Morgunblaðið - 29.07.1979, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ. SUNNUDAGUR 29. JÚLÍ1979
Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvaamdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guómundsson.
Fróttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson
Ritstjórn og skrifstofur Aóalstrasti 6, sími 10100.
Auglýsingar Aóalstraati 6, sími 22480.
Afgreiósla Sími 83033
Áskriftargjald 3500.00 kr. á mánuði innanlands.
í lausasölu 180 kr. eintakiö.
Birgir ísl. Gunnars-
son, borgarfulltrúi,
rekur í athyglisverðri
grein í Morgunblaðinu í
gær auknar skattaálögur
vinstri stjórnarinnar.
Þær skattahækkanir,
sem snerta einstaklinga
eru þessar: Skv. eldri
lögum gat tekjuskattur
hæst numið 40% af
skattskyldum tekjum
hjóna og einstaklinga.
Vinstri stjórnin bætti
við nýju skattþrepi,
þannig að tekjuskattur-
inn getur numið 50% af
tekjum umfram ákveðið
hámark. Áður var eigna-
skattur lagður á með
þeim hætti, að 0,8% voru
lögð á skattskyldar eign-
ir einstaklinga og hjóna.
Nú hefur þetta hlutfall
verið hækkað um 50% í
1,2%. Áður var eigin
húsaleiga reiknuð sem
1,1% af fasteignamati
húss og lóðar. Nú hefur
þetta hlutfall verið
hækkað í 1,5%. Til við-
bótar þessu hafa fast-
eignaskattar verið
hækkaðir, vörugjald hef-
ur verið hækkað og ný-
byggingargjald verið
sett á. Allar þessar
skattahækkanir snerta
einstaklinga.
Hækkanir á sköttum
fyrirtækja eru þessar í
tíð vinstri stjórnar:
Áður var félögum gert
að greiða 53% af skatt-
skyldum tekjum í ríkis-
sjóð. Vinstri stjórnin
hefur hækkað þetta hlut-
fall í 65%. Reglum um
fyrningar fyrirtækja
hefur verið breytt. Felld
var niður verðstuðuls-
fyrning, sem ætlað var
að tryggja, að afskriftir
væru í samræmi við
raungildi upphaflegs
kostnaðar. Reglur um
flýtifyrningu voru skert-
ar. Sérstakur skattur er
lagður á verzlunar- og
skrifstofuhúsnæði, sem
nemur 1,4% af fast-
eignamatsverði. Lífeyr-
istryggingagjald hefur
verið hækkað og er nú
2% af launum. Slysa-
tryggingargjald og at-
vinnuleysistryggingar-
gjald hækkar mun meira
en nemur verðbólgu-
hækkun. í Reykjavík
hafa aðstöðugjöld á ýms-
ar atvinnugreinar verið
hækkuð verulega.
Þrátt fyrir ýmiss konar
miklu skattahækkanir
segja málgögn ríkis-
stjórnarinnar, að fólk sé
ánægt með skattana og
vilji jafnvel borga meira.
Ástæðan fyrir því, að
greiðslubyrði skatta nú
er ekki eins þung og ætla
hefði mátt að verða
mundi, þegar vinstri
stjórnin var að hækka
skattana sl. haust er ein-
faldlega sú, að verðbólg-
an hefur orðið margfalt
meiri en ríkisstjórnin þá
stefndi að. Verðbólgan
æðir áfram og er að
sumra dómi þegar komin
í 50% eða stefnir í það.
Þrátt fyrir ýmis konar
skerðingu á kaupgjalds-
vísitölu í tíð vinstri
stjórnar hafa laun
hækkað verulega af þess-
um sökum. Þessi mikla
verðbólguhækkun launa
veldur því, að greiðslu-
byrði skattanna er ekki
jafn þungbær og orðið
hefði, ef ríkisstjórnin
hefði náð markmiðum
sínum í verðbólgumál-
um. Þá er ekki ólíklegt,
að einmitt hinar miklu
skattahækkanir, sem
stjórnin beitti sér fyrir á
sl. hausti hafi orðið til
þess, að hún hafi slakað
á í verðbólgubaráttunni,
þar sem hún hefur gert
sér ljóst, að tækist að
hemja verðbólguna á
sama tíma og skattar
væru hækkaðir mætti
búast við skattauppreisn
í landinu.
Skattar á atvinnu-
reksturinn hækka mikið.
Vinstri menn telja það
stjórninni til framdrátt-
ar. Þessar skattahækk-
anir á atvinnureksturinn
ýta undir verðbólguna.
Ástæðan er einfaldlega
sú, að mikil gjöld eru
lögð á atvinnufyrirtækin
án tillits til afkomu
þeirra. Þetta þýðir í
raun, að þau verða að ná
þessum sköttum inn í
hærra verðlagi en ella.
Með einum eða öðrum
hætti tekst þeim þetta
eða þau verða að draga
saman seglin og segja
upp starfsfólki. Skatt-
lagning á atvinnurekst-
ur, sem ekki tekur tillit
til afkomu hans þýðir
annað hvort aukna verð-
bólgu eða minni atvinnu
og um leið minni mögu-
leika fyrirtækjanna til
þess að greiða viðunandi
laun. Skattastefna ríkis-
stjórnarinnar hefur því
annars vegar þau áhrif
að auka á verðbólguna og
hins vegar er hún ekki
framkvæmanleg nema
verðbólgan haldist í há-
marki! Þannig er komið
fyrir ríkisstjórninni, sem
hafði það að höfuðmark-
miði að ráða niðurlögum
verðbólgunnar.
Skattar og verðbólga
Rey ki avíkurbréf
Laugardagur 28. júlí
Vorid ”74 og
sumarið ”79
Sumarið '79 vekur upp minning-
ar frá vorinu ’74. Þá eins og nú
mátti lesa í dagblöðunum fréttir
um tóma sjóði. Þá eins og nú var
ríkissjóður á heljarþröm. Ríkis-
stofnanir og ríkisfyrirtæki komin
í greiðsluþrot og stjórnarflokk-
arnir þráttuðu um efnahagsað-
gerðir. Þá eins og nú var vinstri
stjórn. Vorið 1974 var þáverandi
vinstri stjórn að falli komin. í
þeirri ríkisstjórn sátu menn eins
og Björn Jónsson, sem létu ekki
bjóða sér hvað sem var og stóðu
heldur upp úr ráðherrastóli, ef því
var að skipta. Munurinn á vinstri
stjórninni þá og nú er sá, að nú
sitja menn í ríkisstjórn, sem láta
bjóða sér hvað sem er. Dag hvern
er sannfæring þeirra föl fyrir
ráðherrastól. Hinni þriðju vinstri
stjórn, sem mynduð er frá lýðveld-
isstofnun hefur mistekizt ætlun-
arverk sitt. Hún hefur fengið
einstakt tækifæri til þess að sigr-
ast á verðbólgunni eða a.m.k.
draga mjög úr henni. Verkalýðs-
samtökin hafa séð til þess, að
fyrstu 12 mánuði stjórnarsam-
starfsins hafa sáralitlar grunn-
kaupshækkanir orðið. Þau 3%,
sem samið hefur verið um, komu
fyrst til sögunnar um og upp úr
miðju ári. Þetta er stórkostlegt
tækifæri, sem hefði átt að gera
ríkisstjórninni kleyft að ráða við
verðbólguna. Líklega hefur engin
ríkisstjórn frá stríðslokum fengið
annað eins tækifæri í efnahags-
málum. Núverandi ríkisstjórn hef-
ur þrátt fyrir þetta haldið þannig
á málum, að verðbólgan magnast.
Þjóðhagsstofnun, sem að jafnaði
er svo „bjartsýn“ í spádómum, að
furðu vekur, telur að verðbólgan
stefni í 50% á þessu ári. Aðrir
telja, að undir lok ársins verði
verðbólgan komin nær 60% og
stefni enn hærra. Allt bendir því
til þess, að núverandi vinstri
stjórn verði íslandsmethafi í verð-
bólgu a.m.k., ef henni endist líf og
heilsa til. Það er auðvitað sérstakt
afrek að halda þannig á málum,
þegar nánast engar grunnkaups-
hækkanir verða. En núverandi
ríkisstjórn er skipuð afreksmönn-
um sérstakrar gerðar, sem kalla
ekki allt ömmu sína í þessum
efnum.
Kjartan og
Svavar
Samskipti ráðherranna Kjart-
ans Jóhannssonar og Svavars
Gestssonar lýsa í hnotskurn nú-
verandi ríkisstjórn og samstarfi
þeirra flokka, sem að henni
standa. Viðskiptaráðherra veitti
þau leyfi, sem undir hann heyrðu
til þess að Norðfirðingar gætu
endurnýjað gamlan togara og
Akurnesingar keypt togara, sem
þeir höfðu fengið samþykki fyrir í
tíð fyrri ríkisstjórnar. Sagt er, að
sjávarútvegsráðherra hafi frétt
það af tilviljun. Hann gerir skjót-
ar ráðstafanir til þess að koma í
veg fyrir, að leyfi viðskiptaráð-
herrans hafi nokkurt gildi. Við
skulum láta efni málsins, rétt-
mæti togarakaupa, liggja á milli
hluta andartak. Hvernig halda
menn, að hægt sé að reka atvinnu-
rekstur í þessu landi upp á þau
býti, að einn ráðherra í ríkisstjórn
segi já og aðilar geri sínar ráð-
stafanir um viðskipti, sem nema
hundruðum milljóna á grundvelli
þessa jáyrðis. Skyndilega kemur
annar ráðherra til skjalanna og
segir nei, þar sem hinn hefur sagt
já. Fjárráðstafanir, sem nema
hundruðum milljóna eru í óvissu
vegna þess að tveir ráðherrar
bítast eins og hundar og kettir.
Auðvitað eru vinnubrögð af þessu
tagi gersamlega óviðunandi. Menn
eiga kröfu til þess að ráðherrarnir
og ríkisstjórnin í heild hagi sér á
þann veg, að hægt sé að taka mark
á þeim og landsstjórninni. Úr því
að Svavar Gestsson gat ekki látið
sitt já standa átti hann auðvitað
að segja af sér og mótmæla með
þeim hætti vinnubrögðum sam-
ráðherra síns eða krefjast afsagn-
ar hans. Viðskiptaráðherra gerði
hvorugt. Hann hefur bersýnilega
ekki skapsmuni til þess.
Hafi Svavari Gestssyni þótt
ástæða til að láta Kjartan
Jóhannsson troða á sér, þegar hér
var komið sögu, hlýtur sú sprun-
ing að vakna, hvort hann sé enn
staðráðinn í að láta sjávarútvegs-
ráðherrann kúska sig eftir síðustu
atburði í togarakaupamálum
Norðfirðinga. Þeir gerðu sem sé
tilraun til þess að afla lána
erlendis til kaupa á togaranum,
sem Fiskveiðasjóður vildi ekki
lána til og leituðu í því efni
aðstoðar Landsbankans. Þá vill
svo til, að sjávarútvegsráðherra
mætir á þeim fundi bankastjórnar
Landsbankans, þar sem fjallað er
um málið. Nú þarf út af fyrir sig
ekkert að vera óeðlilegt við það, að
bankastjórar Landsbankans óski
eftir viðræðum við sjávarútvegs-
ráðherra um þetta mál en hver er
bankamálaráðherra landsins?
Hann heitir Svavar Gestsson.
Skyldi honum ekki hafa þótt
ástæða til að vera viðstaddur
þennan fund? Eða eru engin tak-
mörk fyrir því hvað viðskiptaráð-
herrann ætlar lengi og oft að
beygja sig í duftið fyrir sjávarút-
vegsráðherranum ?
Sú stefna var mörkuð í sjávar-
útvegsráðherratíð Matthíasar
Bjarnasonar, að ekki skyldi leyft
að kaupa togara til landsins
erlendis frá nema skip væri selt til
útlanda í staðinn. Þetta er rétt
stefna. Rök hafa verið færð fyrir
því að skynsamlegra geti verið að
fækka skipunum en fjölga þeim. Á
því máli eru margar hliðar, sem
ekki verður fjallað um hér. En ný
kaup og fjölgun er eitt, endurnýj-
un annað. Það er óskynsamlegt í
hæsta máta að koma í veg fyrir
endurnýjun togaraflotans. Kjart-
an Jóhannsson virðist ekki skilja
muninn á nýjum kaupum og fjölg-
un annars vegar og endurnýjun
hins vegar. Hann situr eins og
þröngsýnn embættismaður og
„kerfiskall", svo notað sé vinsælt
orð úr orðaforða eins þingmanns
Alþýðuflokksins, í sjávarútvegs-
ráðuneytinu og heldur að hann sé
með ákvörðunum af því tagi, sem
hér hefur verið fjallað um að
koma í veg fyrir fjölgun í fiski-
skipaflotanum. Þær ákvarðanir,
sem hann hefur tekið í málefnum
Akurnesinga og Norðfirðinga eru
hins vegar í engu samræmi við
það markmið. Ákvarðanir Kjart-
ans Jóhannssonar í þessu máli eru
ákvarðanir manns, sem er í engum
tengslum við veruleikann i ís-
lenzku atvinnulífi. Svona afstöðu
taka embættismenn og sérfræð-
ingar, sem er fyrirmunað að sjá
nema eina hlið á málum.
Með því að mæta á fundi banka-
stjóra Landsbankans, þegar þetta
mál var til umræðu þar, hefur