Morgunblaðið - 03.02.1979, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 3. FEBRÚAR 1979
19
Ástand hrygningar-
stofns þorskins er
með öHu óviðunandi
ÞORSKAFLINN á íslandsmiðum er áætlaður um 330 þúsund tonn og
hefur hann ekki orðið eins lítill síðustu þrjá áratugi. A þessu tímabili
óx sóknin jafnt og þétt og náði hámarki 1975, en vegna brotthvarfs
útlendinga hefur heildarsóknin minnkað á ný. Mcðalársafli þorsks var
um 400 þúsund tonn á tímabilinu 1955—1974 og náði hámarki 1954 er
tæplega 550 þúsund tonn hárust á land. Minnstur var aflinn árið 1967,
eða 345 þús. tonn. Aflinn óx á ný og varð 471 þús. tonn og var það m.a.
þakkað sterkum þorskgöngum frá Grænlandsmiðum. Síðan hefur
aflinn minnkað þrátt fyrir að góðir árangar bættust í vciðanlega
stofninn.
Ástæða þess að aukin sókn
skilaði ekki auknum afla var
minnkun þorskstofnsins. Þannig
hefur heildarstofninn minnkað úr
2,6 milljónum tónna árið 1955 í 1,2
milljónir 1.1978. Hrygningarstofni
þorsksins hefur hins vegar hrakað
enn meira, eða úr um einni milljón
tónna árin 1957—59 í 165 þús. tonn
árið 1978. Tvennt hefur einkum
valdið minnkandi stofnstærð.
Þorskstofninn við Grænland hefur
verið lélegur undanfarin ár og lítið
af fiski gengið þaðan til hrygning-
ar hér. Þá jókst sóknin í smáfisk
svo að kynþroska fiski hefur farið
fækkandi. Um útfærslu landhelg-
innar, brotthvarfi útlendinga,
stækkun möskva og lokun svæða
hefur aftur dregið úr sókninni í
smáfiskinn.
Hrygningin á sl. ári var ekki
nærri eins dreifð og árið á undan,
þegar hluti hrygningarstofnsins
gekk á grunnmið Norðanlands.
Lítið varð vart við hrygningarfisk
á hefðbundum slóðum suðvestan-
lands, helzt var hann að finna á
svæðinu frá Eystra Horni að
Hjörleifshöfða. Endurmat á stærð
hrygningarstofnsins bendir til að
hann hafi verið 165 þús. tonn í stað
180 þús. t. sem spáð hafði verið.
Klak tókst þó allþokkalega.
í skýrslu Hafrannsóknastofnun-
ar segir að árgangurinn 1974 sé að
líkindum mjög lélegur og jafnvel
óvanalega lélegur. Árgangurinn
frá 1975 virðist vera í meðallagi
eða tæplega það, frá 1975 virðist
árgangurinn vera nokkuð sterkur
og e.t.v. mjög sterkur. Árgangur-
inn 1977 gæti flokkast undir með-
alárgang og allt niður í lélegan
árgang. Hér segir í skýrslunni að
um verulega óvissu sé að ræða.
Mát á stærð árgangsins frá 1978
byggist eingöngu á seiðatalningu
sumarið 1978 og beri að túlka það
með varkárni, en ætla megi að
árgangurinn sé nálægt meðallagi.
Með óbreytta sókn í huga má
ætla að stærð þorskstofnsins verði
þannig:
Ár
1979
1980
1981
1982
1982
1983
1984
Hrygningastofn
í þúsundum tonna
200
266
184
184
221
278
234
Sveiflurnar í stærð stofnsins
endurspegla stærð árganga, sem
koma munu inn í hrygningarstofn-
inn á ári hverju. Undanfarin ár
hefur hrygningarstofninn verið af
svipaðri stærð, um og undir 200
þús. t. Vertíðarafli suðvestanlands
hefur verið mjög rýr og það er
fyrirsjáanlegt að engin breyting
verður þar á ef núverandi sókn
verður haldið áfram. Þótt ekki
hafi verið sýnt fram á að núver-
andi hrygningarstofn sé orðinn
ófær um að gegna endurnýjunar-
hlutverki sínu, þá er ljóst að
ástand stofnsins og veiðanna, sem
á honum byggjast er með öllu
óviðunandi segir í skýrslunni.
Hafrannsóknastofnunin ítrekar
fyrri skoðanir sínar og telur brýnt
að byggja upp hrygningarstofninn
og þorskstofninn í heild til þess að
tryggja viðkomu hans og afrakstur
um alla framtíð. Til þess að ná
þessu marki telur stofnunin nauð-
synlegt að nýta sérstaklega sterku
árgangana frá 1973 og 1976 í þessu
skyni.
Hafrannsóknastofnunin leggur
til, að þorskafli ársins 1979 fari
ekki fram úr 250 þús. tonnum og
árið 1980 ekki fram úr 270 þús.
tonnum. Æskileg aflasamsetning í
þorskveiðum árið 1979 verði sem
hér segir:
3—4 ára
5—6 ára
7 ára og eldri
55 þús tonn
130 þús. tonn
65 þús. tonn
Afli alls
250 þús. tonn
Til samanburðar er áætluð afla-
samsetning árið 1978 þessi:
3—4 ára 33 þús tonn
5—6 ára 214 þús. tonn
7 ára og eldri 83 þús. tonn
Afli alls
330 þús. tonn
Skýringin á því, að afli geti
aukist á 3—4 árá fiski á næsta ári
þrátt fyrir sóknarminnkun er nær
eingöngu af því, að 1975 árgangur-
inn, er talinn allt að helmingi
stærri en 1974 árgangurinn var í
fyrra.
Að öðru leyti sýnir þessi saman-
burður að draga verður mjög úr
afla á 5—6 ára fiski og einnig er
samdráttur nauðsynlegur á veið-
um á hrýgningarfiski (7 ára og
eldri).
I samræmi við þessar friðunar-
aðgerðir og framhald sóknartak-
markana á næstu árum er stefnt
að því, að hrygningarstofninn
verði 500 þús. tonn árið 1983.
Vöxtur hrygningarstofnsins á
komandi árum er áætlaður eftir-
farandi skv. ofangreindri fisk-
veiðistefnu:
Ar.
1979
1980
1981
1982
1983
Stærð hrygningarstofns
í þús. tonna.
200
329
303
384
505
Þessar friðunaraðgerðir hafa í
för með sér um tvöföldun hrygn-
ingarstofnsins á næstu fimm ár-
um, og er þá nýtt það svigrúm, sem
1973 og 1976 árgangarnir gefa til
uppbyggingar stofnsins, enda ekki
upp á neina aðra þekkta árganga
að hlaupa í þeim efnum og því
mikið í húfi að ekki verði frekar
dregið, að hefja markvissa endur-
reisn þorskstofnsins.
Sem fyrst verða ekki gerðar
tillögur um hámarksafla lengra
fram í tímann þar sem endurmat
með tilliti til nýrra upplýsinga um
stofnstærð, árgangastyrkleika og
sókn er nauðsynlegt á hverju ári.
Bifröst:
Ákveðin 372 m.kr. hluta-
f járaukning og skipakaup
ÁKVEÐIÐ var á hluthafaíundi
hjá skipafélaginu Bifröst í vik-
unni að auka hlutafé félagsins
um 372 milljónir króna og nemur
það því 750 milljónum. Jafnframt
var ákveðið að þessi aukning
skyldi renna til að standa að
nokkru leyti undir kostnaði við
skipakaup og að sögn Finnboga
Gfslasonar framkvæmdastjóra fé-
lagsins er nú verið að leita eftir
hcntugu skipi, er keypt yrði
notað.
— Við leitum eftir skipi svipuðu
að gerð og Bifröst er eða með
svonefndu roll-on-roll-off sniði er
væri nokkru stærra eða um 230
þúsund kúbikfet, sagði Finnbogi.
Ekki er neitt ákveðið með hvaðan
skipið yrði keypt, en það fer eftir
hvaða kjörum við náum á hentugu
skipi fyrir okkur.
Finnbogi sagði að með þessum
nýju skipakaupum gæfust auknir
möguleikar á siglingum til Evrópu
og yrði stefnt að því að annað skip
félagsins sigldi þangað en hitt yrði
á Ameríkuleiðinni.
Cargoluxþotan nefnd
City of Luxemburg
Á ÁTTUNDA hundrað gestir
voru viðstaddir opinbera athöfn í
flugskýli í Cargolux í Luxemburg
í gær og buðu forráðamenn Lux-
emburgar hina nýju júmbóþotu
félagsins velkomna og var henni
gefið nafnið City of Luxemburg.
Meðal viðstaddra voru hertog-
inn og fylgdarlið hans, borgar-
stjóri Luxemburgar, forráðamenn
Cargolux og fleiri. Meðal þeirra er
tóku til máls var stjórnarfor-
maður Cargolux sem skoraði í
ræðu sinni á yfirvöld að byggð
yrðu fleiri flugskýli við flugvöllinn
en ekkert flugskýli er nógu stórt
til að hýsa Boeing 747 þotu Cargo-
lux. Einnig skoraði hann á yfirvöld
að láta lengja flugbrautina sem
auðvelda myndi flugumferð um
Kennaranemar
mótmæla aðför
ríkisvaldsins
MORGUNBLAÐINU hefur borizt
samþykkt nemenda við Kennara-
háskólann sem send hefur verið
fjármála- og menntamálaráðu-
neytinu.
Álmennur fundur nemenda í
KHÍ haldinn 1. febrúar 1979 mót-
mælir harðlega aðför ríkisvaldsins
að námi okkar.
Hvað eftir annað hefur fjár-
málaráðuneytið og menntamála-
ráðuneytið hunsað kröfur skólans
um nýjar stöður, byggingar og
frekari þróun kennaranáms. Nú er
svo komið að eftir síðustu aðgerðir
stjórnvalda geta kennaranemar
ekki sinnt námi sínu eðlilega þar
sem öðrum bókaverði skólans hef-
ur verið vikið úr starfi í sparnað-
arskyni!!
Bókasafnið er þungamiðja í
námi okkar og því krefjumst við
þess að bókaverðinum „verði skil-
að“ nú þegar og ekki aðeins sem
lausráðnum heldur verði hann
fastráðinn (frekar tveir en einn)
svo okkur verði gert kleift að
halda námi okkar áfram. Einnig
og ekki síður krefjumst við þess að
ráðuneytin sinni þegar í stað
öðrum kröfum Kennaraháskóla
íslands því ella verður hann
óstarfhæfur með öllu vegna lang-
varandi kennaraskorts, húsnæðis-
leysis og fjársveltis.
völlinn. Samgönguráðherra Lux-
emburgar tók þvínæst til máls og
gat hann þes? að samþykkt hefði
verið á fimmtudaginn að flug-
brautin yrði lengd og sagði Sveinn
Sæmundsson, blaðafulltrúi Flug-
leiða, er viðstaddur var athöfnina
að því hefði verið vel tekið enda
myndi það greiða fyrir allri al-
mennri flugumferð í ákveðnum
skilyrðum. Síðan tók borgarstjóri
Luxemburgar til máls og gaf
þotunni nafnið City of Luxemburg
og skoðuðu gestir síðan vélina og
þágu veitingar. I fyrradag er vélin
lenti í fyrsta sinn í Luxemburg
tóku starfsmenn Cargolux og fjöl-
skyldur þeirra á móti vélinni.
Mikil loðnulönd-
un á Eskifirði
Eskifirði, 2.2.
MIKIL loðnulöndun hefur verið
síðustu daga hér á Eskifirði og
var landað um 5000 tonnum í dag
úr 12 bátum og eru þeir með frá
300 og uppí 1130 lestir hver.
Mestan afla í dag hefur Víkingur
AK með 1130 lestir. Alls hafa þá
borist á land 25 þúsund tonn það
sem af er vertíð en á sama tíma í
fyrra hafði engin loðna komið hér
á land.
Fyrsta loðnan barst hingað þá 4.
febrúar. Byrjað verður að skipa út
mjöli nú um helgina og er því
skipað út lausu en það er í fyrsta
sinn sem það er gert hér. Mjölið er
geymt í stórum kössum í verk-
smiðjunni og sturtað á vörubíla er
aka því í síló á bryggjunni. Þaðan
fer það á færibandi um borð í
flutningaskipin. Á morgun er
áætlað að taka á móti 2000 tonum
af loðnu og 2000 á sunnudaginn.
Línubátar hafa ekki getað róið
síðustu daga fyrir brælu, en þeir
fóru flestir á sjó í dag.
Ævar.
Bækur og tímarit á
uppboði Klausturhóla
LISTMUNAUPPBOÐ Guðmund-
ar Axelssonar, Klausturhólar,
cfna til 51. uppboðs fyrirtækisins
í dag. laugardag og hefst það hjá
Klausturhólum kl. 14. Boðnar
verða upp bækur og tímarit frá
ýmsum tímum og segir í frétt frá
fyrirtækinu að einkum veki at-
hygli ba'kur eftir Vestur-íslend-
inga prentaðar í Vesturheimi,
sem margar séu nú torfengnar.
Uppboðinu er skipt í flokka svo
sem ýmis rit, rit íslenzkra höf-
unda, þýtt rit, ljóð, leikrit, afmæl-
is- og minningarrit, rit um búnað,
náttúrufræði, bókfræði, ævi-
minningar, saga lands og lýðs,
tímarit, þjóðsögur og fornritaút-
gáfur. Af einstökum ritum má
nefna m.a. Myndabækur Einars
Jónssonar, Úr dularheimum Rvík
1906, fyrsta bók Guðmundar
Kambans, Lesarkasafn 13 flokkar,
Kvennafræðari Elínar Briem, bók
Ásgeirs frá Gottorp um forystufé,
Hestar og reiðmenn á íslandi,
Akureyri 1913, bók Bjarna Sæ-
mundssonar um spendýrin Rvík
1932, Heima er bezt 1,—27. árg. og
Goðasteinn 1.—16. árg.
Yfirlýsing frá
Guðmundi Vigfússyni
Kosnir í
Atvinnu-
málanefnd
Á FUNDI borgarstjórnar Reykja-
víkur 1. febrúar voru kosnir 5
menn í atvinnumálanefnd og jafn-
margir til vara. Kosnir voru Guð-
mundur Þ. Jónsson, sem er for-
maður, Þórunn Valdimarsdóttir,
Páll R. Magnússon, Magnús L.
Sveinsson og Barði Friðriksson.
Til vara: Grétar Þorsteinsson,
Valtýr Guðmundsson, Kjartan
Stefánsson, Hilmar Guðlaugsson
og Haukur Björnsson. •
MORGUNBLAÐINU hefur borizt
eftirfarandi yfirlýsing frá Guð-
mundi Vigfússyni.
í frétt í Ríkisútvarpinu að kvöldi
1. þ.m. var ítarlega skýrt frá ræðu
er Gunnar Thoroddsen fyrrv. iðn-
aðarráðherra hafði flutt þá um
daginn á Alþingi utan dagskrár og
fjallaði um Járnblendifélagið og
umdeilda breytingu á 23. grein
rafmagnssamnings þess við
Landsvirkjun. Ræða alþingis-
mannsins er svo birt í heild í
Morgunblaðinu í dag.
í frétt Ríkisútvarpsins og í ræðu
G. Th. í Mbl. er komist þannig að
orði, að unnt er að skilja á þann
veg að ég hafi, sem fulltrúi Al-
þýðubandalagsins í stjórn Lands-
virkjunar samþykkt umrædda
breytingu á rafmagnssamningi
Járnblendifélagsins og Lands-
virkjunar. Þar sem þetta er ekki í
samræmi við staðreyndir málsins
óska ég að taka fram eftirfarandi:
Þegar rafmagnssamningurinn
var upphaflega samþykktur í
stjórn Landsvirkjunar 22. maí
1975 greiddi ég atkVæði gegn
samningnum með sérstakri og
ítarlegri bókun. Á siðari stigum
málsins þegar fjallað var í stjórn
Landsvirkjunar um fyllri útfærslu
samningsins (16. sept. 1978) og
endanlegan frágang hans (13. des.
1976) vísaði ég með bókunum til
fyrri afstöðu minnar og hef því
hvorki samþykkt umræddan
samning né neinar síðari breyting-
ar á honum.
Reykjavík, 2. febrúar 1979.
Guðmundur Vigfússon.