Morgunblaðið - 21.10.1978, Page 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 21. OKTÓBER 1978
Útgefandí hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Martthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson
Ritstjórn og afgreiðsla Aðalstræti 6, sími 10100.
Auglýsingar Aðalstræti 6, sími 22480.
Áskriftargjald 2200.00 kr. á mánuði innanlands.
í lausasölu 110 kr. eintakið.
Stefna ríkisstjórnar-
innar jafn óljós og áður
Stefnuræða forsætisráðherra
markaði ent;in tímamót oíí
menn eru jafnnær um það Ofí áður
til hvaða aðfierða verður gripið til
þess að koma efnahajísmálunum á
réttan kjöl og skapa atvinnuvef;-.
unum viðunandi rekstrarskilyrði,
sem er að sjálfsögðu Krundvöllur
þess, að hægt sé að halda viðum
andi lífskjörum hér á landi. I
rauninni má sejya, að Maf;nús
MaKnússon félaf;smálaráöherra
hafi komizt að kjarna málsins,
þef;ar hann saKði, að ef ekki
næðist samstaða innan ríkis-
stjórnarinnar um aðf;erðir, sem
tryKfíi árangur til frambúðar í
efnahagsmálum, sé óhjákvæmilegt
að endurskoða grundvöll stjórnar-
samstarfsins. Það er að sjálfsögðu
mjöf; óvenjulegt, að ráðherra gefi
slíka yfirlýsingu þegar eftir
stefnuræðu nýs forsætisráðherra
og lýsir því ljóslega, á hvílíkum
brauðfótum stjórnarsamstarfið
stendur. Það eina, sem fyrir
liggur, er, að samstaða hefur náðst
um stórauknar skattaálögur á
einstaklinga og fyrirtæki, jafn-
framt því sem boðaðar hafa verið
kreppuaðgerðir í fjárfestingar-
málum. Slíkt ástand hlýtur að
hafa lamandi áhrif á atvinnu-
reksturinn og draga úr eðlilegri
fjárfestingu til aukinnar vinnu-
hagræðingar með meiri framleiðni
fyrir augum. Ef þessi óvissa
heldur áfram, fer ekki hjá því, að
hún dregur niður lífskjörin í
landinu.
Efnahagsaðgerðir ríkisstjórnar-
innar le.vstu á engan hátt vanda
útflutningsatvinnuveganna, enda
var ekki komið til móts við þarfir
þeirra, eins og eðlilegt hefði verið,
auk þess sem skattaviðaukarnir
bitnuðu sérstaklega þungt á út-
flutningsframleiðslunni eins og
álögurnar bera með sér. Þess var
því að vænta.að hinn nýi sjávarút-
vegsráðherra sæi ástæðu til að
fjalla sérstaklega um vandamál
útgerðar og fiskverkunar og til
hvaða ráðstafana ríkisstjórnin
hygðist grípa í þeim efnum, auk
þess sem fiskverðsákvörðunin
hefur skapað ný vandamál, sem
ekki er séð fyrir endann á. Það
vakti athygli, að hinn nýi sjávar-
útvegsráðherra vék ekki einu orði
að þessum vandamálum. Menn eru
jafnnær og áður um það, hvaða
stefnu ríkisstjórnin hefur í mál-
efnum sjávarútvegsins.
Geir Hallgrímsson orðaði þetta
svo í útvarpsumræðunum, að ljóst
væri, að hvorki ríkisstjórnin í
heild né einstakir ráðherrar gerðu
sér grein fyrir, hvert stefndi, og
því síður hvert ætti að stefna né
hvaða leiðir ætti að velja, enda
samræmd stefna í efnahagsmálum
ekki fyrir hendi eins og hann
nefndi dæmi um:
Aðgerðir í kaup- og kjara-
málum, þ.á m. verðlagsmálum,
hafa kynnt verðbólgueldinn, svo að
við blasir 1. desember meiri
hækkun vísitölu en ætlað var að
ógerðum bráðabirgðaráðstöfunum.
Núverandi ríkisstjórn hefur ekki
leyst vandann, heldur aukið hann.
Undirstöðuatvinnuvegirnir eru
reknir með halla þótt sölusamtök
frystihúsanna hafi hækkað út-
borgunarverð til húsanna til
viðbótar hækkun í kjölfar gengis-
fellingarinnar í september. Þetta
er gert í krafti loforðs ríkisstjórn-
arinnar um að láta gengið síga, og
það sig er þegar hafið.
í stað þess að auka samkeppni
og frelsi í verzlun og vöruvali, er
horfið frá nýrri skipan sem
samkomulag hafði orðið um í
f.vrrverandi ríkisstjórn til þess að
tryggja heilbrigða verzlunarhætti
og sem lægst vöruverð. I stað þess
er gripið til gamals og úrelts
skipulags, sem búið er að vera
skaðvaldur í atvinnulífi landsins í
hartnær 40 ár og raunar beint og
óbeint verðbólguvaldur á þessu
tímabili, enda hafa allar
nágrannaþjóðir horfið frá því.
I stað þess að marka raunhæfa
vaxta- og verðtryggingastefnu
ætlar ríkisstjórnin jafnvel bæði að
lækka og hækka vexti og missir
þannig tökin á peningamálunum
og á stjórn fjárfestingar. A síðustu
fjórum árum var dregið úr fjár-
festingu úr 33% í 27% af þjóðar-
framleiðslu, sem er í samræmi við
þá stefnu Sjálfstæðisflokksins að
fjárfestingin eigi að vera um
fjórðungur þjóðarframleiðslu til
þess að veita svigrúm til aukinnar
einkane.vzlu. Bersýnilega ætlar
stjórnin hins vegar að grípa til
vinstri úrræða í fjárfestingar-
stjórn, boða og banna og þess
misréttis, sem þau leiða af sér
milli atvinnugreina og ein-
staklinga.
í stað þess að gæta þess
árangurs, sem fyrrverandi fjár-
málaráðherra hafði náð og áætlun
fjármálaráðuneytisins eftir mitt
ár staðfesti, að greiðslujöfnuður
hjá ríkissjóði næðist á þessu ári,
eru ákveðin útgjöld, sem óhófleg
aukin tekjuöflun stendur þó ekki
undir, þar sem komið er aftan að
borgurunum með afturvirkum og
siðlausum og jafnvel ólögmætum
hætti. Þá er fyrirsjáanlegt, að
tugmilljarða bil þarf að brúa hjá
ríkissjóði á næsta ári með enn
aukinni skattheimtu samkvæmt
frásögn forsætisráðherra.
Geir Hallgrímsson benti á það
misræmi, sem fælist í því að
segjast starfa í anda launþega-
samtakanna en leggja samtímis á
nýjar álögur í formi beinna skatta,
sem launþegasamtökin hafa viljað
fá lækkaða. Hinir nýju skattar
draga úr vilja manna til að auka
verðmætasköpunina í þjóðfélaginu
og fela auk þess í sér þá hættu, að
menn telja siðferðislega ekkert
rangt að draga undan skatti. —
Það er eins og mig minni, að
einhverjir stjórnarsinnar hafi
talað um neðanjarðarhagkerfi,
sagði Geir Hallgrímsson. Hvað er
líklegra en þessi óréttláti skattur
til að auka það?
„Þessi ríkisstjórn ætlar sér ekki
þá dul að gera alla ánægða," sagði
forsætisráðherra í stefnuraeðu
sinni. Ef marka má viðbrögð
manna við hinum nýju skatt-
seðlum og efnahagsaðgerðum
ríkisstjórnarinnar til þessa má
raunar segja, að þessi ummæli
hafi verið óþörf. Engu landsins
barna hefur dottið í hug, aö sú hafi
verið ætlun ríkisstjórnarinnar.
Birgir ísl. Gunnarsson:
Hneyksli ad auglýsa nú
stödu f orstöðumanns
Þ»róunarstofnunar
Þróunarstofnun Reykjavíkur
var sett á stofn árið 1971 og varð
aðalverkefni hennar að hafa
með höndum endurskoðun aðal-
skipulags Reykjavikur. Með
aðalskipulagi er átt við áætlun
um þróun byggðar næstu 20 ár,
þ.e. ákvarðanir um notkun
lands, aðalumferðaræða og
fleiri grundvallaratriði, sem
frekari skipulagsvinna hvílir
síðan á.
>
Þróunarstofnun tók til
óspilltra málanna undir stjórn
skipulagsnefndar og forstöðu-
manns, sem var Hilmar Ólafs-
son, arkitekt. Hann var ráðinn
til fimm ára til að gegna þessu
verkefni. Svo var komið, að í
apríl 1977 afgreiddi borgar-
stjórn tillögur að nýju aðal-
skipulagi, en Þróunarstofnun
hefur síðan unnið að því að
ganga frá því til útgáfu og til
staðfestingar hjá skipulags-
stjórn ríkisins.
Lengi hefur það verið ljóst, að
það væri verulegt óhagræði af
því að hvert sveitarfélag fyrir
sig á höfuðborgarsvæðinu ynni
sjálfstætt að gerð aðaiskipulags.
Svo mörg atriði eru sameiginleg
fyrir skipulag svæðisins í heild,
að náin samvinna er óhjá-
kvæmileg milli sveitarfélag-
anna. Þess vegna hefur mikið
verið um það r’ætt að þessi
sveitarfélög treystu samvinnu
sín á milli um gerð aðalskipu-
lags og kæmu á fót sameigin-
legri skipulagsstofnun.
A s.l. vori var svo komið að öll
sveitarfélögin á svæðinu höfðu
samþykkt drög að samningi um
skipulagsstofnun fyrir höfuð-
borgarsvæðið. Aðeins er eftir að
staðfesta samningsdrögin
endanlega og rita undir
samning. I samningsdrögunum
segir m.a.: „Komið skal á fót
sérstakri skipulagsstofnun
höfuðborgarsvæðisins, sem ann-
ist undir yfirstjórn stjórnar
„Samtaka sveitarfélaga á höfuð-
borgarsvæðinu", aðalskipu-
lagningu höfuðborgarsvæðisins.
Þróun.arstofnun Reykjavíkur
skal verða kjarni þessarar
stofnunar og að fullu sameinuð
henni fyrir árslok 1978“.
Um þetta var enginn
ágreiningur í borgarstjórn á s.l.
vori. Við í Reykjavík höfðum að
vísu farið okkur hægt í þessu
máli og lágum undir ámæli fyrir
það, bæði frá fulltrúum ýmissa
sveitarfélaga í nágrenninu svo
og frá vinstri mönnum í borgar-
stjórn einkum Alþýðubanda-
laginu. Við höfðum hinsvegar
fullgildar ástæður til að fara
okkur hægt. I fyrsta lagi var
eðlilegt að Þróunarstofnunin
Birgir ísl. Gunnarsson.
lyki frágangi á aðalskipulagi
borgarinnar frá 1977 og í öðru
lagi samdist um það við for-
stöðumann stofnunarinnar að
hann lyki því verki og héldi
áfram störfum til 1. september
s.l. Við töldum því gott lag nú í
haust til að skipulagsstofnun
höfuðborgarsvæðisins kæmist á
fót og Þróunarstofnun Reykja-
víkur myndaði kjarna hennar.
Nú hefur Þróunarstofnunin
unnið að ýmsum verkefnum,
sem eingöngu snerta Reykjavík.
Þau verkefni þarf borgin að
annast áfrani og þarf því að
endurskipuleggja meðferð sína á
skipulagsmálum. Liggur beinast
við að styrkja skipulagsdeild
borgarinnar til að sinna þeim
verkefnum. í þessu millibils-
ástandi var um það rætt, að
borgarverkfræðingur stjórnaði
Þróunarstofnuninni, þar til hin
nýja stofnun höfuðborgarsvæð-
isins yfirtæki hana og skipu-
lagsstjóri stjórnaði skipulags-
deildinni eins og verið hefur.
Nú bregður hinsvegar svo við,
að vinstri flokkarnir í borgar-
stjórn taka ákvörðun um að
auglýsa starf forstöðumanns
Þróunarstofnunar. Við sem sitj-
um í borgarráði höfum fylgst
með því að Alþýðubandalagið
hefur gert margar tilraunir til
að knýja þetta mál fram, en
verið stöðvað í því, sennilega af
samstarfsflokkunum. Nú hafa
þeir hinsvegar látið undan, eins
og ávallt virðist raunin í sam-
starfi þríflokkanna.
Auðvitað er það fullkomið
hneyksli að auglýsa og ráða í
stöðu forstöðumanns stofnunar,
sem í raun er búið að samþykkja
að leggja niður sem borgar-
stofnun. Samkvæmt samnings-
drögunum á stjórn skipulags-
stofnunar höfuðborgarsvæðisins
að ráða forstöðumann hinnar
nýju stofnunar. Það er ekki á
valdi borgarinnar að ákveða
þaö. Fyrir Reykjavík er hér nú
gott tækifæri til að endurskipu-
leggja meðferð skipulagsmála
hjá borginni og lítill vafi er á
því, að í þeirri endurskípu-
lagningu á að vera unnt að
spara kostnað vegna nýs for-
stöðumanns.
Ég spái því að þessi ákvörðun
um að auglýsa stöðu forstöðu-
mannsins byggist á því, að
Alþýðubandalagið telji sig þurfa
að koma á góðan stali einhverj-
um flokksmanni sínum. Verði
raunin önnur skal ég fyrstur
manna verða til að viðurkenna
að sú spá mín hafi ekki reynst
rétt. Sannleikurinn er sá, að
þegar koma þarf góðum flokks-
bróður í stöðu, þá reynist grunnt
á öllu talinu um nauðsyn
sparnaðar og endurskipu-
lagningar í borgarkerfinu. Þetta
síðasta hneyksli um að auglýsa
stöðu forstöðumanns í stofnun,
sem líklega verður ekki til eftir
nokkra mánuði, sannar það.
Leiðari í Tímanum:
„Kemur vart til greina að
fresta tollalækkunum einhliða”
í TÍMANUM, málgagni forsætis-
ráðherra, birtist miðvikudag
leiðari. þar sem segir að vart komi
til greina að fresta einhliða
tollalækkunum á innfluttum iðn-
aðarvörum. Leiðarinn er merktur
stöfum Þórarins Þórarinssonar
ritstjóra. Skoðun þessi gengur í
bcrhögg við skoðun Hjörleifs
Guttormssonar iðnaðarráðherra
en hann sagði svo orðrétt í viðtali
við Mbl. 1. október s.l.> „Ég hef
litið svo á og fleiri ráðherrar í
ríkisstjórninni, að það eigi að vera
eitt af stefnumiðum stjórnarinnar
að fresta tollalækkunum iðnaðar-
vara.“
í umræddum leiðara Tímans
segir svo m.a.:
„Rétta leiðin til að fresta þessari
tollalækkun, er að sjálfsögðu sú að
leita um það samkomulags við
viðkomandi bandalög, en hætta er
á, að það geti tekið svo langan tíma,
að ekki sé hægt að reikna með
follalækkuninni við gerð fjárlaga
nú. Hitt kemur vart til greina, að
fresta tollalækkuninni einhliða.
Hér er um mál að ræða, sem er
alveg ósambærilegt við landhelgis-
málið, því að þar var-um lífshags-
muni okkar að ræða. Því er ekki
hægt að halda fram, að frestun
umræddrar tollalækkunar sé þvílíkt
stórmál, þar sem ekki er um nema
nokkur hundruð milljóna króna að
ræða. Vegna þess er ekki hægt að
stofna til þeirrar hættu, að gripið
verði til mótaðgerða í löndum
EFTA og EBE, eins og sennilegt má
telja, ef frestun tollalækkunarinnar
yrði gerð einhliða, Slíkar mótað-
gerðir gætu í fyrsta lagi náð til
útfluttra iðnaðarvara, eins og
ullarvara, en útflutningur á þeim
hefur aukizt svo stórlega til landa
EBE og EFTA síðustu tvö árin, að
þangað fer nú um 50% heildarút-
flutnings á þessum vörum. Mót-
aðgerðirnar gætu einnig náð til
sjávarafurða.
Þess ber svo einnig að gæta, að
auðvelt er að bæta iðnaðinum
umrædda tollalækkun. Þetta var
gert á síðasta þingi með álagningu
sérstaks jöfnunargjalds, sem renn-
ur að mestu til iðnaðarins. Með því
að hækka þetta gjald eða með
einhverri annarri tekjuöflun er
hægt að afla fjár til iðnaðarins, sem
nemur jafnhárri upphæð eða hærri
en umrædd tollalækkun. Slík tekju-
öflun þarf ekki að hafa áhrif á
dýrtíðarvísitöluna, því að á moti
kemur tollalækkunin, sem dregur
úr hækkun hennar.
Frestun tollalækkunarinnar er
ekkert stórmál fyrir iðnaðinn, ef á
móti koma aðgerðir, sem bæta
honum hana. Meginmál iðnaðarins
er að honum sé sköpuð hliðstæð
samkeppnisaðstaða og hinum er-
lendu keppinautum. Því var honum
lofað þegar gengið var í EFTA, en
við það loforð hefur enn ekki verið
staðið. Það verður að vera eitt
meginverkefni núverandi ríkis-
stjórnar og þá sérstaklega iðnaðar-
ráðherrans, að þetta fyrirheit verði
efnt.“