Morgunblaðið - 12.07.1980, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 12. JÚLÍ 1980
HEIMSÓKN í PORTÚGAL JÓHANNA KRISTJÓNSDÓTTIR 6. GREIN
För til
fallegasta
bæjarins,
Viana do Castelo,
tyllt niður tá
hjá Tabopan —
og ögn um
EFACEC
Einn af þessum ljúfu portúgölsku morgnum
lögðum við Fernanda Maria leið okkar til
Amarante og skoðuðum eina af húsgagna-
verksmiðjum Tabopan, sem mér er kunnugt
um að hefur byrjað nokkurn innflutning til
Islands. Tabopan er gríðarmikið fyrirtæki og forstjóri
þess, Jose Goncalves de Abreu, sýndi okkur hina mestu
g:estrisni og lipurð. Hann sagði okkur í stuttu máli frá
tilurð verksmiðjunnar, sem hefur þanizt út með
ævintýralegum hraða síðustu árin og framléiðir svo
mikið af húsgögnum nú, að það myndi æra óstöðugan að
tíunda það allt.
Saga Tabopan hófst fyrir röskum fimmtíu árum,
þegar faðir de Abreu setti á stofn litla smiðju ásamt
tveimur vinum sínum. Þar unnu bara fáeinar hræður,
höfuðstóllinn var heldur rýr og markaðurinn ekki
beysinn, það var eiginlega aðeins bærinn Amarante. En
smátt og smátt tókst de Abreu eldri að færa út kvíarnar
og síðan tóku synir hans við og auk þess er nú þriðja
kynslóðin að hefja afskipti. De Abreu stjórnar þessu nú
ásamt bróður sínum, og auk þess hefur hann verið
um hríð bæjarstjóri í Amarante, hefur skrifað töluvert
og lætur víða að sér kveða.
Það var um 1954 sem verulegt átak var gert
fyrirtækinu til eflingar og upp úr því varð Tabopan til.
Nú nær fyrirtækið yfir 660 þúsund fermetra og gefur
það nokkuð til kynna umfang hennar og þar vinna um 2
þúsund manns í sjö verksmiðjum. Þær sérhæfa sig í öllu
sem að húsgögnum og timburvarningi lýtur og
fyrirtækið hefur fyrir löngu getið sér orð á alþjóða-
mörkuðum og sendir nánast ár hvert gripi á vörusýn-
ingar vítt um lönd.
Við gengum þarna um tvær verksmiðjanna og þar var
allt sem nöfnum tjóir að nefna, allt frá hurðum og ofan
í örlítil borð, fagurlega innlögð, útskornar kistur o.s.frv.
Við skoðuðum líka hvernig spónaplötur eru gerðar og
var sniðugt að sjá vélarnar skera niður trjábörkinn,
síðan eru spænirnir settir í mót og fara þaðan í
þrýstivélar og út koma tilbúnar plötur.
Eftir að við höfðum skimað þarna í kringum okkur
bauð de Abreu okkur heim til sín, hann býr í glæsilegu
húsi með þvílíkum dýrgripum innanborðs, að það er
augljóst að hann hefur ávaxtað vel sitt peningalega
pund. Síðan var efnt til hádegisverðar á þekkilegum
veitingastað inni í bænum, við þrönga götu og
fornfálegt utan frá séð en maturinn var stórgóður.
Daginn eftir kom ein gjöfin enn. Það þótti mér verst að
hafa ekki vitað að íslenzkur togari var þessa daga að
leggja upp frá Viana do Castelo, þá hefði ég kannski
komið ölium þessum rausnarlegu vinargjöfum með mér
heim til kalda landsins.
Hjá stórfyrirtækinu EFACEC í Leca do Bailio var
allt í fullum gangi þegar við María Idalina komum þar,
en tveir af forsvarsmönnum fyrirtækisins, Sousa
Coimbra og Anacieto Cardoso gáfu sér góðan tíma tii að
skrafa við okkur og segja okkur frá starfsemi
fyrirtækisins, sem er eitt hið stærsta í sinni grein í
Portúgal. Það leggur áherzlu á framleiðslu tækja og
búnaðar til orkuvera og meðal annars sýndu þeir mér
tvo spennubreyta sem fyrirtækið er að gera fyrir
landsvirkjun og á að fara í Hrauneyjarfossvirkjun og
verða þeir afhentir fyrir árslok. EFACEC hefur mikil
umsvif og býður óspart í verkefni utan Portúgals auk
þeirrar framleiðslu sem unnin er i verksmiðjum þeirra.
Framleiðsluverðmæti fyrirtækisins hafa aukizt mjög á
síðustu árum og nú skilst mér að einkum sé stefnt að
því að færa út kvíarnar í framleiðslu alls konar
rafeindabúnaðar.
Frumkvöðull á sínum tíma að því að byggja upp
fyrirtækið var portúgalskur verkfræðingur, Ferreira
Dias, og það var hann sem mótaði stefnuna og
framfylgdi henni af miklum dugnaði á fyrstu árum
fyrirtækisins, og út af fyrir sig er ekki ástæða til að
telja upp í smáatriðum alla þá hverfla, rafala og
spennubreyta til dreifingar orku og hitunarofna og
geyma sem EFACEC framleiðir, en óhætt er að hrósa
þessu fyrirtæki og framámönnum þess, enda hefur það
sýnt sig að það hefur fjárfest ókjör á síðustu fimmtán
árum og einnig óhætt að staðhæfa að það sé löngu orðið
samkeppnisfært á erlendum mörkuðum, og hefur það
séð sér hag í að taka upp samvinnu við ýms stór
verktakafyrirtæki erlendis.
Rösklega tvo km frá Ponte de Arrabida er fyrirtækið
Electro Ceramica, stofnað 1945 og starfar í nánum
tengslum við hina frægu postulíns- og keramikverk-
smiðju VISTA ALEGRE.
I þeim hluta verksmiðjunnar sem ég fór um, voru
einkum framleiddar einangrunarkúlur í rafmagnsst-
aura og Joachim Barbosa forstjóri, gekk með mér um
ganga og sýndi mér hvernig framleiðslan gengi fyrir sig
í stórum dráttum frá því að hráefnið kemur í
verksmiðjuna og út eru komnir skínandi einangrunar-
hnallar með þykkri postulínshúð. Electro Ceramica er
eitt stærsta fyrirtæki sinnar gjörðar í landinu og flytur
mikið út, auk þess sem það sinnir innanlandsmarkaði.