Morgunblaðið - 29.07.1979, Blaðsíða 43

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 29. JULI 1979
43
í stuttumáli:
NÝJA BÍÓ: Ofsi („The Fury“)
Eftir nokkrar myndir með síauknum gæðum, einkum CARRIE og
OBESSION (enn ósýnd hérlendis), voru flestir farnir að skipa
leikstjórann Bryan DePalma í hóp með efnilegri stéttarbræðrum sínum
vestra. Þrátt fyrir allgóða kafla og spennandi uppbyggingu og stígandi
fram yfir miðja mynd, þá bendir OFSI fremar á að DePalma hafi verið
ofmetinn og hafi ekki frá miklu að segja umfram það sem komið er.
MICHAEL
VINIR HANS
Þegar meistaraverk skjóta
upp kollinum, fylgir gjarnan
talsverð umræða í kjölfarið,
óg THE DEER HUNTER var
fjarri því að vera nokkur
undantekning. Hinn ungi og
lítt þekkti höfundur hennar,
Michael Cimino, leyfði sér
líka að koma inná viðkvæmt
efni, sem lítið hefur verið
fjallað um í bandarískum
myndum til þessa, eða styrj-
öldina í Viet-Nam. Vinstri
menn víða um lönd hafa rekið
upp falskan harmagrát og
fundið myndinni ýmislegt til
foráttu. Kynþáttamisrétti,
fasismi, íhlutun Bandaríkja-
manna í Viet-Nam fegruð
o.s.frv. eru þau atriði sem
mest hefur verið japlað á í
þessu sambandi. Hér stjórnar
gamli línudansarinn og
þröngsýnin ferðinni — skóg-
urinn sést ekki fyrir trjánum.
Snilldarverkið THE DEER
HUNTER stendur þetta nagg
ósköp vel af sér, en óneitan-
lega hefur myndin komið illa
við þetta fólk. Það hefði
tryggð, — strengi í brjóstum
manna.
Myndin hefst á löngum,
stórkostlega niðurröðuðum
kafla, sem stendur í um
klukkustund og kynnir okkur
söguhetjurnar þrjár; Robert
De Niro, Christopher Walken
og John Savage. Þeir búa í
lítilli iðnaðarborg í Pennsylv-
aniu þar sem þeir vinna
saman í stáliðjuverinu og
haga lífinu á talsvert annan
hátt en foreldrarnir sem enn
lifa eftir hefðum „gamla
heimsins". Stór hluti þessa
kafla er brúðkaupsveisla Sav-
age, sem jafnframt er kveðju-
veisla þeirra félaganna áður
en þeir halda til vígstöðvanna
í austri þrem dögum síðar. Og
þetta verður síðasta
hamingjustundin þeirra
þriggja í sameiningu. Styttri
hluti hans fjallar um eftir-
lætissport þremenninganna
og vinaklíku þeirra, hjartar-
veiðar uppi í fjöllunum ofan
við bæir.n.
Síðan erum við skyndilega
hrifin úr kyrrð fjallanna og
heimkomu De Niros, aðal-
persónu myndarinnar, afleið-
ingar og eftirhreytur stríðs-
ins og þá lífsreynslu sem
félagarnir hlutu á þeim tveim
árum sem myndin spannar.
Cimino notar styrjöldina í
Viet-Nam sem bakgrunn en
fjallar ekki beinlínis um
kröggur Bandaríkjamanna í
þessum fjarlæga heimshluta.
Stríðið er tæplega nefnt á
nafn og enginn sögupersón-
anna veltir fyrir sér siðfræði
þessara átaka. Pólitískt hlut-
leysi söguhetjanna gerir
T.D.H. mun heiðarlega sorg-
legri, áleitnari og átakanlegri
en ella.
Rússneska rúllettan" geng-
ur einsog rauður þráður í
gegnum síðari hlutann og
skapar mörg þau blóðugustu
og viðurstyggilegustu atriði
sem tekin hafa verið. Cimino
hefur verið talsvert gagn-
rýndur fyrir þau, en hann
afturámóti margsinnis lýst
því yfir að tilkoma þessa
hroðalega leiks í myndinni, sé
hans eigin hugmynd; leikur-
DEER HUNTER er endur-
koma De Niros til Saigon í
leit að sínum besta vini,
Walken, sem ekki hafði skilað
sér til baka. Þetta er á
síðustu dögum stríðsins, upp-
lausnin og ringulreiðin al-
gjör. Hún verður samt ekki
til þess að hindra DeNiro og
hann gengur vandræðalaust
beint að vini sínum sem nú er
orðinn andlegt flak, ofurseld-
ur eiturlyfjum. Þessi einföld-
un er með það miklum ólík-
indum að áhorfandanum er
næstum misboðið í annars
raunsærri og heilsteyptri
mynd.
THE DEER HUNTER er
miklu minna um styrjöldina
en heiðarlegar manneskjur
sem reyna að sætta sig við
kringumstæður sem þær
skilja ekki. Hún snertir
áhorfandann dýpra en nokk-
ur önnur kvikmynd hefur
gert um langa tíð og hann
finnur fyrir einstaklega
sterkri samúð með söguhetj-
unum. Hér ræður mestu, auk
tilþrifa leikstjórans, afburða-
stúlkuna, Lindu (Meryl
Streep). Hárfínt er farið í það
í upphafskaflanum hvernig
þeir varast að gera nokkuð á
hlut hvors annars hvað stúlk-
una varðar. De Niro verður
hvergi fótaskortur, og
Michael er einn sterkasti
persónuleikinn sem hann
hefur skapað. Það kemur eng-
um á óvart sem hefur séð til
þessa afburðaleikara áður.
Walken stelur þó næstum
senunni. Hans hlutverk er
það erfiðasta í myndinni,
reynir á hárfín blæbrigði, en
hjá þessum unga og lítt
reynda leikara er engan veik-
an kafla að finna, Barsenan
undan giftingunni, örvænt-
ingin á hersjúkrahúsinu,
niðurlægingin í lokin — allt
eru þetta minnisstæð dæmi
um afburðaleik. Minni hlut-
verk eru öll í öruggum hönd-
um. John Savage, brúðgum-
inn, á stórkostleg augnablik,
þjáning hans og kvöl er hann
er að brotna undir óhugnan-
legum pyntingum Viet Cong
gerir þetta atriði eitt hið
flest könnumst við. Þessi
mikilhæfi leikari var þó orð-
inn sárþjáður á meðan á
kvikmyndatökunni stóð af
þeim sjúkdómi sem dró hann
til dauða.
Tónlistin og hlóðsetningin
er sér kafli útaf fyrir sig. Hún
fellur einstaklega vel að
myndefninu og smekklega
valin, hvort sem um er að
ræða frumsmíðar Stanley
Myers og Marvins Hamlisch,
rússneskir giftingarsálmar,
næturljóð eftir Chopin eða
Waylon og Willie.
Hinn landflótta Tékki,
Vilmos Zsigmond, A.S.C.,
bætir hér við einni skraut-
fjöður í hattinn á löngum og
glæsilegum ferii sem kvik-
myndatökumaður. Hún er
hrífandi, hvort sem hann er
að undirstrika eitthvert hár-
fínt atriði í formföstu brúð-
kaupinu, Allegheny-fjöllin í
morgunskímunni, víti líkast
ástandið í hinni föllnu borg,
Saigon.
Yfir höfuð er THE DEER
HUNTER glæsilega unnið
The Deer Hunter í Regnboganum

frekar kosið vellu í anda
GRÆNHÚFNA, John Wayne
— verk sem lægi betur við
höggi. Því þrátt fyrir að
ýmislegt orki tvímælis í THE
DEER HUNTER og Cimino
vogi sér að lýsa stríðinu með
augum landa sinna, þá er
myndin fyrst og fremst
snilldarverk um vináttu,
værukærð daglegs lífs í
Pennsylvaniu í mitt blóðbaðið
í Viet-Nam. Okkur veitt
raunsæ, hörmuleg innsýn inn
í þann hildarleik sem þar átti
sér stað, og Cimino sýnir
okkur hvernig vinirnir þrír
bregðast við fangelsun, pynt-
ingum og að lokum — frelsi.
Síðari hlutinn fjallar um
inn hafi ekki verið iðkaður
neitt sérstaklega í Viet-Nam,
hvorki af Viet Cong né í
öngstrætum Saigon. Bendir
aðeins á að fátt eitt hafi ekki
getað gerst í slíkum hildar-
leik. Manni finnst þó sem
þetta óhugnanlega vopn sé
notað um of.
Veikasti hlekkur THE
leikur hinna ungu leikara.
Þar má tæpast á milli sjá
hver kemst best frá sínu.
Þungamiðjan er Robert
DeNiro, sem hinn sterki og
tryggi Michael, sem allir
leggja traust sitt á. Christo-
pher Walken leikur besta vin
hans og félaga, Nick, auk þess
leggja þeir báðir hug á sömu
sterkasta í myndinni. Meryl
Streep er lítt kunn hérlendis
enn sem komið er, en þessi
tjáningarfulla og blíða leik-
kona á örugglega eftir að
gleðja kvikmyndahúsgesti um
ókomin ár. John Cazale á
einnig stórleik, einkum í fyrri
veiðiferðinni. Hann skapar
ljóslifandi manngerð, sem við
listaverk, þrátt fyrir minni
háttar galla, enda er þessi
átakanlega mynd um mann-
raunir og djöfulskap, en ofar
öllu tryggð og vináttu, ein hin
besta sem borist hefur austur
um haf í áraraðir. Epískt
snilldarverk sem eflaust á
eftir að búa í huga manns um
ókomin ár.