Green nýtur, er öllu
rómantískari. Til skamms tíma
gat járnsmiðurinn í þorpinu vigt
hverja sem var í hjónaband.
Hann þu.rfti ekki annað en að
slá hamrinum á steðjann og lýsa
því yíir, að vígslan væri fram-
kvæmd. Þess konar vígsluathöfn
var lögleg í Skotlandi, unz hún
vgr numin úr gildi fyrir fimmtán
armn. En fjöldi fólks veit ekki, að
lögunum hefur verið breytt.
Þorpið gamla í Gretna Green hef
ur um svo langan aldur notið
þéssa orðstírs, að lagabreytingar
orka litlu um hugmyndir almúga.
Þiví fér oft heldur illilega um
hjónáéfnin, þegar þau koma aura
láúsý "hungruð og ástfangin, til
(?retna Green og uppgötva, að
þau verði að vera búsett í Skot-
landi tuttugu og einn dag, áður
en hægt sé að gefa þau saman að
skozkum lögum.
Og það sem verra er — hjóna-
efnin verða oft var við fjandskap
í þeirra garð. í Skotlandi getur
hver sem er gengið í hjónaband,
ef hann (eða hún) hefur náð
sextán áTa aldri, hvort sem leyfi
foreldra 'er fyrir hendi eða ekki.
En í Englandi verða unglingar að
bíða, unz þeir eru tuttugu og eins
áfs, ef foreldrar eru mótvígir
brezka þinginu, frumvörp liggja
frammi á þá lund, að skozkum
lögum v'erði breytt í samræmi við
enskar venjur.
Effir
Mcgnús Wiagnússon
Nú er ógerningur að gizka á,
hve mörg ensk hjónaefni hafi
strokið til Skotlands á undanförn
um þrem árum til að sleppa und-
an ákvæðum enskra laga. En hitt
er víst, að flótti Isobel Patino og
Jimmy Goldsmith til Skotlands,
þar sem þau voru gefin saman,
jók stórlega á þetta giftinga-æði.
Lesendur muna ef tjl vill eftir
þessu ástarævintýri. Faðirinn,
sem er margfaldur milljónamær-
ingur og tinnámueigandi í Bolí-
Vlu, elti dóttur sína til Skotlands,
og heila viku var hann á þönum
um allt Skotland eftir hjónaleys-
unum. Hann eyddi miklu fé til að
reyna að stöðva giftinguna, en
mistókst.
Og þegar þetta ævintýr varð
heyrinkunnugt, kviknaði í öllum
ungurn elskendum. Launalitlir
j stráklingar hvísiuðu að unnust-
i um sínum eftir dansieiki á iaug-
■ ardagskvöidum: ,.Við skulum
flýja tii 'Skotlands og láta gefa
okkur saman í snatri.“ Og þeim
fannst þeir vera svo miklir menn,
að þeir létu ekki staðar numið
við orðin tóm. Þeir drógu spari-
féð undan dýnunni, reistu stiga
upp að húsi unnustunnar að næt-
urþeli, svo að 'hún gæti klifrað
þar niður, og hurfu út í nátt-
myrkrið.
Og fyrst fannst fólki þetta vera
ósköp rómantískt og indælt. En
það var ekki lengi að breytast.
Gistihúsaeigendur í Gretna, sem
höfuð vonast eftir miklum og góð
um viðskiptum. komust oft að
þeirri staðreynd, að eiskhugarnir
voru of snauðir til að greiða fyrir
gistinguna. Og hinir ástföngnu
urðu oft að iáta sér nægja, þegar
tii Gretna var komið, að búa í
tjöldum eða kofum og ieggja sér
til munns hráar kartöflur, unz
þeir urðu þrevttir á öllu saman
j og sendu simskeyti heim til sin,
að biðia mömmu sína að koma og
sækja þá.
En það undarlega er, að skozkir
foreldrar virðast kæra sig koll-
ótta, þótt barn þeirra giftist á
sextán ára aldri. Skotar virðast
vera varkárari en Englendingar,
eða ef til vill eru þeir einungis
ósiðvandari. Ég veit ekki, hvort
heldur.
En þegar Englendingar krefjast
þess, að Skotar hækki giftingar-
aidurinn til tuttugu og ems árs,
verða Skotar ókvæða við og segj-
ast enga ástæðu sjá til þess. Hitt
er þó sennilegt. að enskir ungl-
ingar séu svo gráðugir í hjóna-
bandið á þessum aldri, af þvi að
beir vita, að Skotum er það leyfi-
legt.
Annað hefur einnig komið til
orða, sem sé að ensk lög neiti að
viðurkenna lagagildi skozkra gift
inga, — en það mundi valda
margs konar vandx'æðum og ef-
laust koma af stað borgarastyrj-
öld.
En hvað sem verður, þá er hitt
vist, að fegui'ð og sakleysi ungrar
ástar, hefur heldur spillzt við
allar þessar umræður. Og það
mun engu breyta um það, að létt-
lyndir elskendur, sem flýja til
Skotlands í framtiðinni, munu
hljóta kaidar viðtökur i Skot-
landi og þeim mun heitari, þegar
þeir koma aftur heim til Eng-
lands.
Magnús Magnússon.
örganisti í meira en hólia öld
Einmuna bliða i Mývatnssveif
MYVATNSSVEIT, 29. marz —
Undaníarnar vikur hafa staðið
yf-ir hér í sveitinni tvö námskeið.
messu í Reykjahlíðarkirkju, hafa
orð á þvi hvað kirkjusöngurinn
væri góður, enda hefur Sigfús
Jón Bergs»on frá Akureyri hefur oft lagt mikla vinnu í þjálfun
kennt skuggaskurð og Kjartan kói’sins þrátt fyrir það þó laun
Jóhannesson hefur æft báða væru engin. Það msegir auðvitað
kirkjuHóra sveitarinnar. ekki, til að mvnda góðan kór,
Sl. laugardagskvöld hafði að hann hafi góðum x-öddum á
kirkjukór Reykjahliðarkirkju að skipa, þó það sé auðxitað
söngskemmtun í félagsheimilinu mikilsvert atriði. Góður söng-
Skjólbx-ekku. Þótti söngurinn stjóri hefur þar óumdeilanlega
takast mjög vel. Söngstjóri var mest áhrif. Sigfús er oft á und-
Sigfús Hallgrímsson í Vogum en anfövnum árafu<n'm búinn að
Kjartan Íóhannesson annaðist sýna það að smckhur hans og
undirleik. söngstjóre!ue*] 1 eikar eru í bezta
i lagi.
ORGANISTl í 51 ÁR
Þess cr vert að geta að Sigfús
Hallgrímsson hefur verið organ-
isti við Reykjahliðarkirkju sam-
fleytt í 51 ár, og annast
EINMUNA GOTT TIBARFAR
Tíðarfar heíur verið einmuna
gott undanfarið, sannköliuð vor-
blíða á hverjum degi. Dorgarv’eiði
glftingu. Þeir, sem þola ekki bið- þjalfun kórsins þann( tíma. Oft h'éfurnáíega engin verið í Mý-
iha, flýja því á náðir skozkba hefui' kórinn haft góð'urn röddum vatni undanfarið og er svo oít
lága. : á að skipa og oft hef ég heyrt þegar liðarfar er gott. ís er nú
tEn "fólkíð í Gretna Green er aðkomumenn, sem hlýtt hafa á óðum að levsa af vatninu.
orðið langþreytt á þessuin ástu- • —Jóhannes.
DALVÍK, 25. marz: — Enn er
hér hm mesta bhðskapartíð, og
má ýkjuiaust segja að s.l. tvo
mánuði hafi hver dagur verið
öðrum beti'i, þegar undan er skxl-
ið kuldakast um s.l. mánaðamót,
er stóð þó ekki nema 2—3 daga.
Ef svo heldur áfram með tíðar-
farið, verður þetta mildasti vetur,
sem komið heíur síðan 1879—U0,
að áliti þess manns (Gísia Jóns-
sonar, Hofi) sem enn man þenn-
an vetur, og ég í æsku heyrði oft
talað um, einkum í sambandi við
næsta vetur á eftir, sem almennt
er og hefur verið kailaður „frosta
veturinn mikli". En þá (þ.e. 18/9) j
var tiðarl'arið með þeim hætti, ax'i j
aldrei festi snjó allan veturinn.
og farið var tii grasa fyrir sumai'-
mál.
ÓVENJL GOTT LITARFAR
Nu txe.ur tiðarfarið verið að þvi
leyti afbrigðiiegt, að í stað um-
hleypinganna, sem við eigum að
venjast, þegar veðráttan stendur
aldrei á steini, en breytist svo að
segja frá degi til dags; þá hefur
sama veðurlagið haldist svo mán-
uðum skiptir. Frá haustnóttum
fram að sólstöðum mátti heita
öndvegistíð, þótt beitiland njtt-
ist fremur illa í desember vegna
stoi’ku, frá jólum til 25. jan. kom
samfelldur hríðarkafli, hlóð þá
niður svo miklum sjó að engu
farartæki varð viðkomið nema
jarðýtum, frá 26. jan. til þessa
dags, hefur verið slík blíðutíð, að
einsdæmi má teljast.
En þótt við Norðlendingar sé-
um máske öðrum fremur háðix
tíðarfarinu, þá er það þó ekki
einhlítt til að skapa það atvinnu-
líf, er fullnægt geti hinum marg-
breytilegu þörfum manna nú á
dögum, það veltur fvrst og fremst
á sjónum, hvort hann reynist
gjöfull eða ekki, en svo hefur
ekki verið það sem af er þessu
ári. Þó er ekki hægt að tala um
algert atvinnuleysi hér i þoi'p-
inu. Fyrst og fremst er hér ems
og víða annars staðar allstór hóp-
ur manna, sem hefur fasta at-
vinnu árið um kring, og á þeim
mæðir ekki hið tímabundna at-
vinnuleysi, sem alltaf vill verða )
sjávarþorpum, hvernig sern
annars er i pottinn búið af mann-
anna hálfu, eða þeirra, sem ut-
gerð reka. Það er og einnig flest-
um ljóst, einnig þeim, sem að
nýtingu sjávarafla vinna, að ut-
gerð verður ekki rekin heðarx
með nokkrum árangri yfir vetrar
mánuðina, fyrir þvi leita menn
alltaf burtu, með hina stærri bata
sína, og er svo einnig nú. Stunda
4 bátar línuveiðar við Suðurland
(Sandgerði og Keflavík), og eiu
allir mannaðir heimamönnum,
þar að auki hefur allstór hopur
farið héðan til Vestmannaeyja og
Suðurnesja, eins og jafnan aður,
og vinnur þar að nýtingu sjavar-
afla, aðallega þó frystihussstorf.
Alls munu hafa farið héðan um
100 manrís, að áhöfnum bátanna
meðtöldum, og er það tæplega .+
af vinnufærum körlum og konum
í hreppnum, á aldrinum 16 67
ára.
ÚTVEGLR ^ ,
Þrir litiir þilfarsbátar hata
haldið héi' uppi róðrum síðan um
miðjan janúar, en afli hefur verio
mjög tiegur fram að þessu. og
róðrar stopulir, vegna þess hve
langt er sótt <að jaínaði fram
að Grímsey). Þó heíur af þessu
oiðið nokkur atvinna, fyrir þá
fáu s°m heima eru og þessu
sinna, og mundi hafa oi'ðið særni-
leg ef vel hefði veiðst.
Rauðmagaveiðar hófust hér
með fvista móti, en sáralítið
veiddist framan af en tók a'ð glæð
ast, er á leið febrúar og í. maxv.
h°fúr veHft' injög góður afli og
suma dagana uppgripaveiði, enda
tíðarfar rnjög hagstætt til þessa
veiðiskapar, sem stundaður er
nokkuð almennt af þeini mönn-
um, sem til þess hafa sæmiiegu
aðstöðu. Hefur rauðmagaveiðin
gefið mörgum góðar tekjur und-
antarnar vikut. Þá hefur öðru
hvoru borizt lítið eitt af karfa
af Akureyrartogurunum sem unn
inn er hér í frystihúsinu. Þrátt
fyrir þetta munu tekjur manna —
bæði sjó- og landverkamanna a l
mikiu rýrai'i nú en á samá tima'
árið sem leið, enda ' mátti það
heita mjög hagstætt, ekki aðeiiis
fyrir bændur heldur og einnig
fyrir sjómenn, munu hásetahluti-'
a bátúm hér hafa numið um 50-—;
60 þús. kr. og er bað mun hærru
en dæmi eru til. Voru það síld
veiðarnar, sem mest um munaði :
því efni, hásetahlutir eru 20 þús.
kr. og á einurn bátnum (Hannes
Hafstein) mun hlutur hafa oi'ðið
um 22 þús. kr. yfir 6 vikna tíma,
enda voru Dalvíkurbátar með
þeim hæstu í síldveiðiflotanum
s.l. sumar. í sambandi við út
gerðai-málin má geta þess, að
gei't er ráð fyrir að flotanum
bætist 3 bátar á þessu ári, einn
lítill þilfarsbátur, sem þegar ev
byrjaður að róa, 60 tonna bátur,
nýhlaupinn af stokkum í Hafn
arfirði (eign Aðalsteins Lofts-
sonar o. fl.) og 70—80 tonna stál
bátur (eign Egils Júlíussonar),
sem von er á frá Þýzkaiandi x
næsta mánuði.
GÓÐ AFKOMA
Það er of snemmt að spa
nokkru um það hvernig afk'ö’ma
manna muni verða á þessu ári, en
þótt hún yi'ði ekki lakari en 's.l
ár bendir margt til þess að minna
verði um ýmsar framkvæmdir en
þá var, bæði í jarðræktar- og
bvggingarmálum. Þó geri ég i'áð
fyrir að skui'ðgrafan starfi héx
áfram eins og tvö undanfai'in
sumur. S.l. ár var grafið með
henni um 80 þús. fei'm. og muu
það metafköst á einu sumri og
varð þó, vegna vélbilunar, að
hætta fyrr en þurft hefði veðrátt-
unnar vegna.
MANNDALÐI
Manndauði hefur verið óvenju
mikill, það sem af er þessum
vetri, hafa alls látist 9 manns
síðan í haust (í báðum hreppun-
um). Að undanskildum tveim
ungum mönnum, er létust af slys-
föru, voru þetta allt eldri menn.
þar á meðal þeir Þorsteinn Jóns-
son stöðvarstjóri og Páll Frið-
finnsson útgerðarmaður, er báðir
hafa komið mikið við atvinnu-
sögu þessa þorps, einkum þó Þor-
steinn, er fyrstur manna hóf hér
vélbátaútgerð og jarði'æktarfranv
kvæmdir í stórum stíl.
Annars hefur heiisufar almennt.
vei'ið fremur slæmt undanfar'.,
jafnt ungra sem gamalla, alltaf
nóg að gera fyi'ir læknana, þar
er ekki um neitt ,',tímabúndið ‘
atvinnulieysi að ræða.
í gær og í dag fór hér fram
skíðakeppni (unglinga) mil’i
Ólafsfirðinga og Dalvíkinga, ekki
er mér kunnugt um úrslit í ein-
stökum greinum, en Ólafsfirð
ingar :munu hafa unnið með'
123—117 stigum.
Sigjó.
GóSur a!li
HAFNARFIRDI — Nokkrir netja
bátar kornu inn núna um helg-
ina með góðan afla. Voru þeii:
með frá 50—70 lestir eftir fimS't
lagnir. Hafði Ársæll Sigurðs-
son mestan afla af þeim, en hanr*
er nú aflahæstur Hafharfjarð-
ai'báta. Nokkrir línubátar hafá
einnig róið síðustu daga og hefux
afli vérið fi'á 4 og upp í 10 skip-
Jhúrt#-j-j/glQganpn Röðu.11 kom gí
veiájanyí gær.með uni'140 íonrc
af ísuðuxn, Jiski og um 40 af salt-
fiski. —g!É. .....
y
Ú.V