Morgunblaðið - 16.10.1957, Blaðsíða 10

10
MORCVNfíT 4 Ð1Ð
Miðvikudagur 16. okt. 1957
Otg.: H.l. Arvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigíús Jónsson.
Aðairitstjórar: Valtýr Stefánsson Cábm.)
Bjarni Benediktsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Einar Asmundsson.
Lesbók: Arni Öla, sími 33045
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og algreiðsia: Aðaistræti 6. Sími 22480
Askriftargjald kr 30.00 á mánuði innaniands.
1 lausasölu kr. 1.50 eintakið.
VERÐHÆKKANIRNAR
HALDA ÁFRAM
UTAN UR HEIMI
Úr annálum S.Þ.
IIIN aðalnýjung V-stjórnar-
| innar í verðlagsmálum
Á átti að vera sú að fá
hjálp almennings til að halda
okri niðri með því að kæra jafn-
skjótt þá, sem um það yrðu sek-
ir. Um þetta hélt verðlagsmála-
ráðherrann, Hannibal Valdimars-
son, fjálglegar ræður, og Þjóð-
viljinn ítrekaði það í grein eftir
grein. Forsenda þessa hlaut að
vera sú, að almenningur fengi að
fylgjast með hinu rétta verðlagi.
En á því hefur orðið mikill mis-
brestur.
1 sumar varð Þjóðviljinn að
viðurkenna, að þá væru að koma
í ljós ýmsar verðhækkanir um-
fram það, sem ráðgert hefði ver-
ið. Þetta hefur síðan mjög ágerzt.
Að vísu er reynt að halda sfað-
reyndunum leyndum, eða a. m. k.
að þegja um þær í stjórnarblöð-
unum í lengstu lög. Sú viðleitni
hefur endurtekið sig þessa dag-
ana með broslegum hætti, að því
er í fljótu bragði virðist.
Enn í gær, þriðjudag, þögðu
öll stjórnarblöðin hér í bæ um
brauðverðshækkunina, er varð
s.l. Iaugardag. Jafnvel Tírninn,
sem staðinn hefur verið að því
að stunda fréttaöflun sína á þann
veg að tina gagnrýnislaust upp
það, er stóð í Morgunblaðinu dag
inn áður, gekk í gær þegjandi
fram hjá því, sem Morgunblaðið
sagði um brauðverðið á sunnu-
dag.
Hér er aðeins um að ræða eitt
dæmi af mörgum. Stjórnarvöld-
in hafa misst úr höndum sér
tökin á þessum málum og í stað
þess að kannast við það fyrir
sjálfum sér og öðrum, er tekinn
upp sá háttur að þegja um það,
er allir hljóta þó að vita. Eða
halda stjórnarherrarnir, að hús-
mæðurnar, sem þurfa að borga
brauðin daglega af heimilispen-
ingum sínum, verði þess ekki
varar, að t. d. rúgbrauðin hafa
nú hækkað um nær 8%?
★
Jafnvel áður en þetta síðasta
atvik bar að, var laumuspilið
farið að ganga svo fram af mönn-
um, að Þjóðviljinn, málgagn
sjálfs verðlagsmálaráðherrans,
gat t. d. ekki orða bundizt. A
laugardaginn, sagði hann í Bæj-
arpóstinum, einmitt þar sem
raddir almennings eiga helzt að
heyrast:
„Og nú vil ég beina eftirfarandi
spurningum til verðlagsyfirvald-
anna: Hvers vegna er ekki
tilkynnt opinberlega um slíkar
verðhækkanir? — — — Mér
finnst að það megi ekki minna
vera en að fólk fái að fylgjast
með þessum málum...........“.
Vissulega er þetta ekki sagt að
ástæðulausu. Mennirnir, sem
hétu á almenning til samstarfs
um að halda verðlaginu niðri,
kunna nú það eitt ráð að reyna
að láta þögnina geyma hinar
raunverulegu verðlagshækkanir.
Sú aðferð kemur ekki aðeins
fram í þessum kjánalega felu-
leik, heldur og í sívaxandi nið-
urgreiðslum á ýmsum vörum.
★
Vel getur staðið þannig á, að
hyggilegt sé að greiða niður verð
á tilteknum vörum, a. m. k. um
sinn. Þá er sjálfsagt að skýra
almenningi hiklaust frá því, svo
hið raunverlega verð er, því að
sjálft verðið lækkar ekki
hætishót, þó að ríkissjóður borgi
það, en ekki sjálfur kaupandi
vörunnar. Og þó að ríkið borgi
hluta verðsins í bili, þá lendir
sú greiðsla áður en yfir lýkur
á almenningi. Þaðan verða allar
ríkistekjurnar að koma.
Ein af ástæðunum til þess, að
nú vantar hundruð milljóna í
ríkissjóð, er sú, að ríkisstjórn-
in hefur á þessu ári látlaust hald-
ið áfram að auka við niður-
greiðslur á vöruverði. Um þetta
hefur verið þagað eftir föngum
og má m. a. s. vel vera, að ein-
hverjar vörur séu greiddar nið-
ur án þess, að nokkurn tíma hafi
verið frá því sagt. Það var t. d.
nánast af tilviljun, að upp komst,
þegar ríkisstjórnin hækkaði
verðið á mjólkurlítra á s.l. vetri
um 7 aura og tók greiðslurnar
til þess úr ríkissjóði. Þar var um
að ræða greiðslu, sem stjórnin
hafði skömmu áður látið lið sitt
fella heimild til á Alþingi, en
treysti sér síðan ekki til að
standa gegn. En manndóminn
skorti til þess að segja almenn-
ingi frá framkvæmdinni og hinu
sanna samhengi.
★
Þvílíkar aðfarir lýsa ekki að-
eins manndómsskorti og hafa í
för með sér síaukna skattabyrði.
Hið alvarlegasta er, að með felu-
leiknum er verið að hindra lækn-
ingu á meinsemdum efnahags-
lífsins. Þar er eina haldgóða ráð-
ið að skýra staðreyndirnar og
orsakasamhengið fyrir öllum al-
almenningi. Ef alþjóð áttaði sig i
raun og veru á, hverjar orsakir
verðbólgunnar eru, þá mundi
smám saman takast að grafast
fyrir rætur meinsins. Án skiln-
ings og atbeina alls almennings
er það gersamlega vonlaust.
Gortið um „að vísitala hafi
sáralítið breytzt í tíð núverandi
stjórnar" stoðar lítt. Því að
breyting nú á nokkrum mánuð-
um er meiri en varð um 2Vz árs
bil á undan verkfallinu mikla
1955. Og allir vita, að breyting-
in væri miklu meiri, ef vísitalan
gæfi ekki alranga mynd af hin-
um raunverulegu verðlagsbreyt-
ingum.
★
Stjórnarflokkarnir létu svo í
fyrstu sem lækning efnahagslífs-
ins væri auðveld. Sjálfstæðism.
vöruðu við því og sögðu að eng-
in töframeðul í þessum efnum
væri til. Talið um „varanlegu
úrræðin" væri blekking eins og
á stæði. Þetta hefur nú komið
á daginn. Því miður. Sannarlega
hefði hitt verið æskilegra, að
lækningin hefði tekizt. En skottu-
læknarnir halda áfram iðju sinni.
Enn tala þeir eins og ekkert
hefði í skorizt og segja að varan-
legu úrræðin séu aðeins rétt
ókomin!
Með öllu því hjali halda þeir
aðeins áfram að auka vandann.
Hver tilraun þeirra til að þegja
um staðreyndirnar og dylja hið
sanna samhengi, er olía á þann
eld, sem þeir þykjast vera að
slökkva. Þess vegna er þögnin
um brauðverðhækkunina, þegar
nánar er skoðað ekki brosleg
heldur sorglegt vitni þess, að
enn hafa valdhafarnir ekkert
Erfitt að bólusetia ffegn
Asíu tínflúenzunni
Alþjóðaheilbrigðisstofnun Sam-
einuðu þjóðanna og alþjóðainflú-
enzustofnanirnar — í Banda-
ríkjunum og Bretlandi — hafa
komizt að þeirri niðurstöðu, að
mjög erfitt sé að bólusetja gegn
inflúenzu þeirri, sem nú géng-
ur víða um lönd undir nafninu-
Asíu-inflúenzan.
Bóluefnin, sem til þessa hafa
verið framleidd, veita svo tiltölu-
lega litla mótstöðu gegn veikinni,
að maragir læknar efast um að
það sé ómaksins vert að bólu-
setja. Farsóttin er ennþá mjög
væg. Sem stendur herjar hún
hvað mest á Norðurlöndunum, í
Vestur-Þýzkalandi og í Frakk-
landi. í þeim löndum, sem flenz-
an herjaði fyrst, koma enn fyrir
einstök ný veikindatilfelli, en
þeim fækkar stöðugt.
Dauðsföll hafa verið fá af völd
um veikinnar, þar sem hún hefur
gengið. Dauðsföllin má í flestum
tilfellum rekja til lungnaveiki, er
komið hefir í kjölfar sjálfrar in-
fúenzunnar.
Alþjóðaheilbrigðisstofnunin hef
ir staðfest, að það sé nýr inflú-
enzu-vírus, sem Asíu-inflúenz-
unni veldur. í því sambandi er
bent á, að það sé hið mikils-
verðasta atriði fyrir læknavísind
in, að fá úr því skorið, hvort,
og þá að hve miklu leyti, infú-
enzuvírusar geta leynzt í húsdýr
um og borizt frá þeim til manna.
í spænsku veikinni 1918 kom t.
d. upp infúenzufaraldur í svínum
í Bandaríkjunum. Hafa margir
haldið því fram, að þar hafi ver-
ið á ferðinni sama veikin, sem
svo illa lék mannkynið eftir fyrri
heimsstyr j öldina.
Vírusinn leynist í ormum
Nýjustu rannsóknir hafa sýnt,
að inflúenzuvírus getur leynzt og
lifað í ormum þótt énginn far-
aldur sé á ferðinni. En ef t.d. svín
eta þessa orma getur svo farið,
að vírusinn dafni í skrokk svín-
anna og komist þannig til manna.
Dýralæknar í ýmsum löndum
hafa nú verið hvattir til sam-
virtnu um rannsóknir í þessum
efnum svo að hægt verði að
ganga úr skugga um, og það sem
fyrst, hvaða smithætta kunni að
stafa frá dýrum.
Hvað bólusetningu gegn infú-
enzu snertir slær WHO því föstu,
að ekki sé á þann hátt hægt að
stöðva útbreiðslu veikinnar, en
hitt sé rétt, að í mörgum tilfell-
um verði veikin vægari hjá
þeim, sem bólusettir hafa
verið, en hinum, sem engar ráð-
stafanir hafa gert.
MómslroííS í vörnum "po'n
hættulesrum kiarnorku-
^eislum
Námskeið í vörnum gegn geisla
vírkri kjarnorku verður haldið í
Mol í Belgiu á vegum Alþjóða-
heilbrigðisstofnunarinnar í þess-
um mánuði. í námskeiðinu taka
þátt 20 manns frá Evrópulönd-
um og frá löndunum við botn
Miðjarðarhafsins.
Sérfræðingar frá mörgum lönd
um munu flytja fyrirlestra á nám
skeiðinu.
Stálframleiðslan
í Evrónu evkst stöðu«t
Stálframleiðslan í Evrópulönd-
um eykst stöðugt og hefur aldrei
verið meiri en einmitt nú, segir
í skýrslu frá Efnahagsnefnd Sam-
einuðu þjóðanna fyrir Evrópu.
Miðað við framleiðsluna á öðr-
um fjórðungi ársins sem leið, hef
ur stálframleiðslan í ár aukizt að
jafnaði um 7%. í einstökum lönd
um hefir aukningin numið sem
hér segir:
í Vestur-Þýzkalandi 8%, Bret-
landi 7%; Frakklandi 3%; Italíu
10%; Póllandi 5% og í Saar-hér-
aðinu 7%.
í Bandaríkjunum reyndist stál-
framleiðslan hins vegar 6% mmni
á öðrum ársfjórðungi þessa árs
en á sama tíma í fyrra og stafar
það af verkfalli, sem varð í stál-
iðnaði Bandaríkjanna. í Japan
hefir stálframleiðslan aukizt til
muna á þessu ári.
Drykkíarvatn úr Mið-
jarðarhafinu
Víða ríkir áhugi á því að
breyta sjó í neyzluvatn með því
að hreinsa hann svo að hægt sé
að nota vatnið til drykkjar, mat-
' argerðar og áveitu. Þetta hefur
nú verið gert í Líbýu, segir í
frétt frá UNESCO.
í haust fær bærinn Tobruk,
sem svo mjög kom við sögu í eyði
merkurhernaðinum í síðustu
styrjöld, neyzluvatn úr Miðjarð-
arhafinu. Er langt komið bygg-
ingu stöðvar, sem á að eima sjó-
inn fyrir Tobrukbúa. Það er bú-
izt við að stöðin taki til starfa
í þessum mánuði.
Gróðurmoldarupn-
dráttur
Matvæla- og landbúnaðarstofn-
un Sameinuðu þjóðanna er að
láta gera uppdrátt, sem sýnir
gróðurmold og mismunandi gæði
hennar og eiginleika víðs vegar
um Evrópu. Mun þessi uppdrátt-
ur koma út innan skamms.
Það er talið, að uppdrátturinn
hafi þýðingu fyrir bændur, sem
hyggja á ræktunarframkvæmdir.
Sefgras til pappírs-
framleiðslu
Venjulegt sefgras, sem vex
votlendi og við tjarnir, hefir
reynzt prýðilegt hráefni til papp
írsframleiðslu, segir í frétt frá
UNESCO — Menntunar-, vísinda-
og menningarstofnun Sameinuðu
þjóðanna.
Tilraunir með pappírsgerð úr
sefi hafa verið gerðar í Þýzka-
landi með góðum árangri. Áhugi
á þessari pappírsframleiðslu
fer vaxandi, þar sem víða vex
mikið af sefi, sem ekki notast.
Það er einkum Max Planckstofn-
unin í Þýzkalandi, sem hefur lát-
ið vinna að rannsóknum á papp-
írsframleiðslu úr sefi. Finnar og
Svíar, sem eins og kunnugt er
framleiða mikið af pappír úr trjá
j viði, hafa sent sérfræðinga til
Þýzkalands til að kynna sér þessa
nýju framleiðslu.
Önnur nytsöm seftegund, scir-
pus lacustris, sem vex á strönd-
um suðvesturhluta Afríku, hefur
reynzt einkar hentug til varnar
uppblæstri.
Kakó-neyzlan vaxandi
Kakó framleiðsla, dreifing vör-
unnar og neyzla hennar var aðal
efni fundar, sem nýlega var hald-
inn í Nígeríu. Á fundinum voru
samankomnir helztu kókóbauna
framleiðendur heimsins. En það
var Matvæla og landbúnaðar-
stofnun Sameinuðu þjóðanna
sem fyrir fundinum gekkst.
Það hefur þótt heldur dauft
yfir sölumöguleikum á kókó á
heimsmarkaðinum undanfarin 2
ár, en nú er að sjá, sem neyzlan
sé að glæðast á ný. Gert er ráð
fyrir að kókóframleiðslan í öllum
heiminum (1956—1957) muni
nema 925.000 smálesta á móti
848.000 smál. árið sem leið.
Aðalframleiðsluaukningin hef-
ur átt sér stað í Nígeríu, Ghana
og Brazilíu. Áætlað er að neyzlu-
þörfin í heiminum muni á þessu
ári nema 880.000 smálestum, en
það er 20% meira en í fyrra.
Það eru fyrst og fremst Evrópu
þjóðirnar, sem aukið hafa kakó-
neyzlu sína. Er reiknað með að
Evrópuþjóðir muni kaupa 446.000
smólestir af kakó í ár á móti
í 376.000 smálestum í fyrra.
að ekki sé um að villast, hvert ’ lært.
Sem kunnugt er liafa mjög umrædd málaferli átt sér stað í
Hollywood að undanförnu. Eru það forráðamenn sorp- og slúð-
ursögublaðsins Confidential, sem dregnir hafa verið fyrir rétt
og látnir svara til saka. Hér sést eitt aðalvitnið í málinu, hin
41 árs Ronnie Quillan, sem hefur verið leynilegur fréttamaður,
eða öllu heldur njósnari blaðsins — og sögð eiga margt óhreint
í pokahorninu.