Morgunblaðið - 20.09.1969, Blaðsíða 5

MORGUNBLADIÐ, I.AUGARDAGUR 20. SEPT. 1009
5
4
- VIRKJANIR
Framhald af hls 1
Enn er verið að vinna að
þessari áaetlun uim framtevaemd
ir til ársins 1973, en Jóihannes
sagði að rétt heifði þótt að kynna
hana almenningi, þó henni sé
öklki lclkið og forisenda þess að
hægt sé að framkvæima hana sé
að nauðsynlegt fjárcmagn fáist
og orlkumarlkaður fyrir hendi,
og verður haft saimráð við eiign-
araðilla, rílkið og Reykjavíteur-
borg með það.
3 VÉLUM BÆTT í BÚRFELLS-
VIRKJUN
Fyrst kemur til lúikining Búr-
fellsvir'kjunar. Þegar sýnt þótti,
að framkvsemdum við álbræðsl-
una í Straumisvíik yrði hraðað,
var álrveðið að ljúika byggingar-
mannvirikjuim virtejiuinarinnar í
fyrsta áfanga, en upphaflega var
re'lknað með að fresta mætti
nolkikiruim hluta þeirra þar til
síðar. Eftir er þá aðeins að setja
niður viðbótarvélamar þrjár
ásamt tillheyrandi búnaði, og er
nú verið að semja um kaup á
hvoru tveggja. Er reiknað með,
að rnestur hluti vélianna verði
koiminn til landsins í loik næsta
átns.
ÞÓRISVATNSMIÐLUN OG
KÖLDUKVÍSLARVEITA
Næstu firaimlkvætmdir eru miðl-
unarmannviitein við Þórisvatn.
Upphaflega var reitknað með að
komast mætti af með tiltöikulega
litla miðlun ur Þórisvatni fyrst í
stað, 500 milljón teningsmetra
eða svo, sem gerð yrði með
sfcurði úr vatninu vestan við
Vatnsfell. Síðar var geirt ráð fyr-
ir, að ráðizt yrði í Köldutevíslar
veitu, en með henní eir Köldu-
kvísl veitt inn í Þórisvatn og
stóra miðlun. Með Miðsjón aif
aufcmuim framfcvæimdahraða,
væntanlegum virkjunuim í
Tungnaá o.fl. þykir nú rétt að
ráðast strax í stóira miðliun og
Köldukvtsllai'veitu, en bráða-
birgðamiðlun getur þó enn kom-
ið til greina á rneðan verið er að
framikvæma þessi verte.
Miðlunin er hugsuð þannig, að
sprengd verði göng, rúmlega 2
kim löng og 5 m í þvertmál úr
suðurenda Þórisvatns austan
Vatnsfellis. Göngin, sera verða
fóðruð með steimsteypu, opnast
inn í vatnið um 35 m neðan við
vatnisborð, og er þá hægt að
læklka vatnið um rúmlega 30 m
og veita því í Tungnaá ofan við
Sigöldu. Á þenman hátt fæst
geymir, sem rúmar um 1500
millljóin teningsimietra.
Kölduikvíslarveita er í aðalatr-
iðuim þannig, að Kaldafcvísl er
stífluð við Sauðafell og vatninu
því næist veitt frá stíflunni um
1500 m. lanigan slkurð í Þórisvatm.
Jafniframt er byggð stíifla í Þóris
ós til að lclka fyrir útrennislið úr
vatininu til norðurs.
Þetta vatn nýtist í alla virtejun
fyrir neðan, þar með Sigöldu-
virikjun og Búrifetllsrvirlkjun.
Nú er unnið að víðtsefcum jarð
vegsrannisðknum og áætlunar-
gerð vegna miðlunanfiramtevæmd
anna. Einnig er verið að byggja
uim 65 km. langan, upphleyptan
veg frá Búnfelli að Sigöldu
og þaðan að Þórisvatni og
Þórilsiásii, ag jiaifnflramt alð taglgja
47 km langa háspenniulínu frá
Búrfelli um Sigöldu að Þóris-
vatni.
135 KW. VIRKJUN VIÐ
SIGÖLDU
Sigölduviitejun í Tungnaá nýt-
ur góðs af Þórisvatnsmiiðlun.
Renmslið við Sigöldu verður
svipað og er í Soginu, og eyfcst
um 40% þegar Köldufcvisl hefur
verið veitt í Þórisvatn. Fæst
þama 76 m falihæð, og hefur
viifcjunin því faJHl, siem er eins
og öll Sogsvirlkjun.
Uimfangsimiklar rannsófcnir og
áætlanir hafa verið gerðar um
viirlkjun Tunignaár við Sigöldu.
Samlkvæmt þeim er gert ráð fyr-
ir þremur 45 þús. kw. véllasam-
stæðum eða aiRs 135 þús kw og er
fyrklkamulag mannvirfcja í höf-
uðdiráttum þannig: Tumgnaá er
stífluð með 46 m hárri grjót-
stíflu ofan við Sigöldu. Við þetta
myndaist stórt vatn, 15.5 ferfcáló-
metrar að stærð, með nýtamltegu
geyimslurými fyrir 130 milljón
teningsimetra af vatni. Þarna er
talið að í 2500 ár hafi verið
stöðuvatn, en á botninum eru
þyfck leirlög af feitum leir, sem
er óvenjulegt hér.
Úr lóninu er grafinn slkurður,
rúmlega 1 km á lengd með 15 m
vatnsdýpi, gegnum Sigöldu að
imntafcsistíflu, sem staðsett er á
vesturbrún öldunnar. Þaðan fer
vatnið í þrýstivatnspípuim að
stöðvahhúsi, sem grafið er inn í
hlíðina vestan í öldunni, en frá
því rennur vatnið aftur í sikurði,
sem opnast út í Tungnaá rétt of-
an við brúna. Á þennan hátt er
hægt að virfcja um 76 m. fallhæð.
Miðlunin í Þórisvatni jafnar
renmsli Tungnaár þannig, að ör-
ugg orkuvinnsla kerfis Lands-
virkjunar ey'kst um allt að 900
milljón kílówattstundir á ári
með Sigölduvirkjun.
Stefnt er að því að virfcjunin
sé til'búin til útboðs seinni hluta
næsta sumars. Ranmisóknum á
staðnum er lofcið og verður unn-
ið að tækmileguim athugunum í
vetur.
FJÁRFESTING OG AUKIN
ATVINNA
Reynist unnt að hrinda um-
ræddri áætlun í framlkvæmd á
næistu 4 áruim, mun það hafa í
för með sér mifcl'a fjárfestimgu
og tryggja mjög auikna atvinnu
á tímabilinu, segir í fréttatil-
kynningu Landsvirfcjunar um
þetta. Á þessu stigi málsins
liggja náfcvæmar fcostmaðairtölur
ek'ki fyirir hendi, en nofclkuð ör-
uggt er þó innan hvað marlka
kostnaður muni liggja. Þannig
er áætlað að kostnaður Lands-
virkjunar við að ljúka Búirlfells-
viitejun, miðlunum við Þóris-
vatn og Köldulkvísl og byggimgu
Sigölduvirtejunar muni nema
samtals 3000-3500 millj. kr. á Érr-
unum 1970-1973. Fjárfetsting
vegna stækkunar álbræðlsíliunnar
í sem svarar 140 þús. kw og fjár-
festing nýs orfcufirelks iðnaðar,
siem nota .mundi 60-80 þús. kw
mun væntanlega nema samtals
4000-4500 milljónum króna.
Heildarfjánfesting á áætlunar-
tímabilinu yrði þvi 7-8000
mffljónir króna. Af því yrði inn
lendur kostnaður iífclega 2000-
2500 milllj. kr. en ætla má, að
þessiar fraimikvæmdir mundu
veita að meðaltali um 1000 manns
atvinnu allt þetta tímabil. Auk
þess mundi fast stanfslið við
orlkufirefcan iðnað aufcast um 400
manns eða svo. Eir því óhætt að
segja, að um sé að ræða fram-
kvæmdir, sem haifa mundu mik-
il áhri'f á efnahaigsþróun næstu
ári ög styiteja efnahag þjóðarinn
ar til frambúðar.
VIRKJUNUM FLÝTT
Um forsendur þess að hraða þarf
virikjunahframikvæmdum, segir:
Með rafmagnssamningum við
íslenzika Álifélagið h.f. — ISAL
—, sem undirritaður var árið
1966, Skuldbatt Landsvirtejun sig
til að láta ISAL í té 120 þús.
kw í þremuir áfömgum, en það
nægir fyrir alls um 66 þúsund
tonna ársiframleiðsilu af áli. Að
frátöldum óviðráðanlegum at-
vikuim og ef saimlkomulag yrði
ökki siðar um annað, steyldu 60
þús. kw látin í té árið 1969, þá
30 þús. kw árið 1972 og lofcis 30
þús. kw árið 1975. Áætlanir um
Búrfiellilisviifcjun, en í henni veirða
sex 35 þús. kw vélasamstæður,
-voru við þetta miðaðar. Þannig
var gert ráð fyrir, að í fyrsta
áfanga yrðu settar niður þrjár
vélar og því næst smámsaman
þrjár í viðbót á árunuim 1972-
Vfirlitsmynd, er sýnir miSlun Þórisvatns og Tungnaárvirkjana. En miðlunin er þannig að Köldu-
kvisl er veitt í Þórisvatn og síðan veitt úr vatninu í göngum niður í Tungnaá og hægt að lækka
vatnsborðið um 30 m.
Áætlun um aflþörf á árunum 19 59 til 1977 með og án nýrrar stór
iðju. Röndótta súlan sýnir almenna notkun og umsamda stóriðju
og ljósa súlan, sem bætist við árið 1974, nýja stóriðju.
1975. Fyristu þrjár vélairnir, sam
tal's 105 þús. kw, eru nú kommar
í relkstur, eins og fyrirlhugað var,
og sama er að segja um fyrsta
60 þús. kw áfanga ISAL, en áætl
anir um framhaldið hafa breytzt
verulega. Ástæðurnair eru þær,
að með leyfi ríkisstjórniarinnar
hefur orðið samlkomulag milli
Landsvirlkjunar og ISAL um, að
ISAL ljúki simíði álbræðsBlunnar
árið 1972 í stað 1975 og.stækfci
hana jafnframt úr sem svarar
120 þús. kw í 140 þús. kw, en
fraimlkvæmdir eru áfonmaðar
þannig, að 20 þús. kw korni í
gagnið árið 1970 og 60 þús. kw
árið 1972. Þetta hefur annars
vegar í för með sér að flýta
þarf lúkningu Búrtfellisvirtejunar
og miðlunar í Þórisvatni og hins
vegar, að ný virkjun þarf að
vera tefcán til stamfa árið 192.4
eða tveimur árum fyrr en áður
var talið vegna stæteteunar ál-
bræðslunnar. Er þá reifcnað með,
að aknenningsmotfcun á orteu-
veitusvæði Landsvirfcjunar geti
auteizt um aiilt að 10 þús. kw á
ári, sem að vísu er mitelum mun
meiri árleg aúknimg en verið hef
ur, en ætla má, að viðslkiptavin-
ir Landsvirfcjunar sjái sér hag í
að auka húáhitun með rafmagni
verul'ega, þegar nú hægt verður
að létta hömlum atf slífcri not-
kiun, Að undanlförnu hefur Lands
virkjun unnið að áætlun um
framlkvæmdir næstu fjögurra
ára í saimræmi við hinn autena
fraimlkvæmdalhraða, og enda þótt
áætluninni sé enn elklki loikið,
þyteir þó rétt að gera grein fyrir
henni í stórum dráttum. For-
sendurnax fyrir, að hægt verði
að framikvæma áætlunina, eru
vitastkuld þær, að nauðsynllegur
orkumarteaðuT í*f nægilegt fjár-
magn verði fyrir hendi, hvort
tveggja með viðunandi kjörum,
en um öll þessi mál mun Lands-
virkjun að sjállfsögðu hafa nán-
ara samráð við eignairaðila, ríte-
ið og Reykjavílkurborg
OG UM MARKMIÐ
ÁÆTLUNARINNAR
Gengið hefur verið út frá, að
æsikilegt sé talið af efnalhagsleg-
um og atvinnuástæðum að hald-
ið verði áfram viitejunarifiram-
kvæmduim og uppbyggingu orteu
frefcs iðnaðar, eins fljótt og að-
stæður frekast leyfa, en áður-
nefnd 20 þús. kw stæteteim ái-
bræðsl'unnar í Straumisvílk ag
aukinn framlkvæmdahraði við
hana er spar í þá átt. Því hefur
verið við það miðað, að næsta
virkjiun geti hatflt á boðstólium
60-80 þús. kw fyrir orteufrelkan
iðnað í ánslofc 1973, en sala á atfli
ætti að vera möguleg, ef kapp-
samlega er unnið að málum og
hægt er að bjóða raforfcuina með
viðunandi kjörum og innan hætfi
lega sfcamms tíma. Tveir virtejun
aristaðir í Tungnaá, við Sigöldu
og Hrauneyjarfoss, sem báðir
mundu nýta sömu miðlun úr Þór
isvatni og Búrfellsvirlkjun, eru
hvor um sig af hemtugri stærð
fyrir 60-80 þús. kw viðbótarsölu
til orlkufreks iðnaðar. Hvor stað-
uriinn verðuir endanlega fyrir val
inu, er enn ekki ákveðið, en sem
stendur er reiknað með, að Sig-
ölduvirfcjun verði framlkvæmd
fyrst.
Til þess að standa við gerðar
skuldbindingar og ná fraiman-
greindu marikmiði um viðbótar-
sölu til stóriðju þarf Landsvirkj-
un að hafa lakið við stækkun
Búrfellsvirfcjunar fyrir árslak
1971, miðlunarmannvirtein við
Þórisvatn á árinu 1972 og Sig-
ölduvirkjun í árslok 1973. Tælkni
lega er þetta vel framikvæman-
legt, enda hefjist bygging miðlun
armannvirkja næsta vor og byrj-
unanframlkvæmdir við Sigöldu-
virkjun eigi siðar en haustið
1970.

r
H afnarfjörður
Stúlka óskast til afgreiðslustarfa í verzlun.
Umsókn sendist í pósthólf 107 Hafnarfirði.
r