Morgunblaðið - 09.07.1967, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 9. JULI 1967.
13
Aliðjuver líkt því er nú er verið að reisa í Straumsvík. Áliðju-
ver þetta er staðsett í þröngum dal og er ekki að sjá annað
en að gróðurinn umhverfis verksmiðjuna standi í fullum blóma.
Skómarkaður — Kjörgarði
Vaðstígvél úr vinyl frá Frakklandi. Sérstaklega falleg og
vönduð vara. Rauð, hvít, svört. Stærðir 24 — 42.
Skókciup
Kjörgarði, Laugavegi 59.
Karlmannaskór
enskir og þýzkir og franskir. Stórglæsilegt úrval.
Skóbúð Ausfurbæjar
Laugavegi 100.
—iiiiwirraaMBM——b—mBa—■—■—
Kvenskór
sem rafvakinn er kríólít, en for-
skaut og bakskaut eru kolefni.
Ónákvæmt reiknað mun þurfa
til framleiðslu á 1 tonni af áli,
2 tonn á'loxíds, 60 kg. af kríólíti
og 540 kg. af kalforskautum.
Auk þessa þarf svo 16 þús. kwst.
raforku. Þetta er svo mikið
magn, að ál hefur stundum ver-
ið nefnt rafmagn í föstu ástandi,
og þessi geysilega raforkuþörf
gerir iþað að verkum, að ekki er
hægt að framleiða ál, nema þar
sem nægt rafmagn á hagstæðu
verði er Jyrir hendi.
Raforkuna þarf að flytja, sem
háspenntan riðstraum að ál-
vinslunni til að 'halda flutnings-
töpum í lágmarki, en þar verður
að breyta straumnum í rak-
straum og er það nú eingöngu
gert með silisíum afriðlun.
Álvinnslan
SjáJf á'lvinnsdan, þar sem ál-
oxídinu er breytt í steyptan
málm fer þannig frarn: Sjálf raf
greiningin fer fram í svokölluð-
um álvinnslukerjum. ÁJoxídið
er leyst upp í kríólíti, sem er
natríum-alúminíum-frúóríd. Rak
straumurinn, sem er 110 þús.
amper við 4 volta spennu, fellir
síðan álið út á bakskautið, en
súrefnið brenreur með kolefninu
við forskautið. Vegna mótstöðu
í rafgreiningarbaðinu, er hita-
stig þess um 950 gráður og fell-
karma, geyma og flugvélar, raf-
magnsvafninga, umibúðir, út-
veggjaklæðningar, vélahluti og
ótal aðra 'hluti. Stöðugt er unnið
að rannsóknum á því, hvernig
hægt verði að nota ál til fjöl-
breyttari framleiðslu á fjölmörg
um nýjum sviðum og til að fuli-
komna núverandi framleiðslu.
Fara í því sambandi fram próf-
anir á styrkleika og þoli hinna
margvíslegustu málmblanda,
þar sem ál er aðaluppistaðan.
Alusuisse
Eins og áður hefur verið vikið
að, fékk Frakkinn Hiéroult árið
1886 einkaleyfi á framleiðslu áls
með rafgreiningu á áloxídi upp-
leystu í kríólíti. Uppfinning
hans vakti engan áhuga i Frakk
landi og sneri Hérou'lt sér þá til
tveggja svissneskra iðjuhölda,
Neville og Huber-Wedmúllers. í
kjölfar þess var árið 1888 stofn-
að það félag, sem nú nefnist
Svissneska Álfélagið (Alusuisse)
með það markmið að framleiða
ál með rafgreiningu á iðnaðar-
grundvellL
Á þeim tæpum áttatíu árum,
sem liðin eru síðan Alusuisse var
stofnsett, hefur það vaxið í það
að verða heimsfyrirtæki með yf-
ir 20 þús. starfsmönnum, þegar
53 dótturfyrirtæki eru meðtalin
Höfuðstöðvar Al'usuisse eru í
Zúrich í Sviss, en starfsemi þess
Unnið að þvi að reisa mötuneyti og eldhús i .Straumsvík. Hús
þessi eru innflutt í flekum fráKanada og tekur mjög stuttan
tíma að reisa þau.
ur á'lið út i fljótandi ástandi,
enda er bræðslumark áls ein-
ungis 660 gráður. Með því að
bæta áloxíd ofan á kerið með
hæfiilegu millibili, fæst samfel'ld
álvinnsla. Hið fjótandi ál er
tappaö af kerjum í lofttæmda
deiglu einu sinni á dag, um 750
kg. í hvert skiptL Hvert ker hef-
ur 24 kolaforskaut, sem endast
í 24 daga, og þarf þvi að endur-
nýja eitt forskaut á dag.
Hráálið er flutt í aftöppunar-
deiglum í álsteypuna, þar sem
það er hreinsað með klórgasi
og blandað í það herzlumálim-
um. Síðan er það steypt í hleifa,
plötur og sívalninga. Hleifarnir
eru steyptir í sjálfvirkum steypu
vélum, þar sem mótin hreyfast
á endalausri keðju, en plöturn-
ar og sívalningarnir í gryfju
með sérstökum vökvaútbúnaði,
sem tryggir að steypuhraðinn sé
hæfilegur.
Margs konar vörur unnar
úr áli
Hið hálfunna ál, er síðan not-
að til þess að búa ti'l úr fullunn-
ar álvörur, svo sem dósir, glugga
er rekin í yfir 17 þjóðlöndum í
öllum heimsálfum. Alusuisse e~
nú í 5. eða 6. sæti meðal álfram-
leiðenda í heiminum. Ársfram-
leiðslugetan af hrááli í níu áliðj.u
verum í Sviss, ftalíu, Vestur-
ÞýzkalandL Austurríki, Noregi,
Hollandi og Bandaríkjunum nem
ur um 340 þús. tonnum, eða tæp
lega 5% af heimsframleiðslunni.
Af nauðsynlegri raforku til ál-
vinnslunnar og framleiðslu úr
áli, framleiðir Ausuisse um það
bil helming, eða 2.700 milljónir
kwst. í eigin aflstöðvum. Auk
þess rekur Alusuisse baxítnám-
ur, val-pressu og dráttarverk-
smiðjur og framleiðir áloxíd, kol
skaut, álpappír, gal'lium og svo
margvíslegan álvarning. Einnig
hefur Alusuisse gerfiefnafram-
leiðslu með höndunu
Tvö stærstu verkefni Alusu-
isse á sviði nýbygginga eru nú
áloxídiðjuver í Norður-Ástralíu,
sem á að hefja framleiðslu seint
á árinu 1971, og áliðjuverið í
Straumsvík, sem eins og áður
segir, á að hefja vinnslu vorið
1969.
með innleggi, mjög þægilegir og vandaðir, ljósbrúnir,
dökkbrúnir, svartir.
SKÓVAL, Austurstræti 18, Eym undssonarkjallara.
Ódýr strigaskófatnaður
fyrir kvenfólk, karlmenn og börn í miklu úrvali.
Skóbúð Austurbæjar
Laugavegi 100.
Mesta úrval báta á
Yfir 20 stærðir og gerðir
íslandi
Bátar fyrirliggjandi frá:
Selco A.S., Noregi.
Kristiansand Mek. Verkst., Noregi.
Ranabátfabrik A.S., Noregi.
Arendal Lettmetal Industri A.S.
Noregi.
Sverre westermoen, Noregi.
Marieholmsbruk, Svíþjóð.
Tegea, Svíþjóð.
Zodiac, Frakklandi.
Einnig Johnson utanborðsmótorar.
Komið og kynnið yður verð og
greiðsluskilmála.
u/inci’i Sfyzeiióóan kf
Sliðurlandsbraut 16 • Reykjavík - Símnefni: iVolverc • Sími 35200