Morgunblaðið - 01.07.1969, Blaðsíða 14

14
MOR/GU'N'tBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 1. JÚL.Í 1909
tj’.tgiefandí H.f. Arváfcuí, Rey&JaivlE.
Fnanikvæmdas.tj óri Haraldur Svemsaon.
Hitstjórar Sigurður Bjamason frá Vigur.
Matthxas Joth.anness:en.
Eyjólfur KootiráS Jónsáon.
Bitstjómarfulltrúi Þorbjom Guðtaundsson.
Fréttaistjóri Bjiöirn Jótiannsson!.
Auglýsihgastjóri Arni Garðar KristinsGon.
Kitstjórn og afgreiðsia Aðalstræti 6. Simi 10-103.
Auiglýsingar Aðalstrseti 6. Síml 22-4-80.
Asfcriftargj ald kr. 150.00 á mánuði innanlands.
í lausas.öiu kr. 10.00 eintákið.
BATNANDI
EFNAHAGUR
k því leikur enginn vafi, að
efnahagur þjóðarinnar
fer nú batnandi, enda sjást
þess víða glögg merki, að
áhrifa gengisbreytingarinnar
og þeirra hliðarráðstafana,
sem gerðar voru í kjölfar
hennar, er farið að gæta. Út-
flutningur fer vaxandi, sam-
hliða því sem dregið hefur úr
innflutningi og gjaldeyris-
staða bankanna batnar jafnt
og þétt, svo að vonir standa
til þess, að við Íslendingar
eignumst á ný verulega gjald-
eyrisvarasjóði, áður en langt
um líður.
Gróska er líka að færast í
atvinnuh'fið um land allt.
Veldur þar að sjálfsögðu
mestu um, að útflutningsat-
vinnuvegimir búa nú við
sæmilegan rekstrargmndvöll,
gagnstætt því sem áður var,
og á það jafnt við um sjáv-
arútveg og iðnað. En auk þess
hafa þær ráðstafanir, sem rík
isvaldið hefur gert til að út-
vega fjármagn til að örva at-
vinnustarfsemina þegar borið
verulegan árangur — og mun
þó meira um muna síðar.
Ánægjulegt er líka, hve
skilningur hefur vaxið á því
að undanfömu, að fyrirtæk-
in þurfi að hafa heilbrigðan
rekstrargrundvöll og æskilegt
sé, að þau skili arði í meðal-
árferði. Þegar alit virtist
leika í lyndi, nóg atvinna var
og þensla í efnahagslífinu,
fengust menn ekki til að
hlýða á aðvaranir Sjálfstæð-
ismanna, sem bentu á nauð-
syn þess að styrkja grund-
völl athafnalífsins. Nú skilja
menn hins vegar, að blómlegt
efnahagslíf byggist á því að
rekstrargrundvöllur fyrir-
tækjanna sé traustur.
Og ekki er það síður
ánægjulegt, að víða um land
hefur tekizt að virkja fjöld-
ann til þátttöku í atvinnu-
rekstri. I sumum byggðarlög-
um hafa verið stofnuð hluta-
félög með þátttöku svo til sér
hvers íbúa, og em þessi félög
nú að byggja upp atvinnu-
rekstur, bæði á sviði sjávar-
reksturs og iðnaðar. Mikið
hefur verið um það rætt á
undanförnum árum, hver
nauðsyn það væri hér á landi
að stofna stór hlutafélög með
þátttöku alþýðu. Þessi stefna
er nú að sigra, og enginn efi
á því, að þróunin verður sú,
að allur almenningur verður
þátttakandi í íslenzkum at-
vinnurekstri. Er það líka
heppilegust skipan atvinnu-
mála.
Þegar á allt er litið geta ís-
lendingar þess vegna verið
bjartsýnir. Tímabil hinna
miklu erfiðleika er að baki.
Á þeim hefur verið sigrazt
með þrautseigju og skynsam-
legu mati á aðsitæðunum
hverju sinni. Og framundan
er nýtt blómaskeið, þar sem
framfarir munu aukast jafnt
og þétt og efnahagur manna
batna. En á mestu ríður að
boginn verði ekki spenntur
um of, og gefa kjarasamning-
amir, sem gerðir vom í maí,
vonir um að menn séu nú
loks að gera sér grein fyrir
því, að það er hagur allra
launþega, ekki síður en ann-
arra, að kröfum sé stillt svo
í hóf, að ekki hindri efnahags
framfarir.
ÁLBRÆÐSLAN
TEKUR TIL
STARFA
T dag er fyrsti starfsdagur
álbræðslunnar í Straums
vík. Fyrstu tuttugu kerin eru
tekin til notkunar og fæst
orka frá Sogsvirkjun til þess-
arar byrjunarstarfrækslu.
í dag er eðlilegt að menn
renni huganum til baka til
þeirrar miklu baráttu, sem
hér á landi var háð um það,
hvort hefja ætti stóriðju á ís-
landi eða ekki. Sú barátta var
lengi tvísýn, enda hafa stjórn
arandstæðingar aldrei barizt
eins harkalega gegn fram-
gangi neins máls eins og stór-
iðjumálsins. Þá var beitt
hvers kyns falsrökum, per-
sónuníði og ósannindum, eftir
því sem henta þótti hverju
sinni.
Sem betur fer sá meirihluti
þjóðarinnar í gegnum blekk-
ingarvefinn og stjómarsinnar
á Alþingi nutu nægilega
trausts almenningsálits til
þess að hrinda málinu í fram
kvæmd, þrátt fyrir hina hat-
römmu baráttu stjórnarand-
stæðinga.
Þeir menn eru margir nú,
sem skammast sín fyrir af-
stöðuna til álbræðslunnar og
virkjunar Þjórsár, og er von-
andi að þeir Mti sér þá nið-
urlægingu, sem þeir hafa hlot
ið að kenningu verða,
næst þegar ráðast þarf til at-
lögu við stórverkefni.
Stjórnarflokkarnir geta
hins vegar vel við unað af-
stöðu sína, því að enginn vafi
leikur á þvi', að stóriðjan mun
talin eitt af merkustu verk-
efnum Viðreisnarstjórnarinn-
ar, er fram líða stundir og
saga íslenzkra atviinnumála
verður skráð.
áiLtÁi ii *« 'AN IÍD HFIMI
\|iiV U 1 flli Uli iIlIIVII
VERÐUR NÚ HÆ6T AÐ
HINDRA FLUGVÉLARÁN?
Bandaríska flugmálastjórnin bindur
miklar vonir við ný vopnaleitartœki
Waslhington í júní — AP:
MIKILSVERÐAR uppgötvan-
ir hafa orðið til þess að flug-
málayfirvöld í Bandaríkjun-
um, svo og yfirmenn flugfé-
laga þar í landi, eru nú loks
farnir að telja góðar líkur á
því, að komið verði í veg
fyrir að hægt verði að fremja
rán á farþegaflugvélum með
vopnavaldi.
Sl. þriðjudag slkýrði sérstök
rannsóknanefnd bandaríslku
flugmálastjórnarinnar frá því
að rannsóknir hafi leitt í ljós,
að aðeins sé þörf á að atlhuga
um 1% farþega, sem ferðast
með flugvélum. Þá var sagt
að tæikni varðandi það að kom
ast að raun um hvort farþegar
hafi meðferðis vopn, sé nú
kornin á það stig, að hún gefi
betri raun en menn hafi
nokíkru sinni dreymt um. —
Nefndin, sem unnið hefur að
þessu, var skipuð í febrúar
sl.
Meðal ver'kefna nefndarinn
ar var að rannisaka persónu-
leika og hegðun fóllks þess,
sem rænt hefur flugvélum,
svo og að ’kanna hvers kyns
taekni til þess að finna vopn
í farangri farþega eða á þeim,
án þesis að til sérstakrar leit-
ar þurfi að koma. Formaður-
nefndarinnar er dr. H. L. Reig
haird, einn af læknum banda-
rísku flugmálastjórnarinnar,
en í henni eiga einnig sæti
tadkni- og vísindaimenn.
í maramánuði sl. var hafizt
handa um að reyna vopnaleit
artæki af ýmsum garðum.
Voru tækin reynd á Kennedy
flugvelli í New York, og á
flugvöllunum í St. Louis, Mi
ami og Atlanta. Enn frekari
prófanir eru ráðgerðar.
Talsmaður flugmálastjórn-
arinnar sagði, að prófanir
hefðu sýnt, að eitt tæfcið hetfði
algera yfirburði ytfir önniur,
og snerust allar prófanir nú
um það eina tæiki. Tæki þetta
samanstendur af tveimur ál-
stöngum, sem komið er fyrir
beggja vegna „hliðs“ þess,
sem farþegar ganga um. Ál-
stengur þessar, sem eru mjög
næmar, eru tengdar sjállfrit-
andi tæki, efcíki ósvipuðu því,
sem læfcnar nota við gerð
hjartalínurita.
Fæstir farþega taka eftir
þesisum útbúnaði, enda þótt
sumir þeirra taiki hins vegar
eftir sjónsegulbandstæki, sem
einnig ©r tengt útbúnaði þess
um. Tækið hefur hins vegar
sýnt, að það er mjög „næmt“
fyrir vopnum, og það sem
meira er um vert, er, að það
gerir greinarmun á þeirn sér
stöku málmum, sem eru í
vopnum, t.d. byssum, og öðr-
um mábnum.
„Þessi tæki eru öll miiklu
betri og nákvæmari en við
þorðum nökkriu sinni að vona,
og betri en jafnvel framleið-
endurnir sögðu að þau væru“,
er hatft eftir dr. Reighard. —
„Við voirum svartsýnir í byrj
un, þess efnis að hægt væri
að beita tæfcjum ,sem „skynj-
uðu“ málm. En við erurn vissu
lega bjartsýnni núna. Við höf
um lært mikið af þeirri tækni,
sem við þegar höfum yfir að
ráða, og við vinnum að nýjum
tækniaðferðum.
Flugmálastjórnin lítur svo
á, að ranmsófcnir á persónu-
leika, slkapferli og hegðun
þeirra, sem hafa rænt flug-
vélurn, hafi ©kki síður orðið
að miiklu gagni. Hafa upplýs-
ingar um alla „loftræningja",
sem þefcíktir eru, verið dregn-
a-r saman á einn stað og unn-
ið úr upplýsingunum með
tölvum.
Flugvélarán átti sér fyrst
stað í Bandaríkjunuim árið
1961. Á því ári var tveimur
flugvélum rænt þar í landi. Á
sl. ári voru framin 14 flug-
vélarán í Bandarífcjunum, og
það seim af er þasisu ári 19.
Alls hafa 30 flugvélarán verið
framin í heiiminum það sem
af er þess-u ári, 19 í Bandarílkj
unum eins og fyrr greinir, og
11 í öðrum löndum.
ÓLAFUR SIGURÐSSON SKRIFAR UM
KVIKMYNDIR
ÚR EYJUM
KVIKMYND þessi, sem nú hef-
uir verið friuimisýraid í Reykjiavík,
er miehkiiliagt friamtfak. Satoað
ihiefuir veriið siaiman fiflmium frá
ýmsuim tímum og nýju efni bætt
vilð. Þetta hefur svo veriið otfið
isamian í ótrúlagia sviptfialllliegia
Ihieild.
Möng ár eru síðan Vestmiamrua-
eyinigar feragu þessa huigmymd og
var þá þagair byrja® á mryradia-
itföku. Muiniu haifa anmazit hamia
Sveiram Ársælssom og Friðrik
Jeisso-n. Eriu þær mymldlir greimí-
lega mjög stór hlluitd etfniisiims í
myndinini og oft fuirðufllega vei
tekwar, þegar tekið er tilllilt til
þes aJð hér er etoki um atvkiraui-
menin að ræðia.
Ekki er þetta sagt til að draga
úr verfci Vilhj'áknis Kniudsien.
Hairun hefur séð um kílippingu
og stjórn og aiulk þess tekið milk-
ið af því sem nýtlt er í mynd-
in/ni. Hetfur honium tefcizt aið
halda j-af'nivægi og hraiða i raegim-
hiuta rayradarininiar. Verður að
teljast sónstiak't hversu vei hamm
felliir saman gamiiar filmur,
myndir af raálverkum og ný-
teknar myraidir. Á kötfflum er
þetta á mælilkvarðia þess bezitia,
seim sést í heiminiumi.
Tal og texti Björmls Th. Björmls-
somar er í heild rajög got/t. Vatit-
ar að vísu fyrir óþarfari Skrúð-
raælgi, sem er Skilljamfljeig hjá
mainini, sem alidrei hefur tjáð sig
fyrr í taffi á kvifcmymd. Þaið er
eðili kvikmynidar að tai verður
að vena vægt og hótfsamitt, þar
sem myndin sýniiir svo m/airigt í
senin, að ailiir veifcteikar of
sknauitlegs tals maingfaldiast.
Skrúðmiælgi getiur áitit heima
þar sem tailað miál verðiur að
stamda ©itt, en efcki sem stuðmi-
inig-ur við kviikmynd. Þrótit fyrir
þetta er tektinm í jiatfn/vægi, á
miffii sögu og mútíma, tiiltfinm-
iniga og aithatfruaffifs. Ber textinm
þess einmig marfci að hötfumdur
'heifuir verið iengi að heiiman og
hefur 'því eðffilegri yfirsýn en
hieimamaður, en hlýjia hams í
gainð Veistm'a'niniaeyja fer ekki á
roiffi mála.
Tómlist í mynidiranii er óvemju-
ieiga vel hepprauð, etftir tvo Vest-
maniniaieyiinigci, Brymjóllf Sigtfús-
san og Odidgeir Kristjámissiom,
vaffin atf Martin Hurager og leilk-
in atf horaum og strofclkvart'e.tt
Þorvalds Steingrímissoraar. Tón-
listin er hvergi hávær og ailltaf
derrapuð og hófsöm, sem sjaid-
gæf't er að hieyra.
Enigi'n er rós án þymnia oig giaflJl-
ar finmiaat á royiradinlnli. Sénstafc-
leiga eru þeir á seiranii Muitanum
'Oig lélleigaisti hiu'tiran fjiallLair um
þjóðhátiíðdinia. Þessi sénsbæóa há-
tíð býðiur uipp á miiklia mögu-
Le'iba, an hún vanðlur að sumdur-
laiusum 'svipmyradum, sem e'kki
'skilj.a eftir raeinia heildiarmyirad
•alf hátíðiranli. Þá dettur botiraimm
úr myndirani, þegar mymdaivéilJim
Starir í einlhverjtx róðiateysi á
steiraa ag öldur, sem brotraa á
þeiim. Síðan. hættiir tónllistim og
í daiuð'aþögn birtast á tjiald'iinni
raiöfn þeinna, sem a/ð myndimmi
'hiafa U'nindð. Fáir eru eftir, þegar
'kemur að síðuistu nötfniuiraum.
Hér eir urn að ræða iotfsvemt
fnaimtak, sem öranur byiggðíurfög
ættu að niotia sem fordæmá. Að
sjáltfsögiðu 'geíia etoki öM byggð-
ainlög giart einis sfcemmitiLegla
mynd og þessa, því að Vestmiamiraa
eyinigar eig.a sér sénstæðia og lit-
ríka sögu, eragu síður em ruáiRt-
úriu, seim er mjög fjöUbneytlt. Ein,
eigi að síðuir varður ómetamJliegt
fyrir aðlra að farna að þessu för-
dæmi.
Judy Garland jarðsett
New Yonk, 27. júinií — AP-NTB
MIKILL miaranf jöfldi fyligdisit með
því í daig er kvilkrn.y'radiale'iikkom-
an Jitdy Gariairad var j.arðisett í
birfcjuigarðli í ,New Yoirk í diaig.
Meðal viðstad'dina voru mairigar
fræigustu fcvikmyin.da- og lieikfaú®-
stj ö'rirauir B'aradaríkjaniraa. Það var
laifcarinm James Ma©om siem fluttd
ræðumia í kirkjiugairðiinum, en
Maison lék á mió'tii Garliarad í kvifc
myradiirarai „Stj.armia Ææðliisit“.
Mason siagði, að Judy Gairla'rad
hiefði sunigið með sffikri iraralifuin
að ’svo virtisit sam hjarta heraraar
væini að bras'ta, Hanin aagði, að
það hefð'i verið hemiraar helzita
einlkerand, hve lif.airadi hún heifði
ætíð veirið. Kisitara vair þakin.
sltórum guluim knarasi oig ísyrtgjienid
uirinir voru kilædddir í hvíitt og
guilt, að ósk dótituir teiktoorvuinm-
ar, Lizu MiraeillLL