Morgunblaðið - 17.07.1973, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJ UDAGUR 17. JULl 1973
5
Áttræð í gær;
Oddný Friðrikka
Árnadóttir Ingimars
húsi Þórshöfn
ÞAÐ er llðiö hátt & tuittuigusbu
ölidim, og kynslióðiin, sem m;um
fagaia nsestu aMamótasól, larin
að hu,g:a að básúmuim þeirn sem
gjallia miunu við sóMis næstu aM
ar. Þær rouiniu eflaust óma hærra
en orgelið á Sauðanesi eöa
harmónikkan hans Jóns Magnús
sonar á Þórshöfn.
Aldamótafólikið svonefnda,
sem gerði garðiinm frægan í byrj
un þessarar aldar, er nú óðium
að hverfa af vettvangi hins dag
lega l'íifis, annaðhvort undir
græna torfu, eða þá í biðsal dauð
ans, elBii'heimili landsims, sem ait
órnialdarkynslóðin reisti frjáls-
ræðiishetj unium góðu, þar sem
arkitektum þjóðarinnar l'áðist að
hanna kytru fyrir aldraða venzla
mienn í iúxusvillum nútimams.
Sumdr stofnar standa þó enn
óhreyfðir þar sem þeiir festu
rætu.r við ársól tuittuigustu altí-
ariinniar og hlúa enn að því laufii,
sem þeiir báru i blóma lifs síns
og nú yljar veikum stofni en
varast að hreyfia viö, því brumið
deyr ef stofninm hrynur.
Einn þeissara stofina er viinkona
mín Oddný Friðriikka Ánnadótt-
ir, húsfreyja i Inigiimarshúsi á
Þórshöfn. Hún fæddist í Vopna
fitrði þamm 16. júlí 1893, fliuttist
barnnun-g að Sauðanesi é Laniga-
nesi, en í blóma lífs síns fliuttisit
hún í Þórshöfn og býr þar enn
og stjómar heimiii sknu, óbuguð
af stormium aldarinnar og þrátit
fiyrir aldurinn sinnir hún enn
störfum dagsins, brosmild og tigu
leig, með jafraaðargieði eins og
fiorðum. Ellin miun ekkd ná að
beygja hana eða raska því jafn-
aðargeði, sem hún hlaut í vöggu
gjöf og aidrei sást bneytin'g á.
Foreldrar Oddnýjar voru hjón
in Árni Sigurbj örn.sson prests að
Kálifafeilisistað í Suðursiveiit í
SkaftafellBsýsliu og Þórdís Benie
difctsdóttiF firá Brunnum í sömu
sveiit. Þessi hjón refctu bú í
Vopnafiirði, en ekki dvaldist Odd
ný lieragi í föðurhúsum, þvi að
er hún var þriiggja ára varð
móðiir hennar bráðkvödd og fór
hún þá i fóstur tiil séra Jóns Hall
dórssonar, sem þá þjónaði
Skeggjasitiaiðaprestaikaliii á Langa
raesströnd, og Soffiu Daníeisdótt
ur konu haras. Þessum presthjón
varð ekki barna auiðið, en þau
óliu upp þrjú böm og giemgiu þeim
í foreldra stað.
Um aldamótin fluttist séra Jón
Halidórsson svo að Sauðanesi á
Lanigaraesi og óx Oddmý þar upp
í föðungarði til 18 ára aiduirs við
ástríki fósturforeldra sinna og
var hug'ljúfi ailra á þvi hedmili
sökuim maninigæzku og fleguirðair.
Saiuðaraes var þá eitt iglæsileg-
asta höfuöból landsins sökum
iaindkosta og hliunninda, enda
sátu það giildir prestar og góðir
kenniimeran á öldinni sem lieið.
Sóra Jón Hailidórsisoin var m'k
ill umsvifamaiðiur við búskap og
'gjörnýtti þessa kostajönð í hví-
vetna. Hanrn byggði upp öll gripa
hús, fjárbú hams var landsfræigt,
þar voru og margir hestar, þvi að
þeirra var ærin þörf titt ferðalaiga
og aðdráitta en anraar búpenirag-
ur var eftir þörfum. Þá voru
hiumnindi jarðarinraar gjömýtt,
bæði æðarvarp, silumigsiveiði og
trjáreki. Nokkuð útræði var þar
Mka stundað á suimrum, úr Borg-
arkrók.
Það gefur auga lieið, að all
mangt hjúa þurfti til sivoraa stór
brotins búreksiturs, siem þá var
aðeinis umniran hörðum höndum,
þvi að ekki voru þá véltamar til
að létta störfiin.
Sr. Jón þótti stjónnsamiur, nokk
uð vinmuharður er annir voru
miklar, en hainn lét hjú sín njóta
hvíldar og gleðistunda, þegar
tímd vainmst til. Því var oft glatt
í ranni á Sauðanesi og má heita
að þar væri samkomustaður
uraga fólksins á þessum tima
jafinframt þvi sem guðsþjónust-
ur fóru fram eims oft og gerðist
á öðrum prestssetrum landsins.
1 þessu umhverfi sleit Oddný
Ámadóttir bamisskónum, vdð ást
ríki fóstuirforeldra sirana á um-
svifamikliu höfuðbóli morður
við Duimbshaif. Hún vandist öiliuim
störfuim, úti og immi, rakaði t'ún
og eragjar og gekk varpið. Hún
fékkst Við matiseid, sa'uma og tó-
vinniu, sem þá tiðkaðist á sveita
heiirrailum. Og hún tók þátt í
gieðskap fólksins ‘ og þóttd mikil
fagnaðarbót, því að hún hafði
faigra söngrödd og lék á hljóð-
færi, enda var Oddmý lieragi org-
aniisti í Saiuðaneiskirkju.
Oddný gekk aldrei í skóla, en
nauit nokkurrar mennitumar
heima á Sauðairaesi, eiraniig dvald
ist hún um táma í Vopnafirði og
naim þar hannyrðir. Þammig liðu
árin, við islenzk sveitarstörf á
fegursta höfuðbóli laradsins, uinz
Oddný varð gjafvaxta mær.
Eitthvað hlýtur séra Jón Hail-
dórsson, prestrur á Sauðanesd og
einm giidasti búsýslumaður iainds
inis, að hafa séð við hann Iragi-
mar Baldviirasson, fóst.urson Jó-
hamns Jórassoraair, borgara i Þórs
höfln, er hanm réð hann áitján
ára gamlan, í ráðsmannsstarfið á
Sauöaraesi. Hann var þó hvorki
hár i lofti né gittdur að valtliarsýn,
en glíminn og afrenndur að afli
ag vík'mgur til allra starfa,
Iragimar var sonuir Baldvins
Þórsteinssonar bónda að Fagra-
nesi á Laraganasi, Sigurðssonar,
Methúsalemssonar bónda í Eiða
þiraghá, Guðmundssoraar sýslu-
mianras aö Ketilsstöðum á Fltjóts-
dalshéraði. Móðir Ingimars var
Hólmfríður Stefánsdóttir klauist
uirhaldara frá Snartastöðum í
Núpasveit.
Misserisgamall var Ingimar
settur í fóstur til Jóhann'S Jóras-
sonair, borgara á Þórshöfn á
Laraganesi og konu hans Amfrið
ar. Þessl hjón voru barmitaus og
ólsit Inigimar upp við mikið ást-
riki fósturforeldra sirana. Jóhann
var kaliaöur borgard af þvd að
hann hafði keypt iieyfisbréf til
þess að verzla á Þórshöfn, en
bréf þessi voru þá köiluð borg-
arabréf. Haran átt: 1/6 af jörðinni
á Syðra-Lóni, og bjó á móti Frið
riki Guðmuindssyni á Syðra-Lóni
sem síðar fluttist til Ameriku.
Inigimar sýndi brátt hvað i hon
um bjó, er hann hóf ráðs-
mennsku á Sauðaraesi. Hann
ieysti öll störf vett afi hend:, var
tryggur húsbónda sínum og alúð
legur við samverkafólk sdtt. Þá
var hainin og fagnaðarbót á gleði-
fundum. Hann var virtur og dáð
ur afi samverkafólki síniu og að
laumuim fyrir vel unn'n störf
hlaut haran heimasætuna, Odd-
nýju Ámadóttur, fósturdóttur
pneisthjónarana á Sauðamesi.
Ekki sinnitd Iragimar ráðs-
mennskustörfum á Saiuðaraesi
raema rúm tvö ár. Fósturfaöir
hans, Jóhann borgari, andaðist
skyndilega og varð Imgimar því
aið taka við búi hairas á Þórsihöfln,
þar sem hann var nú ein fyrir-
vinna aldnaðrar fósturmóður og
erfiragi fósturföður sins. Þau
voru gefim samian í skyndi, uragu
kærustupörin á Sauðamesi og
fiuttuist til Þórshaifnar, í hús Jó-
harans, borgana siem var elzta hús
iið þar, ald reisuilegt timburhús
og hlaut mafnið, „Iragimarshús",
an á Þórshöfm tíðkaðist ekki á
öndverðri tuttugustu öldimini að
númera eða skira þau eftir fögr
um stöðum eða fjöJ'lum tíguleg-
um. Þau hlutu einfalidlega nafin
húsbóndans.
Inigima.r hóf strax umfamigs-
rraikinn búskap á Þórsihöfn. Jafin-
fnamit stundaði haran sjómietinsku
og rak útgerð. Um tima fékkst
hamn viö verzlunarstörf en hætti
þeim brátt, þvi að horauim fél
ekki inndiveran. Ýmiss konar
aukastörf hlóðust brátt á Imgi-
mar. Haran rraat fisk, gærur og
ultt, taddi vörur úr skipum og
stjórnaði’ þá jafraan þeim verk-
um, sem haran vatin aið. Má segja
að verkstjórn hafi verið hans sér
grein og þvi var oft tifl haras leit-
að er leysa þ'urfti erfitt verk af
hendi. Alltaf var hamn tiibúinn
að hlaupa í skarðið þar sem þörf
in krafði og urani sér vart hvild-
ar. Má segja að horaum hafi varla
sloppað verk úr hiemdi í 60 ár. Þó
var mestu um vert, rraeð hversu
m’k'Hd giieði og kátírau hainm vann
öld störf. Varð það tifl þess að
uragliragar sóttust eftir að vera
rraeð honum við störf og varð hon
um attdrei liðfiátt 11 starfia,
Póst- og símstjóri var hamm á
Þórshöfn frá 1929—1955. Það
kom í hlut húsfineyjuraraar að
stj'órna iranan húss á heim'.ffirau,
því þaragað kom húsbóndinn
sjaldan.
Það var umdravert, hversu
margar sálir gátu rúmazt i þessu
litla húsi. Þarna dvöldust ætt-
iragjar hjónanraa, sjárraenn, vinmiu
fólk og næturgestiir. Og aldred
var svo þrönigt í Iragimairshúsi að
ekki fyndist griðastaður fyrir lú
iran vagfaranda eða sjúkling, sem
þurfti að bíða fluitnings. Ofan á
þetrta bættist svo ómæCdur skari
bama og uragliraga, sem rápuðu
þarna út og iran í leit að leikfé-
lögum.
Svo bættust bömdn við x heim
ilið. Á rúmum tutitugu árum
fæddust þeiim hjóraum i Lragj-
rraarshúsi, 11 böm. Fyrst komu
dætumar 8, al’lar sannikallaðar
flegurðardísir og síðan komu 3
dreragir, brosmild ir og blíðir eiins
og öli hin.
ÖiQum þessum stóra bamahópi
komu þau hjómin vél tii rraamns,
nema yngsta synimum( Árma,
hamin missflu þau þrággja ára
gaimlan.
Það er sjaildgæft á lamgri ævi
að ekki dragi einhvern tírna ský
fyrir sóttu i Mfd voru og þanniig
er það eiinnig fyrir þeim hjóraun
um í Iragimarshúsi. Þau mi'sstu
dóttuir sína, Hedigu Aðalbjörgu af
slysförum árið 1945, þá 27 ára
gamila, gifta ágætis mamind, Björg
vin Sigurjónssyni og áttu þau
hjóniin tvö börm.
Þessi atburður var mik'.ð á-
fiaJl fyrir Iragimarsfjölskylduna
og sár harmur ölluim þeim, sem
þekktu hima ungu, gæzkuríku
korau.
Árið 1915 urðu ábúendaskipti á
Syðra-Lórai. Friðrik Gu'ðmiunds-
son sem þar hatfði búið í tvo ána
tugi, saidi föður miraum, Guð*
miundi VilihjáJrrassyni 5/6 hlutia
jarðairiranar og fluttist til Amer-
íku. Með því hóflst sambúð Iragir
mars og föður míras, og órjúfandi
viinátta milli þessaira fjöfckyldna,
sem aldrei bar skugga á rraeðara
flox’eiidrar mínir voi'u ofar moldu,
og varir enn milli Syðri-Lóns-
bænda.
Hreppsraeínd Þórshafinarhrepps
tók laradspittldu þá, sem kaiuipitúini
ið Þórshöfn stendur á, eiignar-i
námi, og fuUinægði þar með eðli
l'í-'gri kröfu timianis um j arðnæði
fyrri vaxandi kaupiún sem Þói'S-
höfln er.
Bn með þessari ráðstöfiun
missti Ingimar ölll tún sín á Þórs-
höfn, og gerði hann þá kröfu tW
þess, að opinberir aðilar keyptu
líka öll hús haras, og var það gert.
Mairgur skyldi nú ætía að þau
hjónn í Iragimarshúsi, sem um
þetta leyti stóðu á sjötugu, hygð-
usit flytja í humátt á efltdr börra-
uim sínum, sem flest voru komdn
í þéttbýlið. En það var þeim ekki
að skapi. Þau byggðu sér nýtt
og fallegt hús I túnjaðrimum á
Syðra-Lóni og þar með voru
Syðra-Lórasbæradur báðir setztir
að í sama túni, eragum háðir öðr
um an guðs og manna lögum.
Ég veit, að eragum öðrum
hefði dottið þetta í hug en Iragin
mar Baldvinssynd og enigin kona
öranur en Oddný Árnadóttir heflði
samþykkt þessa ráðstöfun eigin
manras sins, hins viegar mun
þetta hafia verið vlflurlegasta ráð
stöfunim, sem þau gátu gert á
andvirði sírau af sölu jarðarhliut-
aras til Þórshaflnarhrepps.
Og enraþá sitja þessi sæmdar-
hjón i Ingfcraarsdiúsi á Syðra-
Framhald á bls. 12.
Nýjar plötur,
Jethro Tull: Passion play
Það er enginn vafi á því, lan Anderson
er snillingur.
Carlos Santana og Mahavishnu John Mclaughlin:
Love, Oevotin and Surrender.
Hvað skeður, þegar tveir beztu gitarleikarar
heimsins koma saman á plötu?
>
Leon Russell: Leon Live.
Þrjár plötur á 1590, það er ekki mikið verð
fyrir að heyra Leon I stuði.
Svo höfum við einnig mikið úrval af plötum með góðum
listamönnum, þekktum og óþekktum t. d.:
Osmonds: The Plan
Dobbie Brothers: The Captain & Me
Focus: In and Out of Focus
Copperhead
Janis Joplin: Gretatest Hits
Edward Bear: Close Your Eyes
Savoy Brown: Jack The Toad
Bioodstone: Natural High
Procol Harum: Grand Hotel
John Fogerty: Blue Ridge Ranger
Dobie Gray: Drift Away
Wishbone Ash: Wishbone Four
Melanie: At Carnagie Hall
Eagles: Desperado
Lobo: Calumet
Sly &Family Stone: Fresh
Mashall Tucker Band
Wet Willie: Drippin Wet
Wether Report: Sweetnighter
Donald Byrd: Black Byrd
Rare Bird: Epic Forrest
Billy Preston: Musicis My Live
góðar plötur
George Harrison: Living in the Materíal World
Paul Simon: There Goes Rhymin Simon
o .fl. o. fl. o. fl.
LITLAR
15 vinsælustu lögin í Bandarikjunum eru nú:
1. Will it Go Round in Circles: Billy Preston
2. Kodachrome: Paul Simon
3. Bad Boy Leroy Brown: Jim Croce
4. Shambala: Three Dog Night
5. Give Me Love: George Harrison
6. Yesterday Once More: Carpenters
7. Playground in My Mind: Clint Holrnes
8. Smoke on the Water: Deep Purple
9. My Love: Wings
10. Right Place Wrong Time: Dr. John.
11. Long Train Running: Doobie Brothers
12. Natural High: Bloodstone
13. Dimond Girl: Seals & Crofts
14. Boogie Woggie Bugle Boy: Betty Midler
15. I'm Gonna Love You Just á titlle More: Marry Whity.
Þessi lög eigum við ötl og auk þess:
Goin Home: Osmonds
Tweedle Dee: Jimmy Osmond
The Hurt: Cat Stevens
Flakkarasöngurinn: Ingvi Steinn
Rubber Bullets: 10. c.c
Frankenstein: Edgar Winter
Live and Let die: Wings.