Morgunblaðið - 18.03.1978, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 18. MARZ 1978
13
hafi verið lögð á án sakar i hinum
venjulega skilningi þess hugtaks.
Til grundvöllunar skaðabóta-
ábyrgðar á tjóni af völdum geim-
fars, eldflaugar, eldflaugarhluta
o.s.frv. mætti þá helzt hugsa sér
eftirfarandi möguleika:
1) Að byggja á saknæmisreglu
hins borgaralega skaðabótaréttar.
2) Að byggja á hinni „víkkuðu
gáleysisreglu".
3) Að byggja á ninni „objektívu
bótareglu".
4) Að játa alls engri bótaábyrgð,
enda þótt ríki sem beitti slíkri
„laissezfaire-reglu“ myndi tæþ-
lega njóta vinsælda lengi.
5) Að játa bótaábyrgð samkvæmt
reglunni „res ipsa ]oquitur“
(„ástandið bendir á sig sjálft eða
dæmir sig sjálft").
Benda má á mörg atriði sem
líkleg eru til að torvelda mjög
samkomulag um ákveðna reglu
varðandi þessa skapaðbóta-
ábyrgð, en hér skal aðeins minnzt
á nokkur.
Kunnur er hinn mikli munur á
réttarkerfi og réttarhugmyndum
Sovétríkjanna og Bandaríkjanna,
þeirra þjóða, sem fremstar eru í
flokki á sviði geimvísinda. Sér-
staklega má þar nefna hinn ólíka
skilning á grundvallarhugtökum,
eins og t.d. eignarréttarhugtak-
inu.
Mjög líklegt má telja, að enn
um nokkra hríð muni einungis
ríki standa að geimferðum og
vera í fyrirsvari varðandi þær.
Ríki eða „hið opinbera" eða
önnur yfirvöld eru að ýmsu leyti
sérstæðir ábyrgðaraðilar í réttar-
kerfi einstakra þjóða, sbr. hinar
vanþróuðu reglur um skaðabóta-
ábyrgð hins opinbera.
Hugsum okkur t.d, að ein-
staklingur í Bandaríkjunum yrði
fyrir tjóni af völdum geimfars og
höfðaði mál til greiðslu skaða-
bóta, gegn bandaríska ríkinu,
samkvæmt-. „The Federal Tort
Clames Act.“ Þessi tjónþoli gæti
engan veginn verið öruggur um
að fá nokkra úrlausn mála sinna í
sliku skaðabótamáli skv. Iögum
Bandarikjanna. Sams konar
óvissa myndi rikja, ef t.d. þessi
bandariski einstaklingur vildi
sækja skaðabótamál á hendur
öðru ríki, samkvæmt reglum hins
alþjóðlega einkamálaréttar. Lík-
legt má telja, að málsóknin myndi
litinn árangur bera, þegar vegna
sérreglna hins ríkisins.
Eigi að siður sýnist líklegt,
meðan ekki er fyrir að fara
alþjóðareglum um þetta éfni, að
spurningar varðandi tjón á opin-
berum eignum yrðu leystar eftir
„diplomatískum" leiðum, eða þá
að þær yrðu lagðar fyrir Alþjóða-
dómstólinn í Haag. Kröfur vegna
tjóns á einkaeignum manna eða á
mönnum sjálfum myndu hins
vegar líklega annað hvort vera
hundsaðar eða tjónið bætt „ex
gratia,“ þ.e. án þess að játað yrði
nokkurri.lagalegri ábyrgð.
Varla y.rði talið, að hægt væri að
byggja beint á reglum sjóréttar-
ins eða flugréttarins varðandi
skaðabótaábyrgð í geimrétti, og
að öllu athuguðu virðast mörg tor-
merki á að byggja bótagrundvöll-
inn á lögjöfnun frá öðrum viður-
kenndum skaðabótareglum.
Áður en skilið er við þennan
þátt má aðeins geta skoðana
búlgarsks lagadoktors, Marko G.
Markoff, sem hann setti fram í
smágrein, er hann nefndi á
þýzku: „Recht und Unrecht im
Weltraum." Hann er þeirrar
skoðunar, að hin „objektiva bóta-
regla“ komi mjög til álita
varðandi geimréttinn, andstætt
hinni almennu saknæmisreglu, er
gildir í þjóðarétti. Þessari skoðun
til styrktar nefnir hann hina sér-
stöku erfiðleika, sem væru á því í
sambandi við geimferðir að slá
nokkru föstu um sök. Það væri
enn erfiðara én í sambandi við
flugferðir. Telur Markoff eðli-
legt, að ríki, sem standi að geim-
ferð, beri fulla ábyrgð á hugsan-
legu tjóni af völdum geimfarsins
eða geimflugsins yfirleitt, enda
þótt skaðinn yrði eingöngu rakinn
til tilviljunarkenndrar, tækni-
legrar bilunar. Hið sama ætti að
gilda um árekstur flugfars og
geimfars, þar sem ómögulegt
væri fyrir flúgmanninn að koma
við nauðsynlegum viðþrögðum til
þess að forða árekstri. Hins vegar
telur. Markoff eðlilegt, að sak-
næmisreglan yrði talin gilda
varðandi árekstur milli tveggja
geimfara eða annarra gervihluta
sem færu um geiminn. Þessa
Framhald á bls. 36
íerming. í llveragerðiskirkju
pálmasunnudag. 19. mars. kl.
1.30.
Aldi's Haísteinsdóttir Þelamörk 61
Guðrún Hrönn Svavarsdóttir
Breiðumörk 15
Guðmundur Tómasson Brattahlíð 5
Jón Hreinn Gíslason Laufskógum 25
Jón Sigurður Bjarnason Borgarheiði 9
Jenný Hugrún Wiium Hveramörk 8
Kristbjörg Pálsdóttir Heiðmörk 12G
Lárus Þór Ragnarsson Fljótsmörk 4
Margrét Sigrfður Isaksdóttir
Ileiðmörk 79
Páll Kristinn Guðjónsson Heiðmörk 52
Ragnheiður Kristín Björnsdóttir
Reykjamörk 15
Sigrfður Edda Guðmundsdóttir
Dynskógum 32
Sigriður Ingifríð Michelsen
Kambahrauni 1
Sigurbjörn Ármann Gestsson Hvera-
mörk 2
Stefán Gfsli Stefánsson Kiettahlfð 12
Steinunn Tómasdóttir Iðjumörk 4
Þjóðbjörg Hjarðar Jónsdóttir
Reykjamörk 15
Illjómsveit Tt'uilistarskóla Kópavogs á æíingu undir stjórn Inga
B. Gröndals.
eyri, en áður hefur hann' farið í
tónleikaferð til Selfoss. Hljóm-
sveitin var stofnuð árið 1970 og
var Páll Gröndal stjórnandi
hennar, en síðan 1976 hefur Ingi
B. Gröndal stjórnað hljómsveit-
inni.
Á efnisskrá tónleikanna eru
m.a verk eftir Jón Leifs, Sigurð
Þórðarson, Bach, Hándel, Moz-
art, Haydn, Strauss og Smetana.
Þá syngur Berglind Bjarnadótt-
ir nokkur lög, en hún lýkur
væntanlega einsöngsprófi frá
skólanum í vor.
Hljómsveit
Tónlistarskóla
Kópavogs
á Akureyri
Hljómsveit Tónlistarskóla
Kópavogs heldur tónleika í
Akureyrakirkju laugardaginn
18. marz n.k. og hefjast þeir kl.
17.00. Er það í fyrsta sinn sem
skólinn heldur tónleika á Akur-
Nú geta allir eignast SAUNA gufúbað inn á sitt heimili.
SAUNA KLEFAR OG OFNAR
SAUNA KLEFAR í mörgum stærðum.
OFNAR 3-26 kg. Einnig er hægt að fá
tvær tegundir af kolakyntum ofnum.
SAUNA ER ALLRA MEINA BÓT
Flutt inn milliliðalaust. Upplýsingar veittar í
NUDDSTOFUNNI SAUNA HÁTÚNI 8.
EF ÞAÐ ER
n K úL % i nu i iiviUiTii —íy | | ÞÁ ER ÞAÐ í y ATVnTTTkmT A rvTTTTT VIOI.VSINOA 1 SÍMINN KK: | 22480
iVlUrUjr UíMjLiAUIIN U -v ..