Morgunblaðið - 03.02.1979, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 3. FEBRÚAR 1979
29
Ragnhildur Helgadóttir:
Mannréttindi
klippt og skorin
hiá Þ jóðviljanum
Lífsspekidálkahöfundur Þjóð-
viljans var svo elskulegur að helga
nýju lagafrumvarp, er ég hef flutt
á Alþingi sem breytingu á grunn-
skólalögum, drjúgan part af skrif-
um sinum í gær. Er ég þakklát
fyrir, að hann áttar sig á mikil-
vægi þess máls, sem frumvarpið
fjallar um. En ekki er skilningur
hans að sama skapi glöggur.
Fyrsta grein frumvarpsins og
aðalefnisgrein fjallar um rétt for-
eldra til að tryggja, að menntun og
fræðsla gangi ekki gegn trúar- og
lífsskoðunum þeirra. Yfir þessari
hugmynd er E.K.H. dálkahöfundur
undrun sleginn, eins og með-
fylgjandi úrklippa úr Þjóðviljan-
um sýnir. Hann gerir sér bersýni-
þau, sem aðilar eru að samningi
þessum viðurkenna að: Mesta
mögulega vernd og aðstoð skuli
látin fjölskyldunni í té, en hún er
hin eðlilega grundvallarhóp-
greining þjóðfélagsins,
sérstaklega við stofnun hennar og
á meðan hún er ábyrg fyrir
umönnun og menntun fram-
færsluskyldra barna.“
í 13. grein sama sáttmála segir,
líka orðrétt: „Ríki þau, sem aðilar
eru að samningi þessum, takast á
hendur að virða frelsi foreldra og,
þegar við á lögráðamanna til þess
að velja skóla fyrir börn sín, aðra
en þá, sem stofnaðír eru af opin-
berum stjórnvöldum, sem hafa
sambærileg lágmarksmenntunar-
hugmyndum hans um, hvernig
framkvæma skuli slik ákvæði. I
því sambandi fáum við hjónin
einkakveðju, enda er þeim á Þjóð-
viljanum víst ofurhlýtt til okkar.
E.K.H. víkur sérstaklega að
kristilegri fræðslu í skólum lands-
ins og heldur, að ég vilji létta
henni af. Kristileg fræðsla í skól-
um landsins hefur sérstöðu, því að
evangelísk lúthersk kirkja er ríkis-
kirkja skv. stjórnarskrá okkar og
nýtur ýmiss konar annarrar lög-
verndar. Ég hef oft séð það á
síðum Þjóðviljans, að sú lögvernd
þykir ekki henta þar á bæ. Engu
síður hefur þetta nú reynzt okkur
breyzkum mannanna börnum gott
aðhald og traustur bakhjarl hér á
Viröum forráöa-
menn barna!
Ekkert er nýtt undir sólinni og
nú hefur Ragnhildur Helgadótt-
ir alþingismaöur tekið aö sér að
flytja þær umræður sem staðiö
hafa um árabil annarsstaðar á
Noröurlöndum um pólitiska inn-
rætingu i skólum i frumvarps-
formi inn á Alþingi. Inn I máliö
blandast lika friöhelgi einkallfs-
ins þvi aö félags- og sálfræöing-
ar eru farnir aö reka nefiö ofan i
hagi skólabarna og aöstandenda
þeirra.
Mestum tiöindum sstir fyrsta
grein frumvarps Ragnhildar
Ragnhildur: Sérþtfrfum for
ráöamanna barna veröi sinnt
Helgadóttur. Þar segir m.a.
„Viröa skal rétt forráöa-
manna nemenda til þess aö
tryggja þaö, aö menntun og
fræösla gangi ekki gegn trúar-
oe lifsskoöunum þeirra”.
Nú hafa flest börn meö fékíö
kristilega fræöslu i skólum
landsins um árabil, sálma, siða-
boöskap, trúarleg spakmæli og
bibliusögur og ekki oröiö meint
af, þótt deilt hafi verið um
kennsluaðferöir, enda er hér um
aö ræöa hluta okkar siö
menningar og arfleiföar.
Hins vegar hefur skólinn látið
sér I léttu rúmi liggja hvort
fræöslan hefur gengiö gegn
trúar- og lifsskoöunum foreldra
eöa forráöamenna barna, og
haldiö fast viö þessa meinlausu
lúthersk-evangelisku trú Þjóö-
kirkjunnar.
Sérþörfum veröi
sinnt
Nú leggur Ragnhildur sem-
sagt til aö fariö sé aö sinna sér-
þörfum forráöamanna barna
veröandi trúarlegt og jafnvel
skoöanalegt uppeldi þeirra.
Enda mála sannast aö foreldrar
hafa lltinn tima til þess aö sinna
þessum málum, — allir úti aö
vinna eins og Ragnhildur og
Þór.
Hitt veröur þingmaöurinn aö
leggja betur út hvernig koma A
viö sérkennslu af þessu tagi.
Hugsanlega mætti bjóöa for-
eldrum úr hópi Votta Jehóva,
mormóna af siöustu daga heilttg
um og maóista aö koma f skól-
ana og messa yfir heiíu
bekkjunum. Þaö myndi þó
mæta andstööu vegna hettu A
óhollum áhrifum frá
Bahaiforeldrum, Fylkingar-
foreldrum og fl.
í annan staö kemi til greina
aö skipta nemendum niöur f
hópa eftir trúarskoðunum og
pólitiskum skoöunum foreldra.
Þaö fengist varia samþykkt af
kostnaöarsökum nú á
sparnaöartimum og hefur auk
þess þann ókost aö stundum
skarast lifsskoðanir I merking-
unni pólitisk viöhorf og trúar-
skoðanir hjá foreldrum og for-
ráöamönnum, eins og t.d. hjá
mörgum Alþýðubandalags-
manninum.
Til þess aö þessi stórmerka
tillaga Ragnhildar Helgadóttur
fái praktiskt gildi I skólakerfinu
hlýtur hún aö útfæra nánar fram
kvæmd hennar á næstunni.
Barnaforráösmenn meö sér-
þarfir I trúar- og lifsskoöunum
biöa spenntir eftir þvi hvort
Ragnhildi Helgadóttur tekst aö
aflétta Aralangri lúthersk-
evangeliskri innrætingu i skól-
um landsins.
lega enga grein fyrir, að þetta
atriði er byggt á viðurkenndum
alþjóðlegum mannréttindayfirlýs-
ingum. Evrópusáttmálinn um
verndun mannréttinda og mann-
frelsis ásamt viðbótarsamningum
hefur verið fullgiltur af íslands
hálfu.
Önnur grein í viðbótarsamningi
frá 20. marz 1952 hljóðar svo
orðrétt: „Engum manni skal
synjað um rétt til menntunar. Hið
opinbera skal í öllum ráðstöfun-
um sínum virða rétt foreldra til
þess að tryggja það, að slík
menntun og fræðsla sé í samræmi
við trúar- og lífsskoðanir þeirra.“
í 26. gr. 3. mgr. mannréttindayfi
lýsingar Sameinuðu þjóðanna frá
1948 segir orðrétt: „Foreldrar
skulu fremur öðrum ráða, hverrar
menntunar börn þeirra skulu
njóta.“
Fyrir Alþingi liggur tillaga til
þingsályktunar um að heimila
ríkisstjórninni að fullgilda fyrir
íslands hönd tvo alþjóðasamninga
um mannréttindi. Annar þeirra er
um efnahagsleg, félagsleg og
menningarleg réttindi. í 10. grein
hans 1. tölulið segir orðrétt: „Ríki
skilyrði og þau sem sett eru eða
samþykkt kunna að vera af ríkinu,
og að ábyrjast trúarlega og sið-
ferðilega menntun barna þeirra í
samræmi við þeirra eigin sann-
færingu.“
E.K.H. segir: Hugsanlega mætti
bjóða foreldrum úr hópi Votta
Jehóva, mormóna, af síðustu daga
heilögum og maóista að koma í
skólana og messa yfir heilu
bekkjunum. (Undirstrikun frá
R.H.).
Þessi uppástunda virðist byggð
á óskhyggju E.K.H. og þeirri
skoðun kommúnista, að sjálfsagt
sé að troða áróðri upp á börn. Það
vekur athygli að E.K.H. talar um
„heilu bekkina". Við í Sjálfstæðis-
flokknum teljum að börn séu frá
fæðingu sjálfstæðir einstaklingar
og menntunin eigi ekki sízt að
þroska sjálfstæða hugsun þeirra.
Þess vegna legg ég til í lok fyrstu
greinar frumvarpsins eftirfarandi:
„I skólanum skal forðast einhliða
áróður um slíkar. skoðanir og um
álitaefni og ágreiningsmál í þjóð-
félaginu".
En þetta allt lætur E.K.H. sér í
léttu rúmi liggja, ef dæma má eftir
landi sem víðar. En hvað um það,
þetta skiptir kommúnista litlu.
Þeir vilja lögvernd kristninnar
burt, með illu eða góðu.
A það má minna, að vilji for-
eldrar alls ekki kristindóms-
fræðslu börnum sínum til handa,
hefur þeim áratugum saman verið
frjálst að taka börn sín úr þeim
tímum. Þess vegna eru áhyggjur
E.K.H. torskildar, nema ef vera
skyldi, að Þjóðviljamenn kynnu að
hafa einhverja á sínum snærum,
sem vildi koma einhverjum boð-
skap á framfæri við börn! Það
væri ekki endilega vist, að þeir
boðberar vildu, að foreldrar færu
eitthvað að skipta sér af því, hvað
borið væri á borð fyrir börnin.
Frumvarpið, sem Þjóðviljinn
skrifaði um í gær og ég flyt á
Alþingi, byggist á þeim grund-
vallarhugmyndum, að foreldrarnir
beri ábyrgð á uppeldi barna sinna
og þeim beri því ekki aðeins réttur
heldur og skylda til að vernda börn
sín gegn óhollum uppeldisáhrifum,
eins og fært er. A sama hátt er slík
vernd foreldranna ótvíræður rétt-
ur barnsins.
Tónlistarskólinn:
2 tónlistamemar með
Sinfóniuhlj ómsveitinni
Burtfaraprófstónleikar á
vegum Tónlistarskólans í
Reykjavík og Sinfóníuhljóm-
sveitar íslands verða haldnir í
Háskólabíó n.k. laugardag kl.
14.30.
A þessum tónleikum leika
einleik með Sinfóníuhljómsveit-
inni tveir nemendur úr Tón-
listarskólanum í Reykjavík og
er það liður í einleikaraprófi
þeirra frá skólanum.
Nemendurnir eru þeir Þórhallur
Birgisson sem leikur fiðlukon-
sert eftir Mendelssohn og
Þorsteinn Gauti Sigurðsson sem
leikur píanókonsert eftir Ravel.
Hljómsveitarstjóri er Páll. 0.
Pálsson.
Þetta er í fyrsta sinn sem
Tónlistarskólinn í Reykjavík og
Sinfóníuhijómsveitin hafa sam-
vinnu á þennan hátt. Allir tón-
listarunnendur eru velkomnir á
tónleikana og er aðgangur
ókeypis.
6 leirkerasmiðir sýna:
Líf í leir vid
Lauganesveginn
SEX leirkerasmiðir halda
sýningu í sýningarsal Félags
fslenzkra myndlistarmanna við
Laugarnesveg um þessar
mundir og er sýningin opin
daglega frá kl. 4 — 10 til 11.
febrúar. 112 verk eru á sýning-
unni, ýmsir munir úr leir.
Þeir sem sýna þarna saman í
fyrsta sinn eru Steinunn
Marteinsdóttir, Elísabet
Haraldsdóttir, Jónína Guðna-
dóttir, Sigrún Guðjónsdóttir,
Gestur Þorgrímsson og Guðný
Magnúsdóttir.
Sýningin ber nafnið Líf í leir.