Morgunblaðið - 09.07.1967, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 9. JÚLÍ 1967.
3
Sr. Jón Auðuns, dómprófastur:
í SORTANUM LJÓS
ÞESSA sunnudaga fjalla textar
kirkjunnar hvað eftir annað um
stóru augnablikin í ævi Páls
postu'la. Fyrir viku skildum við
við hann hjá stórmenninu í
Sesareu. Nú er okkur sögð hin
stórkostilega sjóferðarsaga hans.
Við skulum skoða hana nánar.
Ég hygg vonlaust verk, að
flytja samtíð okkar sitthvað úr
guðfræði Páls. Trúarhugmyndir
hans sumar eiga áreiðanlega lít-
ið erindi við okkar samtíð. Þær
ná ekki eyrum hennar, jafnvel
þótt vafðar séu í skrautflíkur
eldgamalla messusiða. Guðfræði
Páls var á sínum tíma merkileg
smíð mikils manns. En maður-
inn sjáifur var miklu stærri en
allar myndsmíðar hans. Og iþótt
guðfræði hans sé að mörgu forn
og fyrnd, er maðurinn sj'álfur
svo manmlegur í sínum miki‘1-
leika, að margt hefir hann að
segja mér og þér.
í 14 sólarhringa hefir fárviðri
geisað á Miðjarðarhafinu, og
skipið hrakizt langt af leið. í
örvæntingu hafa menn fleygt
flestu lauslegu fyrir borð, til að
létta á sökkvandi skipinu. Það
hriktir í rám og reiða. Kolgræn-
ar holskeflur rísa og brotna.
Skelfingin lamar dauðadæmda
menn.
276 manneskjur eru innan-
borðs. Meðal þeirra fjölda fanga,
sem verið er að senda vestur til
Rómar.
Þegar hættan er mest og dauð-
inn bíður ógnandi á næsta búru-
faldi, gegnur einn fanganna
fram. Hann talar kjark í dauða-
dæmda menn. Umsvifalaust tek-
ur hann stjórnina i hendur sín-
ar. Og umsvifalaust hlýða hon-
um allir.
Hér er kominn gamli Páll. Og
samferðamaður hans, læknirinn
Lúkas, færir söguna síðar í let-
ur;
Hvað gefur þessum fanga
dirsku til að taka stjórnartaum-
ana í sínar hendur og gerast
herra á þessum stað?
Dirfskuna gefur honum sú
sannfæring, að á bak við hann,
breiskan mann og fanga í fjötr-
um, standi annað og stærra afl.
Hvernig veit hann það?
Á þá sögu hlusta orðlausir
samfangar hans, skipverjar og
skipstjórnarmenn:
Um nóttina, meðan veðraham-
urinn æddi og örvæntingarvein
fhávita manna blönduðust ískri
og marri skips, sem var að lið-
ast í sundur, knúði gamli Páll
hurðir bænaheimsins. Hann
þarf ekki friðaðan helgidóm til
að biðjast fyrir. Hann ekki lok-
aðan bænaklefa til að geta fund-
ið Guð. Meðal fanga og laus-
ungarlýðs, í grenjandi stórsjó,
og stormi, fellur Páll á kné og
biður.
Hann biður — og heyrir ekki
lengur vein vetrarstormanna.
Hann biður — og sér hvorki
lengur né heyrir æðandi öldu-
rótið. Hann biður — og heilög
návist fyllir hjarta hans. Svo
skýlaust er bæn hans svarað, að
engill stendur hjá honum og tal-
ar við hann í storminum.
Frammi fyrir næturgestinum
flæðir fagnaðaralda yfir sál hins
biðjandi manns. Lengi —? Hver
veit það? Eilífðin er utan rúms
og tíma.
í nætursortanum er postull-
inn vafinn annarlegu ljósi.
En Ijósið hverfur. Gesturinn
fer. Aftur syngja í eyrum Páls
angistarvein dauðadæmdra
manna. Aftur heyrir hann storm
inn. Aftur sér hann ógnandi öld-
urnar velta yfir skipið. En nú
rís hann öruggur á fætur. Eng-
illinn hafði sagt honum að skip-
ið mundi farast en mennirnir
allir bjargast, og að sjálfur kæm-
ist Páll vestur til Rómar.
Nú tekur hann alla stjórn i
sínar hendur, og sannfæringar-
kraftur hans vekur von og trú
öllum þessum hugföllnu mönn-
um.
í morgunsárið stóðu þeir all-
ir lifandi á ströndinni og
horfðu á skipið liðast sundur i
brimgarðinum.
Hvað er veruleikur? Hverju
má treysta?
Mér er sagt, að trú sé blekk-
ing, dýrustu vonirnar óskhyggja
ein, fegurstu hugsjónir fánýtt
tál, hugljómunarstundir göfug-
ustu mannanna hégómi.
Síðan Eva braut, góðrar minn-
ingar, bann Gyðingaguðsins og
leysti manninn úr fangabúðum
hins eilífa skilningaleysis með
því að eta af skilningstrénu,
hafa menn spurt og þráð að
vita.
Menn hafa spurt um vitrun
Páls, og tilgátur eru margar. En
svo var hann sannfærður um
vitrun sína, að sannfæring hans
bjargaði mannslffunum öl’lum,
sem innanborðs voru.
Hann hafði séð í sortanum
ljós.
Rekstur Almenna bóka-
félagsins gekk vel s.l. ár
Sala AB-bóka jókst um 70%
ALMENNA bókafélagið og
styrktarfélag þess, Stuðlar h.f.,
héldu aðalfundi sína fimmtu-
daginn 29. júní sl.
Formaður AB, dr. Bjarni Bene-
diktsson og framkvæmdastjóri
félagsins Baldvin Tryggvason
fluttu þar skýrslur um starfsemi
AB og rekstur á sl. ári. Gekk
rekstur félagsins mjög vel á sl.
ári og hefur ekki verið betri í
annan tíma. Heildarsala á bók-
um AB á árinu nam samtals um
19 milljónum króna og jókst
u.þ.b. 70% frá árinu 1965. Þá
fjölgaði félagsmönnum AB mikið
á sl. ári og voru um sl. áramót
u.þ.b. 8000 talsins.
Almenna bókafélagið gaf út
á árinu 1966 18 bækur. Þar af
eru níu íslenzkar bækur, sjö
bækur í Alfræðasafni AB og
tvær þýddar skáldsögur.
Við morgunsól, eftir Stefán
Jónsson, rithöfund og kennara.
í bókinni eru 8 smásögur, sem
fjalla um ýmis efni. Þetta var
síðasta bók Stefáns, en hann
lézt sem kunnugt er á sl. ári.
Fagur er dalur ljóðabók eftir
Matthías Johannes-sen. Þettá er
fimmta ljóðabók Matthíasar.
Bókinni er skipt í 6 kafla og ber
sterkan svip af helztu viðfangs-
efnum samtíðarinnar.
Lýðir og landshagir síðara
bindi, eftir dr. Þorkel Jóhannes-
son háskólarektor. Bók þessi
hefur að geyma æviágrip þekktra
manna og bókmenntalþætti.
Lýðir og landshagir fyrra
bindið kom út árið 1966.
Bak við byrgða glugga eftir
Grétu Sigfúsdóttur kom út í októ
ber. Þetta er fyrsta bók höfund-
ar og efni hennar er raunsönn
ástarsaga, sem gerist á hernáms-
árum Þjóðverja í Noregi.
Þá kom út um haustið bókin
íslenzkir málshættir, sem þeir
Bjarni Vilhjálmsson skjalavörð-
ur og Óskar Halldórsson mag.
art. tóku saman og bjuggu til
' prentunar. Þetta er önnur bókin
í flokknum íslenzk þjóðfræði, en
fyrri bókin var Kvæðl og dans-
Ieikir. f bókinnieru um 7000máls
hættir og í ýtarlegri inngangs-
ritgerð gerir Bjarni Vilhjálms.son
grein fyrir íslenzkum málshátt-
um, einkennum þeirra og upp-
runa.
Þá hóf Almenna bókatfélagið á
sl. ári útgáfu nýs bókaflokks, er
nefnist Bókasafn AB. Er í ráði
að gefa út í þessum flokki þau
helztu rit íslenzk frá fyrri og
síðari tímum, sem mega í senn
teljast til undirstöðurita í bók-
menntum, en enu um leið hverj-
um nútímamanni girnileg til
lestrar. Ætlunin er að út komi
4-6 bækur í þessum flokki ár-
lega. Á árinu 1966 kom út Krist-
rún í Hamravík eftir Guðmund
G. Hagalín og Líf og dauði eftir
Sigurð Nordal.
Á þessu ári 1967 eru komnar
út tvær bækur til viðbótar í
þessu safni, en það eru Sögur
úr Skarðsbók í útgáfu Ólafs
Halldórssonar og Píslarsaga síra
Jóns Magnússonar í útgáfu dr.
Sigurðar Nordals, ’ en síðar á
þessu ári eru væntanlegar Anna
frá Stónu Borg eftir Jón Trausta,
Tyrkjaránssaga séra Ólafs Egils-
sonar og Mannfellir af hallær-
um eftir Hannes Finnsson bisk-
up.
í desember kom út bókin
Þorsteinn Gíslason, skáldskapur
og stjórnmál. í bókinni er úrval
ljóða eftir Þorsteinn Gíslason
ritstjóra og skáld, auk blaða-
greina og bréfa um margvísleg
efni. Þá er í bókinni birt í heild
„Þættir úr stjórnmálasögu ís-
lands 1896-1918“.
í upphafi bókarinnar birtist
ævisaga Þorsteins Gíslasonar,
eftir Guðmund G. Hagalin, en hátt, innsýn í efni, sem áður
Giuðmundur annaðist útgáfu
bókarinnar.
Um áramótin sl. kom svo út
gjafabók AB, Kvæðakver Kor-
máks skálds Ögmundssonar, en
sú bók var send öllum félags-
mönnum AB að gjöf, þeim sem
höfðu keypt 6 AB-bækur eða
fleiri árið 1966.
Á árinu gaf Almenna bóka-
félagið hinsvegar ekki út nema
tvær þýddar skáldsögur, Ljósið
góða eftir Karl Bjaxnhof í þýð-
ingu Kristmanns Guðmiundsson-
ar, en höfundur þeirrar bókar
gaf ritlaun sin til stuðnings
starfsemi blindra á íslandi. Þá
kom út bókin Deild 7 ef'tir Val-
eriy Tarsis en höfunduir þeirrar
bókar kom hingað til lands á sl.
sumri í boði Almenna bóka-
félagsins og Stúdentafélags
Reykjavíkur.
Seint á árinu 1966 hóf Al-
menna bókafélagið útgáfu á hin
um merka og stórfróðlega bóka-
flokki, Alfræðasafni AB. Þá um
haustið komu út tvær ■ fyrstu
bækurnar í þessu safni. Síðan
hefur hver bókin rekið aðra og
á árinu 1966 komu út samtals
7 bækur í þessum bókaflokki og
á árinu 1967 bætast 6 bækur við.
Alfræðasafn AB nýtur mjög
mikilla vinsælda, enda veita
þær'lesendum, á mjög auðskilinn
Baldvin Tryggvason
voru lítt aðgengileg fyrir al-
menning. Fjallað er um ýmsar
megingreinar vísinda og tækni
eins og þær horfa við í ljósi nýj-
ustu þekkingar og uppgötvana,
þekkingar, sém hver einstakling
ur verður æ háðari. Mjög hefur
verið vandað ti'l þýðinga þess-
ara bóka og hafa verið fengnir til
þess færir vísindamenn. Rit-
stjóri Al'fræðasafnsins er Jón
Eyþórsson veðurfræðingur.
Mjög mikil eftirspurn hefur
verið eftir þessum bókum í Al-
fræðasafni AB, svo mikii, að
um helmingur þessara bóka eru
nú þegar uppseldar og 'hinar
flestallar á þrotum. En fyrir ein-
stakan velvilja samútgefenda
félagsins á þessum bókum í Evr-
ópu, hefur tekizt að nó samn-
ingum um endurprentun á þess-
um bókum þannig að næsta
haust munu þær allar koma á
markaðinn á ný í nokkru magni.
Útgáfukostnaður þyrfti að
lækka.
í ræðu þeirri, sem Baldvin
Tryggvason flutti á aðalfundi
Stuðia, rakti hann ýmis þau
vandamáí, sem íslenzkir bóka-
útgefendur eiga við að stríða
í dag. Taldi hann vandann fyrst
og fremst fóiginn í stöðugt vax-
andi útgáfukostnaði hér innan-
lands en á hinn bóginn færi út-
gáfukostnaður erlendis fremur
lækkandi en hitt. Af því leiddi
stöðugt harðnandi samkeppni
milli íslenzkra .. bókaútgefenda
annarsvegair og erlendra bókaút-
gefenda hinsvegar. Innflutningur
á erlendium bókum hafi stór-
aukizt nú síðustu árin. T.d. hafi
innflutningur á erlendum bók-
um á sl. þremur árum þ.e.a.s.
1964, 1965 og 1966 r.ær því fjór-
faldazt, en á sama tíma hefur
sala íslenzkra bóka að ölkun lík-
indum ekki aukizt nema um
40% í mesta lagi. Taldi (hann það
skipta höfuðmáli fyrir íslenzka
bókaútgáfu í dag og þar með
framtíð íslenzkrar menningar að
finna nú þegar nýjar leiðir til að
lækka útgáfukostnaB ís'lenzkra
bóka. Við gætum ekki horft á
það aðgerðarlaus, að verðlag
íslenzkra bóka hækki ár frá ári
Framhald á bls. 5