Morgunblaðið - 16.07.1976, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 16. JULI 1976
17
Allar horfur eru á því, að
innan tíðar verði hætt smíði á
brezk-frönsku farþegaþotunni
hljóðfráu, Concorde, aðeins
tveimur mánuðum eftir að hún
hóf farþegaflug milli London,
Parisar og Washington.
Það var aðeins veitt leyfi til
að smíða 16 Concorde-þotur.
Þar af hafa aðeins níu verið
seldar, fimm til British Air-
ways og fjórar til Air France.
Tvær voru eingöngu til til-
raunaflugs og þvi eru fimm
óseldar ennþá.
Fyrir átján mánuðum var
dregið verulega úr smíðahrað-
anum til að halda sem lengst í
flugvélasmiðina og til að halda
flugvélaverksmiðjunum í Brist-
ol og Toulouse sem lengst opn-
um. Ráðgert er, að smíði síð-
ustu þotunnar verði lokið um
mitt ár 1978.
Enn sem komið er hefur ekk-
ert verið gert til að stöðva smíð-
ina á þotunum fimm sem eng-
inn kaupandi hefur fengizt að.
Opinberlega gefur brezka ríkis-
stjórnin þá skýringu, að vonast
sé til að unnt verði að selja þær
þegar áætlunarflug Concorde
hefur sýnt fram á að hún geti
borgað sig í rekstri.
En i London hefur verið til-
kynnt hljóðlega um aðgerðir
sem kunna að vera fyrirboði
um, að hætt verði við Concorde-
áætlunina fyrr en búizt hefur
verið við vegna þrýstings frá
Alþjóðabankanum um niður-
skurð á rikisútgjöldum.
Það hefur sem sagt verið til-
kynnt, að yfirmaður áætlunar-
innar, Ken Binning, muni láta
af störfum í þessum mánuði og
enginn mun verða skipaður til
að taka við af honum. Starfs-
menn sem voru fluttir í iðnað-
arráðuneytið til að hafa umsjón
með Concorde-áætluninni eiga
jafnframt að snúa aftur til fyrri
starfa sinna í varnarmálaráðu-
neytinu.
Þá hefur einnig verið til-
kynnt, að Konunglegi flugher-
Hillir undir
leikslokhiá
Concorde-þotunum?
Eftir
Andrew Wilson
inn eigi á ný að taka við rekstri
Fairford flugvallar, sem er her-
flugvöllur sem hefur verið not-
aður fyrir tilraunaflug
Concorde i Bretlandi.
Flugvélaverksmiðjurnar sem
smíða Concorde þoturnar í
Bretlandi, British Aircraft Cor-
poration, hafa skýrt frá þvi, að
nauðsynlegt tilraunaflug hverr-
ar nýrrar Concorde-þotu, sem
tekur um það bil mánuð fyrir
hverja þotu, muni framvegis
fara fram frá flugvelli fyrir-
tækisins í Filton, skammt frá
Bristol. Verksmiðjurnar hafa
jafnframt tilkynnt, að fram
hafi farið könnunarviðræður
við bandarísku flugvélaverk-
smiðjurnar Mac Donnel-
Douglas um möguleika á sam-
vinnu um smíði hljóðfrárra
þotna sem teknar yrðu í notkun
eftir 1990.
Sérfræðingar í flugvélaiðnað-
inum líta á þessar viðræður
sem eins konar frumathugun á
framtíðarmöguleikum og þeir
benda á, að ártalið 1990 sé við-
urkenning af brezkri hálfu á
því, að litlir möguleikar séu á
smíði hljóðfrárrar þotu sem sé
hagkvæm í rekstri nema því
aðeins að miklar rannsóknir og
tilraunir fari enn fram á flug-
eiginleikum slikrar þotu og á
hreyflum hennar. Umfram allt
sé nauðsynlegt að þreifa sig
áfram með smíði „fjölhæfs"
hreyfils sem sé miklu minni
mengunarvaldur en hreyflar
Concorde þotunnar, hvort sem
flogið er undir eða yfir hraða
hljóðsins.
Skoðun brezkra sérfræðinga
á því, hversu langan tíma það
taki að smíða slíkan hreyfil, er
studd af verkfræðingum Boe-
ing-flugvélaverksmiðjanna i
Bandaríkjunum sem vinna að
rannsóknum á smiði hljóð-
frárra þotna, Þriðja bandariska
fyrirtækið, sem einnig vinnur
að slikum rannsóknum, Lock-
heed-f lugvél averksmiðjurnar,
var talið hafa átt í samningum
við franska embættismenn um
smiði hljóðfrárrar þotu, sem á
að vera arftaki Coneorde, og án
þess að Bretar tækju þátt i
þeirri smíði. Talsmaður Lock-
heed hefur neitað slikum frétt-
um brezkra blaða og kveður
Lockheed ekki hafa átt neinar
slíkar viðræður við Frakka.
Aerospatiale, frönsku flug-
vélaverksmiðjurnar, sem tóku
þátt í smiði Concorde-þotunnar,
hefur nýlega skýrt frá því, að
tap á rekstri fyrirtækisins hafi
numið 7.800 milljónum króna á
sl. ári. Stjórnarformaðurinn,
Mitterand hershöfðingi, hefur
beðið frönsku ríkisstjórnina
um aðstoð við að endurskipu-
leggja fjárhagsgrundvöll fyrir-
tækisins og leggja fram nýtt
hlutafé að upphæð 15 milljarða
króna.
Smíði Aerospatiale á þyrlum,
eldflaugum og geimflaugum
hefur verið ábatasöm og reynir
fyrirtækið nú að endurskipu-
leggja flugvélaverksmiðjurnar
í því augnamiði að tryggja
áfram reksturinn eftir lok Con-
corde-áætlunarinnar. Það sjást
þess ýmis merki nú, áð franska
ríkisstjórnin sé ekki lengur
reiðubúin að greiða þann mikla
halla sem er á smíði Concorde-
þotnanna, en fram til þessa hef-
ur það verið hún sem hefur lagt
mest kapp á áframhaldandi
smíði Concorde.
THE OBSERVER THE OBSERVER THE OBSERVER THE OBSERVER THE OBSERVER
Eftir
Kenneth Harris
LONDON — Frjðlslyndi flokkur-
inn, sem státað hefur af stór-
mennum á borS viS Lloyd George,
Asquith og Gladstone og má muna
sinn fifil fegri. hefur nú fengið
nýjan leiStoga, ungan Skota, er
nefnist David Steel.
LeiStogar tveggja stærstu
stjórnmálaflokka Bretlands,
jhaldsflokksins og Verkamanna-
flokksins voru kosnir af þingflokk-
um sinum, en kjöri David Steel
var á annan veg háttaS. Hann var
kosinn flokksleiStogi i kosningun-
um, sem allir flokksbundnir sam-
herjar hans, 20.000 talsins. gátu
tekiS þátt I. Hann sigraSi keppi-
naut sinn, John Pardo, meS yfir-
burSum og hlaut tvöfalt fleiri at-
kvæSi en hann. Nú velta menn þvi
fyrir sér, hvernig Frjálslynda
flokknum muni vegna undir for-
ustu hans, en flokkurinn hefur aS
undanförnu notiS vaxandi gengis,
enda þótt hann hafi litinn þing-
styrk. HeildartkvæSamagn flokks-
ins i siSustu þingkosningum var
5,5 milljónir, en hann hefur þó
ekki nema 13 þingmönnum á aS
skipa
Steel er 38 ára að aldri. Hann er
hæglátur maður og hefur sig litt I
frammi. en hefur getið sér orð fyrir
einurð og einlægni. Þá hefur hann
öðlast almenna aðdáun fyrir mikið
uppbyggmgarstarf á sviði stjórn-
mála og hefur unnið mjög ötullega
að framgangi ýmissa málaflokka,
svo sem heilbrigðismála, skilnaðar-
löggjafar, fóstureyðingarlöggjafar
og beitt sér fyrir endurbótum á refsi-
löggjöfinni. Hann er maður skýr I
hugsun og framsetningu, á auðvelt
með að afla málstað sinum fylgis,
og afstaða hans til hvers kyns við-
fangsefna og vandamála markast
mjög af skynsemi og hógværð
Pardo, keppinautur Steel, er ger-
ólíkur honum, enda þótt hann sé
ekki slður hugrakkur, greindur og
vel menntaður Hann er hins vegar
hin mesta hvellibjalla og hávaða-
seggur, og tekur viðfangsefni sln allt
öðrum tökum en Steel. Hann er
þeirrar skoðunarað Frjálslyndi flokk-
urinn hafi feikilega þýðingarmiklu
hlutverki að gegna, en að Steel,
Thorpe og þar áður Grimond hafi
ekki kunnað að fara með stjórnvöl-
inn. Pardo vildi gerbreyta ásýnd
David Steel — Myndin er tekin I salnum þar sem atkvæða-
talning fórfram í kosningunni um flokksleiðtogann.
^
Frjálslyndir á Bret-
landi fá nýjan leiðtoga
flokksins og gera hann verulega
spennandi Hann taldi það megin-
viðfangsefni leiðtoganna að breyta
um baráttuaðferðir og halda með
flokkinn á vit ævintýra og spennu
Þeir ættu að beita sér fyrir ærslum
og mótmælum, vekja athygli á sér
og flokknum og hrffa fólk með sér
Hann lét þau orð falla I kosningabar-
áttunni, að Frjálslyndi flokkurinn
þyrfti að fá I formannssæti ámóta
karl I krapinu og hann væri sjálfur.
Tungutak Pardos og framkoma
hans vakti furðu manna. En það sem
vakti þó enn meirk/furðu var, að
Steel tókst að kveða hann I kútinn.
Af máli hans mátti skilja, að Pardo
væri ekki þess virði, að menn léðu
honum eyra, og hann sakaði hann
um að vera of persónulegur I mál-
flutningi sínum Hann bar andstæð-
ingi sinum jafnvel á brýn að hann
væri með hárkollu til að ganga betur
I augun á almenningi
Fólk hefur ef til vill ekki haft svo
ýkja mikinn áhuga á mismunandi
stefnumiðum þessara tveggja keppi-
nauta, en persónugerð þeirra og
framkoma vakti griðarlega mikið
umtal og athygli.
Þetta formannskjör með þeim hat-
römmu baráttuaðferðum, sem við-
hafðar voru, eru einsdæmi á Bret-
landi, og hefur mælzt misjafnlega
fyrir. Það hefur að minnsta kosti
ekki átt upp á pallborðið hjá þeim,
sem telja það vera I verkahring þing-
manna einvörðungu að velja flokks-
(eiðtoga
Það er margt á huldu um framtið
Frjálslynda flokksins I brezkum
stjórnmálum og ástæðulaust að við-
hafa mikla bjartsýni I þeim efnum
eins og sakir standa Pardo hefur
ekki viljað gleyma gömlum værmg-
um eftir ósigur sinn eins og venja er
til, og hefur skirrzt við að lýsa yfir
stuðningi við sigurvegarann í kosn-
ingunum Annar úr hinu fámenna
þingliði Frjálslyndra hefur einnig
lýst yfir óánægju með úrslit kosning-
anna, en það er Cyril Smith, áhrifa-
mikill og dugandi þingmaður Eftir
að úrslit voru kunn sagði hann, að
með ósigri Pardos væri það borin
von að flokkurinn myndi njóta þeirr-
ar forystu, sem hann þarfnaðist, og
hann myndi eftir sem áður róa í
kyrrum sjó Cyril Smith hefur ekki
viljað taka að sér trúnaðarstörf fyrir
hinn nýkjörna leiðtoga og þvi hefur
verið fleygt, að hann hyggist ekki
verða i kjöri fyrir flokkinn á nýjan
leik
Á hinn bóginn munu margir
stuðningsmenn Frjálslynda flokksins
um gervallt land hafa af því þungar
áhyqgjur, að maður á borð við
Pardo skyldi þrátt fyrir allt hljóta
riflega þriðjung atkvæða við for-
mannskjör og telja það mikið veik-
leikamerki
En þegar öllu er á botninn hvolft,
þá er það Steel, sem hlaut hnossið
og mun fara með forustu Frjálslynda
flokksins á næstunni Menn munu
sjálfsagt fljótt gleyma málflutningi
hans i kosningabaráttunni, sem æði
oft bar keim af hótfyndi og ungæðis-
hætti i hita dagsins En sem for-
manni flokksins munu honum veit-
ast tækifæri til að koma fram I þingi
og i fjölmiðlum og sýna þar sinar
sterku hliðar, einbeitni og skynsemi
og aðra eðliskosti, sem hljóta að
vera vatn á myllu Frjálslýnda flokks-
ins, — en hann hefur allt að vinna
En eftir er að vita, hvort sá ávinn-
ingur verður nægur Brezkir kjós-
endur hafa nú fyrir og eftir for-
mannskjörið orðið vitni að svo mikl-
um og margþættum ágreiningi i svo
agnarlitlum þingflokki, sem Frjáls-
lyndi flokkurinn er, að sú skoðun
hlýtur að vera orðin býsna útbreidd,
að flokkurinn geti litlu komið i fram-
kvæmd, enda þótt honum væri gef-
in tækifæri til þess