Morgunblaðið - 12.04.1980, Blaðsíða 30

30
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 12. APRÍL 1980
AEG — Telefunken:
Endurskipuleggur
til að mæta betur
framtíðarverkefnum
Vestur-þýska fyrirtækiö AEG-
Telefunken hefur á undanförnum
árum átt við nokkur greiðslu-
vandamál að stríða en á sérstök-
um aukaaðalfundi í Berlín í vetur
var mörkuð ný stefna og tekist á
við þetta verkefni enda Vestur-
Þjóðverjar þekktir fyrir annað en
uppgjöf á síðustu árum.
Fyrirtækið sem er um 100 ára,
er þriðji stærsti raftækjafram-
leiðandi Evrópu í dag og það
stærsta í heimilistækjum. Á
síðastliðnu ári störfuðu hjá því
um 155.000 manns þar af 30.000 í
107 verksmiðjum erlendis. Við
rannsóknastörf eingöngu unnu um
10.000 manns. Heildarsala AEG
nam á árinu 1979 14.200 milljón-
um þýskra marka þar af um 8,2
milljónum í Þýskalandi einu. Þessi
mikla sala næst hins vegar ekki
eingöngu á einu þröngu sviði
heldur spannar framleiðslan allt
frá hárburstum til hluta í gervi-
Spennustöð frá AEG
Móttökustöð fyrir gerfitungl
tungl. Skiptingin milli hinna ein-
stöku greina var sem hér segir:
Orkuveitur 23%
Gerfitungl, útvarpsstöövar
símakerfi 19%
Tölvuhlutar og tæki
fyrir iönaðarfrl. 17%
Heimilistæki 22%
Útvörp, sjónvörp o.fl.
þess háttar 13%
Skrifstofuvélar 6%
Meðal stærri verkefna á liðnu
ári og þessu eru iðjuver í Austur-
Þýskalandi, Rússlandi og Kína
fyrir utan, að sjálfsögðu liggur við
að segja, olíuframleiðsluríkin og í
V-Evrópu neðanjarðarlestarkerfi í
Amsterdam og tæki til iðnaðar-
framleiðslu fyrir t.d. þýsku Krupp
j árnasamsteypuna.
Á fyrrgreindum aukaaðalfundi
kom m.a. inn í stjórn fyrirtækis-
ins Dr. Hans Friderichs en hann
er fyrrverandi efnahagsmálaráð-
herra Vestur-Þýskalands og einn
af stjórnendum Dresner Bank.
Endurskipulagningin sem áður
var minnst á er aðallega tvíþætt. í
fyrsta lagi er greiðslustaða fyrir-
tækisins bætt verulega (1500 millj.
DM) meðal annars með lækkun
hlutafjár og í öðru lagi skal hafin
mikil sókn í tækni- og vöruþróun
sem byggist á þeirri miklu þekk-
ingu sem fyrir hendi er. í báðum
tilfellum verða framkvæmdir mið-
aðar við að fækka tapeiningum í
rekstri fyrirtækisins. Á síðasta ári
hófust aðgerðir í þá átt að end-
urmeta og endurskipuleggja þess-
ar tapeiningar, og voru í því
augnamiði notaðar DM 500 millj.
á árinu 1979, en það var um
helmingur af heildartapi fyrir-
tækisins á síðasta ári. Þar fyrir
utan hefur verið ákveðið að veita
1000 millj. DM til nýrra
rannsóknaverkefna. Af framan-
sögðu er ljóst að þetta fyrirtæki
ætlar ekki að leggja upp laupana
enda varla náð þessari stöðu nema
að vörurnar hafi líkað neytendum
all vel. Markmiðið er að þeim
kröfum verði einnig hægt að mæta
í framtíðinni.
Veróbólga - Skattheimta án forsvars
Á aðalfundi Vorzlunarráðsins í febrúar flutti Ragnar
Ilalldórsson forstjóri ISALs fróðlegt erindi um áhrif
verðbólgunnar. Þetta er að vísu ekki nýtt efni en
framsetningin er vissulega nýstárleg. Heldur er það
óhugnanleg tíðindi hversu hlutur hins opinbera hefur
vaxið og hve margir hafa farið til starfa hjá hinu
opinbera í framhaldi af því. Fer erindi Ragnars hér á
eftir örlítið stytt.
Við nýafstaðnar kosningar í
Kanada spurði maður annan á
förnum vegi: „Hefur þú heyrt
nýjustu söguna um Joe Clark?"
„Eg er Joe Clark." „Fyrst svo er
ætla ég að tala mjög hægt.“
Þetta er ein af mörgum sögum
úr þessari kosningabaráttu í
Kanada, þar sem aðalandstæðing-
ur Joe Clark, Pierre Trudeau,
vann frægan sigur, ef til vill vegna
þeirra brandara, sem menn sögðu
um Joe Clark.
Einnig á íslandi virðist kosn-
ingabarátta snúast um að segja
brandara eins og frægur kosn-
ingafundur á Vestfjörðum, sem
sýndur var í sjónvarpinu um
síðustu kosningar hjá okkur, sýndi
ljóslega. Hún snýst einnig um að
segja mönnum það, sem þeir vilja
helzt heyra. Hún snýst um að hafa
uppi röksemdarfærslu, sem helzt
er við hæfi þeirra, sem fara úr
sokkunum og skónum, þegar þeir
þurfa að telja upp að tuttugu. Því
má ekki gleyma, að markaðsöflin
hafa vissulega áhrif á stjórnmál-
in. Við höfum slæma ráðgjöf í
efnahagsmálum og setjum okkur
löggjöf eftir því, vegna þess að
þannig viljum við hafa þetta, sjá
mynd 1 og 2. Við vitum því, að það
verður aðalverkefni okkar á ný-
byrjuðum áratug, sem löngum
áður, að reyna að hafa þau áhrif á
stjórnmálamennina og almenn-
ingsálitið, að ekki verði lengur
lotið að lélegri efnahagsstjórn.
Áður en við snúum okkur að
helztu verkefnum í því efni, er
ekki úr vegi að rifja upp, hvað
hefur skeð á áratugunum eftir
síðustu heimsstyrjöld. Byrjum á
áratugnum, sem hófst árið 1950.
Nú áratugurinn, sem byrjaði
1950, 6. áratugurinn einkenndist
fyrst og fremst af uppbyggingu
eftir stríðið, ekki sízt setti gjaf-
mildi Bandaríkjamanna mark sitt
á hann. Þeir komu með Marshall-
aðstoðinni fótunum undir efnahag
Vestur-Evrópu. Austur-Evrópu-
ríkin höfnuðu henni sem kunnugt
er vegna einhvers konar misskil-
ins pólitísks stolts. Á þessum
áratug var einnig stofnað til
flestra þeirra alþjóðlegra sam-
skipta, sem enn standa svo sem
GATT, Alþjóðagjaldeyrissjóðsins,
Visitala neyzluvoruverðlags a Islandi og meðaltal
fyrir OECO (1960 100)
Alþjóðabankans og Efnahags- og
framfarastofnunarinnar í París
(OECD). Á þessum áratug var það
ekki einungis viðfangsefni ná-
granna okkar að endurreisa verk-
smiðjur og önnur mannvirki, held-
ur líka að losna við höft og hömlur
og kreppuhugarfar fyrirstríðsár-
anna. Frjáls, opinn markaður var
aftur settur í öndvegi og hlutverk
ríkisins var að sjá til þess, að
leikreglur væru haldnar.
Áratugurinn, sem byrjar á ár-
inu 1960, sem við köllum 7.
áratuginn, einkenndist af sívax-
andi efnahagsuppbyggingu og
síaukinni velferð. Þá tóku til
starfa Efnahagsbandalag Evrópu
og Fríverzlunarbandalagið. Á
þessu tímabili riðlaðist einnig hið
gamla kerfi á sviði nýlendna og
heimsveldisstöðu. Fjölmörg ný
ríki voru stofnuð og þróunarlönd-
in gerðu kröfur um að fá aðstoð
við að koma undir sig fótunum
efnahagslega. Japanir byrjuðu á
hinni stórfenglegu, efnahagslegu
sigurgöngu sinni, og þeir sýndu, að
þeir höfðu yfir að ráða geysimiklu
hugarflugi og hæfileikum.
Nú síðan kemur 8. áratugurinn,
sem byrjaði árið 1970. Þetta var
áratugur upplausnar. Það sýndi
sig, að stjórn efnahagsmála var
ekki eins góð og haldið hafði verið,
þróunin gekk ekki einungis fram á
við. Fyrirbæri eins og verðbólga
og atvinnuleysi gerðu vart við sig
samtímis. Pólitíkusarnir voru ráð-
þrota og fólk gerðist óánægt og
tortryggið. Ýmislegt alþjóðasam-
starf riðaði til falls. Fyrsta fórn-
ardýrið var Bretton Woods gjald-
eyriskerfið, sem einkenndist af
föstu gengi. I hönd fóru mjög
umhleypingasamir tímar með
fljótandi gengi gjaldmiðla í kjöl-
far þess, að Bandaríkjamenn
hjuggu á tengslin milli dollarans
og gullsins.
Næsta fórnarlamb var trú pól-
itíkusa og efnahagsráðgjafa á það,
að þeir gætu styrkt heildareftir-
spurn og þannig ráðið við efna-
hagsástandið og verðbólguna.
Menn hafa reynt að skella skuld-
inni á OPEC, en augsýnilega höfðu
einhver öfl losnað úr læðingi, sem
viðtekin kennslubókarfræði réðu
ekki við. Að lokum hefur svo ný
haftastefna skotið upp kollinum
og er nú spurning, hvort það frelsi
í milliríkjaverzlun, Sem einkennt
hefur eftirstríðsárin, er að syngja
sitt siðasta.
Það hafði sem sagt reynzt til-
tölulega auðvelt að umbreyta hag-
vextinum í síaukna velferð á 7.
áratugnum, en þegar kom fram á
8. áratuginn er eins og þessi
hæfileiki hafi glatazt að nokkru
leyti. Opinberi geirinn, þ.e. ríkis-
báknið, hélt áfram að vaxa, enda
þótt verulega hefði dregið úr
hagvexti, og nálgast nú að ráð-
stafa 50% þjóðartekna, sjá mynd
3. Þessi staðreynd er eitt alvar-
legasta íhugunarefnið í upphafi 9.
áratugsins. Ríkið sogar til sín
stöðugt vaxandi vinnuafl frá