Morgunblaðið - 29.07.1979, Blaðsíða 32

32
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 29. JÚLÍ1979
Ilér íer á eftir seinni hluti ræðu Geirs Hallgrímssonar, formanns
Sjálfstæðisflokksins, sem hann flutti á fundi sjálfstæðisfélaganna í
Arnessýslu á Borg í Grímsnesi sl. þriðjudagskvöld um landbúnað-
armál:
Efnishlið þessa máls skiptir mestu, en
ekki formshlið. Þótt ég vilji vegna
sítndurtekinna ummæla um þá hlið
málsins skýra hana nokkuð hér á þessum
fundi, en um efnisástæðu þess, að við
greiddum atkvæði gegn þessari ábyrgð-
arheimild á því stigi málsins er það m.a.
að segja að við fengum ekki fullnægjandi
upplýsingar um það hvernig ætti að
endurgreiða það lán sem ábyrgðarheim-
ildin tók til. Að vísu kom fram í bréfi
Steingríms Hermannssonar til þing-
flokks Sjálfstæðisflokksins að ætlunin
væri að endurgreiða þetta lán með
ræktunarstyrkjum, með ónotuðum út-
flutnir.gsuppbótum á næstu árum og í
þriðja og síðasta lagi með framlögum á
fjárlögum. Bændur áttu sjálfir að endur-
greiða þetta lán og í því fólst út af fyrir
sig engin iausn fyrir bændur þegar til
lengdar k .
Við Sjálfstæðismenn vildum í fyrsta
lagi horfast í augu við vandann og gera
upp hug okkar um það að hve miklu leyti
við treystum okkur til þess að leggja til
að almannasjóðir stæðu á bak við
bændur við lausn offramleiðsluvandans
nú.
glíma á þessu ári, að ekki kæmi til
síendurtekinna greiðslna úr almanna-
sjóði vegna offramleiðslunnar. Það er
ekkert gamanmál út af fyrir sig, að auka
við útflutningsábyrgðina úr 10% og upp í
16—17% eins og um var að ræða miðað
við 3xh milljarð eða allt upp í 19—20%
miðað við um eða yfir 10 milljarða kr.
heildarupphæð.
Við fögnum því, að nefnd hefur verið
skipuð eftir þinglok til að leita ráða um
það hvernig snúast eigi við vorharðind-
um annars vegar og sölutregðu og
offramleiðslu hins vegar. Við viljum ekki
blanda þessum vandamálum saman þótt
auðvitað geti sú staðreynd, að um hvort
tveggja er að ræða í einu, aukið þann
vanda sem við er að glíma og gert það
nauðsynlegra en ella að til ráðstafana
stjórnvalda komi. Það er svo annað mál
að þegar frá líður getur verið, að hætt
verði vegna harðærisins að tala um
offramleiðslu. Við verðum ekki lengur
með það vandamál á herðunum. En
jafnvel þótt úr framleiðslu dragi núna á
mjólkurafurðum, t.d. þegar á þessu ári,
og og úr framleiðslu sláturafurða eða
sauðfjárafurða á næsta ári þótt fram-
leiðslan á kjöti verði e.t.v. meiri í bili í
nógir varðandi sauðfjárafurðir og mjólk-
urafurðir, er þá ekki eðlilegt að miða
útflutningsábyrgðina við framleiðslu-
verðmæti þessara afurða, en ekki heild-
arframleiðsluverðmæti landbúnaðaraf-
urða? Það er að segja, að við eigum ekki
auk verðmæta sauðfjár- og nautgripaaf-
urða að miða útflutningsábyrgðina við
verðmæti afurða af hrossum, garðávöxt-
um og gróðurhúsaafurðum, alifuglum og
svínum, hlunnindum og veiðileyfum.
Astæðan er auðvitað sú, að við erum að
vinna á móti sveiflum í framleiðslu á
sauðfjárafurðum og mjólkurafurðum. Til
þess að vera öruggir um að hafa nóg af
þeim, eigum við auðvitað eingöngu að
miða við þær. Og það sem meira er, við
eigum að miða við hverja búgrein fyrir
sig. Ég skal ekki fjölyrða um, hvort það
eigi að vera 10% útflutningsábyrgð á
heildarframleiðsluverðmæti sauðfj áraf-
urða annars vegar og nautgripaafurða
hins vegar eða einhver önnur tala,
jafnvel hærri tala. Það er ljóst, ef við
nefndum 10% í þessu sambandi, væri um
lækkun á útflutningsábyrgðinni að ræða,
vegna þess að sauðfjár- og nautgripaaf-
urðir eru ekki nema um eða rétt rúmlega
80% af heildarframleiðsluverðmæti
landbúnaðarafurða í landinu. En það
skiptir ekki höfuðmáli, heldur að við
höfum rétta viðmiðun í samræmi við
markmið útflutningsuppbótanna, að
vera sjálfum okkur nógir í sauðfjár- og
nautgripaafurðum. Annað vildi ég nefna,
sem rennir stoðum undir það, að eðlilegt
er að miða einmitt við þessar búfjáraf-
Geir Hallgrímsson á bændafundinum í Grímsnesi:
Óhjákvæmilegt að draga úr
búvöruframleiðslunni og
miða viö innanlandsþarfir
— að svo miklu leyti sem viðunandi markaðir fást ekki erlendis
Eðlilegt og sjálfsagt að
sölusamtökin tækju að
einhverju leyti þátt í
þessum vanda bænda
Við vissum í öðru lagi að það var
gengið út frá því sem sjálfsögðum hlut,
að það væru bændur einir, framleiðend-
urnir sjálfir, sem ættu að bera hallann
en hins vegar ættu milliliðir, vinnslu-
stöðvar, sölusamtök bænda ekki að taka
neinn þátt í þessum halla og vanda. Úr
því að bændur fengu ekki fullt verð fyrir
afurðir sínar þótti okkur eðlilegt og
sjálfsagt að sölusamtökin tækju að
einhverju leyti þátt í þessum vanda
bænda. Nú er sagt, að sölusamtökin taki
ekki meira til sín en kostnaði þeirra
nemur en ég vil halda því fram, að með
því séu sölusamtökin í raun og veru að
taka allt sitt á þurru en eigendur þeirra
að meiru eða minna leyti, bændurnir
sjálfir, verða að bera skaðann. í þessu
felst líka tortryggni, að við útflutning
landbúnaðarafurða skuli söluþóknun
reiknuð af heildsöluverði, framleiðslu-
verðmæti landbúnaðarafurða án tillits
til þess hvaöa verð fæst fyrir landbúnað-
arafurðir á erlendum markaði, en eins og
kunnugt er, er það aðeins um 25—40% af
framleíðsluverði landbúnaðarvara. Við
álítum heilbrigðara að söluverðið sé
reiknað af raunverulegu verði landbún-
aðarvara og það sé hagur eða tjón
söluaðila hvernig hann stendur sig í
sölumálum landbúnaðarins en hann taki
ekki prósentur af föstu verði án tillits til
þess hvaða söluverði hann nær.
Þá vildum við í þriðja lagi að það væri
upplýst betur en þarna lá fyrir, hvernig
ætti að ráða þannig við þennan vanda
sem bændur hafa óneitanlega við að
haust vegna aukinnar slátrunar, þá
skulum við ekki loka augunum fyrir
framleiðsluvandamálunum og sölu-
vandamálunum almennt og búa í haginn
fyrir framtíðina. Ég á von á að Steinþór
Gestsson ræði frekar þessi nefndarstörf
og læt máli mínu lokið varðandi þau.
Það er brýnt að við áttum okkur á því
hvaða markmið við setjum okkur í
landbúnaðarmálum. Sjálfstæðismenn
hafa flutt tillögur til þingsályktunar um
stefnumörkun í málefnum landbúnaðar-
ins, þar sem Pálmi Jónsson var 1.
flutningsmaður. A Landsfundi var sam-
þykkt tillaga um landbúnaðarmál, þar
sem lögð er áherzla á að landbúnaðurinn
hljóti að verða áfram einn af undirstöðu-
atvinnuvegum þjóðarinnar. Bent er á, að
hann skapar grundvöll að fjö! ’ - eyttri
atvinnu fólks í strjálbýli og þéttbýli, að
hann sér þjóðinni fyrir drjúgum hluta
þeirr.a matvæla sem hún neytir og leggur
vaxandi iðnaði til mikilvæg hráefni.
Landbúnaðurinn á sér djúpar rætur í
þjóðlífinu, tengsl hans eru náin við
landið, fólkið og þjóðlegar erfðir.
Ræður úrslitum hvort
unnt er að skapa ný
atvinnutækifæri í sveitum
landsins og strjálbýli
Við leggjum samkvæmt þessu, áherzlu
á að bændur hafi samsvarandi tekjur og
samskonar félagslega aðstöðu og aðrir.
Við gerum okkur grein fyrir mikilvægi
landbúnaðar til að tryggja samfellda
byggð í landinu, eins og unnt er, en um
leið og óhjákvæmilegt er að dregið verði
úr framleiðslu þannig að miðað verði við
innanlandsþarfir að svo miklu leyti sem
viðunandi markaðir fást ekki erlendis.
Auðvitað er erfitt að ná þessum mark-
miðum öllum samtímis nema með hækk-
andi verði á hverja framleiðslueiningu
og þar af leiðandi hækkandi verði til
neytandans í landinu og aukinni dýrtíð
og framfærslukostnaði. Spurningin er
þess vegna hvernig unnt sé að reyna að
sækja að öllum þessum markmiðum,
þannig að það hafi ekki í för með sér
aukinn kostnað á hverja framleiðsluein-
ingu. Úrslitum ræður, hvort unnt er að
skapa ný atvinnutækifæri í sveitum
landsins og almennt í strjálbýli. Bent
hefur verið á ýmsar þær atvinnugreinar
sem þarna gætu komið til greina, svo
sem aukna fiskrækt og fiskeldi, ylrækt
og ræktun matjurta, loðdýrarækt, eða
alifugla- og svínarækt og fleira og fleira.
En þótt við ýkjum ekki vandamál
umframframleiðslunnar þá á hún sér
stað eins og stendur á mjólkurafurðum
og sauðfjárafurðum, og það er ljóst að
við höfum ekki efni á því að fá aðeins
25—30% framleiðsluverðmætisins fyrir
útfluttar mjólkurafurðir og 30—45%
fyrir útfluttar sauðfjárafurðir. Sérstak-
lega þegar á það er litið að aðkeypt
aðföng til framleiðslu þessara búvara er
um 40%, þannig að útflutningsverðið
nægir ekki einu sinni fyrir aðkeyptum
aðföngum. Þess vegna verðum við að
leita nýrra leiða í þessum málum. Ég veit
að bændur skilja það allra manna bezt,
vegna þess að í rauninni er það fyrir
neðan virðingu bænda að eyða starfs-
kröftum sínum án þess að þeir fái
nokkuð fyrir erfiði sitt, sem unnt er að
telja til aukinna þjóðartekna.
Eðlilegra að miða
útflutningsábyrgðina við
verðmæti sauðfjár- og
mjólkurafurða ?__________________
Þá er spurningin þessi: Ef við ætlum
að búa að okkar og vera sjálfum okkur
urðir, að til þess að við getum dregið úr
framleiðslu á sauðfjárafurðum og naut-
gripaafurðum í samræmi við innan-
landsþarfir, en jafnframt haldið tekjum
bænda og byggðinni í landinu á viðun-
andi stigi þá þurfum við að efla nýjar
búgreinar. Það er óeðlilegt ef efling
hinna nýju búgreina eða hliðarbúgreina
og tekjur af þeim ættu að vera til þess að
auka verðbótaábyrgðina fyrir sauðfé og
nautgripi, og auka þannig aftur fram-
leiðslu á þeim vörutegundum. Loks
hlýtur mönnum að vera ljóst, að ekki er
unnt að koma á viðunandi stjórn á
framleiðslu nautgripaafurða og sauð-
fjárafurða, nema skilja á milli hag-
kvæmni þeirra framleiðslugreina inn-
byrðis og einnig gagnvart annarri bú-
vöruframleiðslu.
Menn verða að gera
meira en skyldan býður
Þá held ég að við verðum líka að hafa í
hugá aðhald að og ábyrgð þeirra, sem
annast sölumál landbúnaðarafurða til
útflutnings. Ég er ekki með þessum
orðum að gagnrýna frammistöðu t.d.
Sambands ísl. samvinnufélaga, eða ann-
arra sem með þau mál hafa farið. Það
getur vel verið að það sé ekki hægt að
drepa fingri á neinn áþreifanlegan stað
þar sem þeir hafi vanrækt skyldu sína.
Ég skal ekkert um það segja, ég er ekki
nógu kunnugur þeim efnum. En sann-
leikurinn er sá, að við náum aldrei
árangri hvorki á þessu sviði eða öðrum,
nema þar séu menn að verki sem gera
meira en skyldan býður, meira en hægt
er að ætlast til af þeim. Allar verulegar
framfarir eiga sér einmitt stað fyrir