Morgunblaðið - 20.09.1969, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 20. SÍEPT. 1069
Vínveitingamálið í Hafnarfirði
SVO SEM kunii'Ugt er, var til
skamms tíma sá háttur á, að
vímsöluleyfi, uitan lokaðra sam-
kvaema, fékkst ekki fyrir veit-
ingaihús á stöðum ,sem ekki höfðu
heimild til áfengisútsölu. Á síð-
asta löggjafarþimgi varð svo sú
bneytimig á, að nú er réðlherra
heimilt að veita veitingahúsum
víaweátiimgaieyfi, að fieniginini um-
sögn viðkomandi bæjar- eða
sveitarstjórnar, sé hún leyfisveit
ingunni ekki mótfallin.
Stuttu eftir nefnda lagabreyt
ingu kom fram umsókn um vín-
veitimgaleyfi frá Skiphól hf.. í
Hafnarfirði, sem vísað var til
bæjarstjórnar Hafnarfjarðar til
umisagnar hið bráðasta, þar eð þá
þegar var svc komið, að veit-
inigiaihússby'gg ing sú, er þjón-
ustiuna skyMi anruaist var fuiUbú-
iin eða því siem nœisit til sam-
komiuthalds og daglegra veit-
inga auk annarra þjónustugreina
sem þar fenigu húsnæðd .
DEILUMÁL
Nú var miálum þannig háttað,
að þegar forvígismenn þessa nýja
fyrirtækis í Hafnarfirði fyrst
fengu hug á að starfrækja veit-
ingahús í bænum með vínveit-
ingaleyfi til daglegs rekstrar
vildu þeir fá samþykkt bæjar-
búa til að opnuð yrði áfengis-
útsiala, sem nauðsyniieigt var þá,
sem forsenda. Ekki fékikst undir
Skrift nægilegra margra bæjar-
búa við undirskriftasöfnun, til
alð skylt væri að atkvaeðiagreiðsla
um áfenigisútsölu færi fram, en
til þurfti miiriinisit % hluta kjós-
enda.
Að fenginni slíkri reynzlu er
ljóst ,að framangreind lagabreyt
irag varðandi vínsöluleyfi varð
mikilsvert atriði fyrir eigendur
Skiphóls h.f. Nokkru áður en
umsókn þeirra kom tdl afgreiðslu
í bæjarstjóm birtist fregn um
það í dagblöðunum, að vænta
mætti leyfisins inrnan Skamms og
þar með hæfist eftirsófcnarverð
þjónustuaðstaða í Hafnarfirði til
jafns við Reykjavík . Andstæð-
ingum vínveitinigaleyfisins innan
bæjarstjórnar Hafnarfjarðar
þótti skömm að slíkum frétta-
flutningi ,sem fyrirfram leyfir
sér að búast við ákveðnu svari
bæj arst jór n armeflrihlutans.
f stað þess að útfcljá málið í
bæjarsitjárn , eins og áfengisiög
skýlaust áskilja, var samþykkt
með atkvæðum 5 bæjarfulltrúa
af 9 ,að efna til skoðanakönn-
un-ar meðal bæjarbúa um af-
greiðslu málsinis og að senda nið
urstöðu herunar til ráðherra, án
frekari umsagnar bæjarsitjórnar.
Sömu bæjarfulltrúar vísuðú frá
tillögu um að bæjarstjórn til-
kynnti ráðherra að hún væri mót
faílfliin leyfiisveitiiniguininii.
Af þessum fimmmenfliingum töl
uðu tveir fjálglega með ágæti
vím/siöiliuileyfiisdiiis, eimm lýsiti sig
andvígan því, en þóttist ekki
hafa umboð kjósenda sinina til
að láta atkvæði sitt falla þar að
lútamjdi að srvo sitöddu, himir tveir
studdu tillöguna um skoðana-
könnun meðal bæjarbúa ,án þess
að gjöra grein fyrir vilja sínum
frekar .
Þeiir bæjairifulilitrúair, sem mót-
mæltu veitingu vírusöluleyfisins,
fengu óþvegnai- háðsglóscrr, m a.
fyrir hlut sinn að fyrri samþykkt
bæjarstjórnar Hafnarfjarðar um
að veita ekki áfemigi í boðum á
vegum bæjarfélaigsins. Sannast
sagna var aðadtalsmanni vínveit-
ingaleyfisins svo áfátt um siðfág
un í málflutnirugi sínum hvað eft
ir annað, að sem áheyranda var
mér meir en nóg boðið.
ÁFENGISNEYSLA —
TVENNSKONAR
VIÐFANGSEFNI
Við málflutndnig og sfcoðana-
myndun varðandi áfengisneyzlu
er vert, að menn geri sér Ij ósit,
að all títt er að greina á milli
tveggja mikilsverðra viðfangis-
efna á þessum vettvangi .
Annað þessara viðfangsefna er
félagsleg og læknisfræffileg hjálp
í þágu áfen'g’ssjúkliniga og að-
standenda þeirra ,hitit viðfangs-
efnið er Siffamat á áfengisneyzlu
Hvað snertir vínveitingamálið
í Hafnarfirði er ekki verið að
fjalla um hugsanlegar leiðir til
hjálpar sjúkium og hjálparþurfi.
Kjarni málsins ,sem hér um
ræðir er þessi: Ákveðið hefur
verið að gjöra skoðanakönnun
meðal bæjarbúa hinn 28. sept-
ember n.k. sem byggjast mun á
því siffamati, sem Hafnfirðingar
þá hafa mótað sér varðandi dag
lleglar áifieinigisiveiitdinigar á faafm-
firzku veitingahúsi og þá áfeng-
isneyzlu sem slíkt kann að leiða
af sér beinit og óbeint .Spurninig-
in er, hvort Hafnfirðingar óski
eftir aff hafa daglega opnar vin-
veitingar í bænum, þ.á.m vínbar.
Leyfi til þessa verður að koma
frá ráðflierra , en eins og nú
standa sakir er auðvelt fyrir
hvern sem er að afla sér vín-
veitingaleyfis hjá bæjarfógeta
fyrir lokuð samkvæmi, hvort held
ur slíkar skemmtanir eru haldn-
ar í húsakynnum Skiphóls h.f.
eða á öðrum skemmtisböðum, og
þarf ekkert sérstakt ráðherra-
leyfi til slíks.
HIN VÆNTANLEGA
SKOÐANAKÖNNUN
Svo sem að fraiman greinir skal
efnit til skoðanakönnunar meðal
Hafnifirðinga um hvemig bregð-
ast skuli við umsókn Skiphóls
h.f. fyrir vímivieitiinigalieyfi. Ekki
vil ég draga dul á, að persónu-
lega þótifci mér fuirðú gegnia, að
máM þessiu þyrfti að skjóta til
dóms almenninigs með tillíti til
þees að við kjör bæjairfuliMrúa
er gert ráð fyrir, að þar veljist
menn, sem vegna einurðar, greind
ar og haldgóðrar þjóðfélagsþekk
ingar hafa hlotið trausit kjósenda
og því er þeim falin sú ábyrgð
að taka ákvarðandr um málefni
fyrir hönd alimen mi ngs , þá á
reynir. Vitað er, að hver stjórn-
málaflokíkur reiknar með sam-
vinnu fulltrúa sinna í málum al-
mennt, en engu að síður hlýtur
hver kjörinn fulltrúi í bæjar-
atjórn fyrst og fremst að hafa
skyldu til að þjóna af dreng-
lyndi rödd eigin samvizku við
atkvæðagreiðslur, og þess vegna
þarf að taka tillit til hvern
mann frambjóðendur hafa að
geyma og hverjar persúnuiegar
skoðanir þeirra og siðaimat er,
eða virðist vera. Þannig auka
góðir menn flokkuim sínuim fylgi.
Úir því sem kamiið etr, tjáir ei
um að fást hver afstaða bæjar-
funtrúanna reyndist og hvað
þeir gerðu eða gerðu ekki. Full
áatæða er þó að gjöra mönnum
ljóst að með því að taka ekki af-
stöðu til umsóknarinnar hefur
bæjanstjórn Hafnarfjarðar við af
greiðslu málsins til ráðiherra ekki
sagt að hún sé leyfisveitinigunni
mótfallin. Lagalega séð hefur ráð
herra því heimild til að veita
leyfið, ein hiins vegair er ástæða
tál þess að aetla, að ráðlherra muni
láta úrslit væntanlegrar skoðana
könnunar ráða um afstöðu sína
við loka-ákvörðun í málinu, án
þess að frekari umsögn berist
frá bæjarstjórn. Að framan
greindu mega menn ætla að at-
kvæðaig.re i.ðsilu sdeoðaniakainin.iain -
arinnair hafi veruleg úrslitaáhrif
og skeytingarleysi þar að lút-
andi því töluvert ábyrgðarleysi.
SIÐAMAT A
ÁFENGISNEYZLU
Siðamiat heilbrigðra rnanna
byggist á hver áhrif hegðun ein
staklinga og, hópa hefur á við-
komandi menn og uimhverfi
þeirra til góðs eða ills.
Fyrir rúmlega hálfri annarri
öld létu nokkrir vískidaimenn þá
skoðun uppi, að áfengi væri deyf
andi eitur, en um það var deilt,
og erfitt va.r að sanrua tjón af
völdum smárra skammta áfeng-
is. Enn erfiðara var þá að sann-
færa almenning um það að áfengi
væri deyfieifur ,og að jafnaði
komuist menn ek'ki að dýpri
skilningi en svo, að þeir teldu
smásikiamimta örfandi en stóra
deyfandi. Þamnig fordæmdu menn
ofnautn áfengis, en vísindaleg
rök skorti til að telja hóf-
drykkju ósiðferðilega. Þar með
var bindindi nefnd öfgar og of-
stæki.
Líkt og um svo margt fleira
hafa rannsóknir síaukizt varð-
andi áhrif áfengis á hegðun
mianinia, þ.e. á edinistök Mffæri
þie'iinra, , lílkamiainin í ihedflid, svo og
á framkomu persón.unnar og fé-
lagsleg samskipti manna. Rann-
sóknir síðustu áratuga hafa skap
að vísindalegan grundvöll fyrir
algjörlega nýju siðamati á áfeng
isneyzlu, en því miður ályktar
fjöLdinm enn út frá úreltum for-
sendum og skeytir engu um nýj-
aæ abaðneyradir, þótf vísiirudiailega
sannaðar siéu .
Endurskoðun sið'amatsins verð
ur því aðeimis, að afllþýða, jafnt
seim leiðtogar hennar, öðlist rök
studda þekkingu og siðgæðisfil-
finnin'gu í þeseum sökium. Hér
vin,nist hvorki rúm né tkni til
að draga fram þær röksemdir
ranrasóknanna, sem gefa niður-
stöðuraum gildi, en lesendum mun
auðvelt, að fá tállrvísamitr um á-
redðamiliegiar heimilddr hjá lækiraum
landsins sé þess óskað. Niður-
stöðurnar eru það, sem almenn-
intgur þarf að fá vitnesfcju um
og mun ég hér geta noklkurra.
Fyrst er þá þess að geta ,að
áfe,ragisra'nrasóknirnar hafa bund
ið endi á deiluna um það, hvort
áferagi sé örfandi eða deyfandi
eitur. Niðurstaðan er að áfengi
verði ætíð að telja deyfandi,
lamandi eitur.
Næst er þá sú stiaiðineym'd, að
nú eru kunnari en áður orsak-
ir þess ,að áfengi er eitur, sem
myndar venju og vekur þörf hjá
þeim s,em raeytir þess ,þótt ekki
gæti þess í jafnríkum mæli hjá
öllum möranum.
Mikilvægf er að, síðari tírna
áferagisrannsóknir styðjist við
aukna þelkkingu á félagslegum
rökium og ekki hvað sízt félags-
sálfræðileg rök. Þaranig eru færð
rök fyrir, að sálfræðileg hvöt
hvers manns sé að llkjast öðr-
um, að tilieinka sér í hegðiun
sinni fordæmi fyrri kyrasióðar og
líkjast þeim, sem þykdir fremri eða
ofar í manrafélagsistiganum. Þessi
hvöt nefnist hermihvöt.
Hermihvötin er rraeðal frjóustiu
hvata m.annlífsins .Alluir menning
ararfur er borinn af hermihneigð
frá einni kynslóð til annarrar.
Hún á ekki min-nstan þátt í að
leggja grundvöR undir siðaregl
ur og siðamat .Allir eru háðir
sínum samferðaimönnium á Mfs-
leiðirani og hið algenga er, að
einn gerir hið sama og annar, í
drykkju áferagis sem annars.
Ungi maðurinn fylgir fordæmi
hins eldri, sá undirgefni lýtur
uppásbungu yfirmanns.ins, kon-
an fylgir manni síntum, táningur
inn dýrkar átrúnaðargoð sitt og
tízku félaganna.
Eniginin gebur verið án aðildær
að einhverskonar hópmyndun
eða félagslífs. Vöratuin slíks er
eiin miegiinorsiök þesis að mefran
lenda utangábta í lifirau. Það hef
uir reynzt eiimm magiinsrtydkiur
þjóðlegra vaknimga, að þær hafa
búið almenningi þess háttar fé-
iagsihópa, eir góðu haiíia tál leið-
ar komið (sbr. ungmen.nafélags-
hreyfinguna og endiurhieimt ís-
lenzkt sjálfstæðis). Slfkir hópar
hafa véitt félöigum sínium og
langt út fyrir þeir.ra hóp fastar
siðareglur og fyrirmyndir um
breytni. Eimmig þiað heftuir reymzt
styrkiuir lýðræfðiisiþjóða, að þær
eru ekki aðeins skipaðar einistök
um þagnum, eir sibamda á 'hiáu sii®-
gæðisstigi, heldjur einnig fjölda
sam'þeg.na, er hafa hlotið siðrænt
uppeldi og staðfestu innan eigin
félagshópa. Einmitt nú reynir á
hvort inman Hafnarfjarðar er að
finna nægilega samstæðan meiri
hluta hóp eða hópa, sem ís-
lenzikt þjóðfélag getur verið stolt
af að eiga.
VELFERÐ SAMFELAGSINS
UMFRAM FJÁRHAGSMUNI
EINSTAKRA MANNA
Ákvörðunin um vínveitinga-
leyfi. í Hafnarfirði er vitaslbuld
ekki hið eina se,m sker úr um
hvort bör'nium ofckiar, uragflingum
og öðrum óvitum verði forðað
frá því að glepjast til áfengis-
drykkju í meira eða min.n,a rík-
um mæli. Ákvörðun þess-a máls
varðar ,hvort auffvelda skuli aff
g.ang til vínneyzlu innan Hafn-
arfjarffar og hvort gjöra skuli
vínneyzlu fordæmiff nærtækara
og fjölskrúffugra til eftirbreytni
uppvaxandi kyruslóðar, sem þó
vissulega hefur af meir en nægu
slíku af að taka.
Vilja Hafnfirðingar sem heild
gireiða þebta gjald til þeisis að
raokkrir einstaklingar verði fjáð
ari, hvort heldur þeir eru veit-
ingahússeágendur og þjónustiulið
þeirra eða leigubifreiðastjórar,
sam kunna að hagnast á akatri
drukkinna gesta? Vert er að
gæta þess einmig að raokkur
kostnaðarauki yrði það fyrir bæj
arfélagið, að auka fámigageymsl-
uir sdmiair fyirir þá rónia, sem
dragast vilja að vínveiitingastöð-
uim, en fá tæpaist inm/göngu í
„betri“ veitin.gahús. Eittíhvað kost
ar líka aukim löggæzla, ef vel á
að vera um hegðún manna, þar
sem hefja Skal þjónustu af þessu
tagi .
Það er blekking ein að ímymda
séir að igfliæisdtoikd oig sómi þeisisa
bæjar eigi framtíð sína í víraglöe-
um á böruim og borðum veifimga-
húsa , því ekki er allt gull sem
glóir. Gætið þess, að þótt erfitt
þyki að reka veitingahús án vín-
veitiragaleyfis í dag, þýðir það
ekfci aið svo verði alla tíð,
enda eru erfiðleikarnir til þess
að sigrast á þeim, án þeirra
væru engar hetjur og emginn
annars vinur.
Hafnfirðingair minnist þessa:
Skoðun ykkar varðar miklu fyr
ir góðan málstað. Því er áríð-
andi að allir, sem a.ndstæðir eru
veitingu vínveitingaleyfisins
maeti á kjörstað 28. september
n.k. og merki við nei á kjörseðil
sinn.
Hafnarfirffi 7. september 1969
Elín Eggerz Stefánsson
Bakarar
Bakaraofn ásamt bökunaráhöldum óskast keypt.
Tilboð er greini frá ofnstærð og tegund áhalda, sendist
Morgunblaðinu fyrir 25/9 merkt: „Bakaraofn".
Kennara vantar
að Iðnskólanum í Keflavík.
Kennslugreinár: íslenzka, reikningur, danska og enska.
Upplýsingar í síma 1308 i Keflavík kl. 18—19.
SKÓLAIMEFIMDIN.
Hagsynír velfa Shoda
Shoda er sparneytínn Benzíneyðsia: 7i.áiookm.
, , Verð: tæpar kr. 212.000.oo
Shoda er Odyr tæpar kr. 142.000.oo til öryrkja