Morgunblaðið - 07.01.1983, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 7. JANÚAR 1983
Ævintýramaðurinn Conan
Kvikmyndir
Ólafur M. Jóhannesson
ÆVINTÝRAMAÐURINN CONAN
Leikstjóri: John Milius.
Ilandrit: John Milius.
Framleiðandi Edward Pressman
og Buzz Feitshans á vegum
Dino De Laurentiis.
Sýningarstaður: Nýja Bíó.
Kkki má gleyma ástmey Conans
sem Sandahl Bergman leikur snöf-
urlega.
Upphaf jólamyndar Nýja Bíós
um Conan villimann er býsna
magnað. Við sjáum friðsæla
hirðingja verða fyrir árás
ógnarlegra vígamanna sem engu
eira. Conan er lítill drengur á
þessari stundu og hann horfir á
föður sinn rifinn í tætlur af úlf-
hundum en móðir sína afhöfð-
aða. Sjálfur er hann hnepptur í
ánauð en hlýtur frelsi sökum af-
burða líkamskrafta og færni sem
vígamaður. Við fáum svo að
fylgjast emð Conan villimanni
þar til hann ræðst til atlögu
gegn vegendum foreldra sinna
en úrslit þess hildarieiks verða
ekki rakin hér. Eins og menn
máski vita gerist saga Conans
villimanns á forsögulegum tíma
þegar heimurinn var leikvangur
heiðinna guða, og miskunnsemi
var óþekkt. Mér fannst upphafs-
atriðið fyrrnefnda opna víða sýn
inn í þann heim sem hefur svo
fáa snertipunkta við samtímann.
En einhvernveginn fannst mér,
er líða tók á myndina, og leik-
stjórinn John Milus tekur að
hræra saman egypskum þjóð-
lífsbrotum og hinum fornheiðnu
— hin ógnarlega forna mann-
lífsmynd veikjast nokkuð. Ekki
bætir úr skák að maður sér
greinilega andlitsfarða leikar-
anna og einhvernveginn fannst
mér óviðkunnanlegt að heyra
amerísku hrjóta af vörum hinna
forsögulegu sagnapersóna.
Ég álít persónulega að myndin
um Conan villimann hefði náð að
grípa áhorfandann enn sterkari
tökum ef leikararnir hefðu verið
látnir tala á álíka nótum og í
„Leitinni að eldinum", þar sem
búið var til sérstakt tungumál af
málvísindamönnum og mann-
fræðingum. Þá hefði mátt nota
meira filtera og annað slíkt
tæknidót, sem umbreytir sviðinu
og gerir þá mynd sem þar er
brugðið upp, framandlegri og um
leið sannverðugri. Annars finnst
mér að John Milus hafi tekist vel
að endurskapa villimanninn
sjálfan. Hann hefði ekki getað
fengið betri mann í hlutverk
Conans. Arnold Schwarzenegger
(vonandi rétt stafsett ... )
stekkur líkt og beint undan
penna Robert Howard (Höfund-
ar teiknimyndaseríunnar um
Conan) yfir á hvíta tjaldið. Þetta
vaxtarræktarundur hlýtur að
vekja virðingu okkar meðaljóna
og maður trúir næstum, að slíkt
ofurmenni geti molað björg.
Ekki spillir að Arnold hefur vel
lagað andlit fyrir myndatöku og
dálítð ber á þýskum hreim hjá
honum enda drengurinn ættaður
frá Austurríki. Má segja að
Schwarzenegger (Ritað Scharw-
engger í einu dagblaðanna) beri
upp myndina og fylgist maður
allspenntur með ferð hans um
hinn ógnarlega forsögulega heim
þar sem allt getur gerst. Þannig
heldur þessi ævintýramynd at-
hygli manns þrátt fyrir að
stundum sé full nútímalegur
bragur á málfari og andlits-
farða. Það er eins og ævintýra-
legur vöðvabúnaður Schwarzen-
egger skyggi á þessa hluti og
birti tíma Conans þegar lík-
amsburðir tilheyrðu ekki síður
guðum en mönnum.
A myndinni ern: Hreggviður Jónsson framkvæmdastjóri, Gunnlaugur Heið-
arsson og Ragnar Guðmundsson veitingamenn, Björgvin Jóhannsson for-
stöðumaður, Gunnar Þormar tannlæknir, Gunnar Gunnarsson skrifstofu-
stjóri, Þengill Oddsson læknir, stjórnarformaður Skálatúns, Vilhelm Gunn-
arsson formaður starfsmannafélags Heimilistækja hf. og Birgir Örn Birgis-
son verzlunarstjóri.
Skálatúnsheimilið:
Gjafir og lið-
veizla þakkað
MORGUNBLAÐINU hefur borizt eftirfarandi frá stjórn Skálatúnsheimil-
isins í Mosfellssveit með ósk um birtingu:
„Nú undanfarið hafa Skálatúnsheimilinu í Mosfellssveit borizt góðar
gjafir frá velunnurum heimilisins. Þá hafa ýmsir lagt sitthvað af mörkum
til að gleðja heimilisfólkið á Skálatúni.
Ekki löngu fyrir jól héldu eig- listamenn komu og skemmtu á
Selurinn gerður
að blóraböggli
— segir Sigrún Helgadóttir líffræðingur um ákvörð-
un hringormanefndar að verðlauna seladráp
„í LÖGUM um rannsóknir á vegum
atvinnuveganna er i 17. grein kveðið
á um, að Hafrannsóknastofnun ein
skuli sjá um rannsóknir á sjávardýr-
um. Að ráðherra skuli skipa nefnd
úti í bæ til þess að hafa með höndum
rannsóknir á selum er hreinlega
brot á þessum lögum, auk þess sem
hann bætti gráu ofan á svart með því
að skipa einungis hagsmunaaðila
fiskiðnaðarins í nefndina. Hring-
ormanefnd hefur borið því við, að
vísindalegar rannsóknir liggi að
baki drápinu á selnum, en fáir hafa
fengið að kynna sér þessar rann-
sóknir, sem Erlingur Hauksson líf-
fræðingur gerði,“ sagði Sigrún
Helgadóttir, líffræðingur, í samtali
við Mbl. en hún ásamt tveimur líf-
fræðingum er að kynna sér rann-
sóknir Erlings.
„Formaður Hringormanefndar
er í stjórn Landverndar og vegna
þessarar sérstöðu Landverndar,
gat hann ekki neitað Landvernd
um að komast í niðurstöður rann-
sókna Erlings. Því fékk Land-
vernd þrjá iíffræðinga til þess að
fara í saumana á þessu máli, en
Stykkishólmur:
Amtsbókasafnid
fær veglega gjöf
Amtsbókasafninu i Stykkishólmi
barst um áramótin vegleg gjöf. Er
það bókasafn Ketils Jónssonar frá
Hausthúsum í Eyjahreppi, ásamt 200
málverkum sem hann hefur eignast
á langri ævi. Gæti þetta málverka-
safn orðið vísir að listasafni í Hólm-
inum.
Ketill Jónsson lést 9. nóvember
síðastliðinn og hafði í erfðaskrá
sinni ánafnað Amtsbókasafninu
þessa gjöf. Talið er að bókasafnið,
sem er mjög vandað, verði í svona
200 venjulega kassa og hefur
skiptaráðandinn í Reykjavík
óskað eftir því að bókasafnið taki
við þessu sem allra fyrst.
Bókasafnsstjórnin kom saman í
gær og ákvað að heiðra minningu
gefandans og verður nánar gengið
frá því síðar. _ Fréttaritari.
þeir eru auk mín Ævar Petersen
og Stefán Bergmann. Við erum að
vinna að þessu nú og álit er vænt-
anlegt. Það er mikilvægt, að annar
aðili en Hringormanefnd túlki
niðurstöður rannsókna Erlings
Haukssonar."
— Hverjar eru helstu niður-
stöður?
„Ég tel í raun að verið sé að gera
selinn að blóraböggli. Við vitum
að fiskiðnaðurinn er í vanda. Þá er
rokið upp til handa og fóta, smá-
vandamál er blásið út og selurinn
gerður að blóraböggli. Það er alls
ekki sannað að hringormur hafi
aukist í fiski, en svo er fullyrt.
Engar eldri rannsóknir eru til um
hringorm og því ekki hægt að
staðhæfa þetta.
Afstaða fólks til hringorms hef-
ur breyst mjög. Fyrir um 20 árum
borðaði fólk hringorm í fiski, en
nú býður fólkj við þessu. Ekki er
ólíklegt að þessi breytta afstaða
eigi þátt í því, að menn telja að
hringormur hafi aukist í fiski.
Rannsóknir skortir mjög um af-
leiðingar þess að minnka sela-
stofninn. Ékki hefur komið í ljós,
að það hafi neitt að segja þó selum
sé fækkað. Ef áhrif eiga að vera
áþreifanleg þarf að fækka sel gíf-
urlega — sem næst útrýma. Við
verðum að hafa í huga, að erlendis
er mikil andstaða gegn seladrápi
og öflug samtök hafa beitt sér
gegn drápi á selum. Seladráp í
stórum stíl hér við land gæti haft
áhrif á fiskmarkaði okkar erlend-
is.
Stórkostleg fækkun á sel yrði
geysilega kostnaðarsöm — jafnvel
kostnaðarsamari en að plokka
hringorminn úr fiskinum. Það er
alveg jafnvitlaust að ætla að
skjóta sel og skjóta til að mynda
máva — það hefur engin áhrif á
stofnstærð. Það er annað sem
ræður meiru — svo sem fæðu-
framboð. Og þar fyrir utan —
hvaða rétt höfum við til þess að
strádrepa lífverur, allt að því út-
rýma, okkur til framdráttar? Ég
fæ ekki séð að okkur sé slíkt vald
gefið," sagði Sigrún Helgadóttir.
Sigrún Helgadóttir, líffræðingur
Mynd KÖE
endur veitingastaðarins Lauga-
áss, þeir Gunnlaugur Heiðarsson
og Ragnar Guðmundsson heimil-
isfólkinu á Skálatúni veglega há-
tíð með skemmtiatriðum og ham-
borgarahátíð og í lokin gáfu þeir
til heimilisins örbylgjuofn.
Starfsmenn Heimilistækja hf.
og Heimilistæki hf. gáfu heimil-
ismönnum á Skálatúni kennslu-
og leiktölvu frá Philips, ásamt
nokkrum snældum með mismun-
andi efni til að nota í tölvunni.
Formaður Lionsklúbbs Kjal-
arnesþings, Bernhard Linn, færði
vistfólki á aðfangadag jóla pakka
með snældum með ýmiss konar
tónlist. Þessi gjöf Lionsmana
kemur sér afar vel, eins og gjafir
þeirra svo oft áður.
Þá voru haldin hin árlegu litlu
jól á Skálatúni hinn 24. desember
sl. og var þar sýndur helgileikur
af vistmönnum. Ýmsir góðir
þessari hátíð, Kór Fjölbrauta-
skólans í Breiðholti söng undir
stjórn Jóhanns Þóris, sem einnig
lék undir jólatrénu. Ketill Larsen
lék í sínu þjóðkunna gerfi, sem
jólasveinn, og síðast en ekki sízt
lék Graham Smith af sinni al-
kunnu snilld á fiðluna sína. Allir
þessir ágætu listamenn fengu að-
eins þakklæti að launum og er
það að vonum höfðinglega gert.
Nú skömmu fyrir jól hélt
lúðrasveitin Svanur stormandi
tónleika fyrir fólkið á Skálatúni
við mikinn fögnuð. Þá sendi
bókaútgáfan Örn og Örlygur vist-
mönnum nokkrar bækur, sem
voru vel þegnar.
Stjórn Skálatúnsheimilisins
vill koma á framfæri þakklæti til
allra þessara aðila fyrir sýndan
vinarhug, svo og þeim fjölmörgu
öðrum sem lagt hafa heimilinu
lið á árinu 1982.“
Að deyja á skermi
Kvikmyndir
Ólafur M. Jóhannesson
Nafn á frummáli:
La Mort En Direct.
Handrit: David Rayriel, byggt á
sögu eftir David Compton.
Kvikmyndun: Pierre-William
Glenn.
Tónlist: Antonie Duhamel.
Leikstjóri: Bernard Tavenier.
Um þessar mundir er verið að
sýna all sérstæða mynd í Regn-
boganum. Nefnist myndin „La
Mort en Direct" sem útleggst í
prógrammi Dauóinn á skermin-
um. Eins og nafnið gefur til
kynna fjallar þessi mynd um
dauðann, nánar tiltekið um konu
sem bíður dauða sína eða er látin
bíða dauða síns. Myndin gerist í
óræðri framtíð þegar sjónvarpið
hefur náð slíkum tökum á ver-
öldinni að hún andar gegnum
skerminn, ef svo má að orði
komast. Þannig hefur ákveðinn
sjónvarpsmaður komið auga á
hina dauðvona konu sem væn-
legt sjónvarpsefni. Er gerð
skurðaðgerð á einum starfs-
manna sjónvarpsins og fest í
annað auga hans örsmá sjón-
varpstökuvél og annar búnaður
sem gerir sjónvarpsstöðinni fært
að senda út hvaðeina sem fyrir
„augu“ mannsins ber. Konan
varar sig ekki á þessum búnaði
og á hin lifandi sjónvarpstökuvél
auðvelt með að skrá síðustu
stundirnar í lífi fórnarlambsins,
en konan hefir áður neitað sjón-
varpsstöðinni um einkarétt á að
fylgjast með dauðastríðinu eða
réttara sagt rift samningi við fé-
lagið sem bauð hálfa milljón
dollara fyrir gamanið.
En það virðist ekki hægt að
rifta samningi við sjónvarpið.
Sóknin í æsilegra og æsilegra
sjónvarpsefni er orðin slík að
finni stjórnendurnir vænlegt
fréttaefni, halda þeim engin
bönd. Dauðastríð konunnar virð-
ist og vekja forvitni því 74%
áhorfenda á meginlandi Evrópu
horfa á þáttinn þrátt fyrir að
34% þeirra sem spurðir voru
álits á efnisvalinu lýsi viðbjóði
sínum. Er dæmigert svar af-
greiðslustúlku í kjörbúð sem er
spurð hvers vegna hún horfi á
þáttinn. „Þetta er voðalegt en
hún fær mig til að gráta.“ Er
Bernard Tavenier að segja okkur
með þessari mynd að einu sam-
skipti okkar við raunveruleikann
verði í gegnum sjónvarpið? Að
hið tæknivædda þjóðfélag fram-
tíðarinnar verði þannig innrétt-
að að hinn almenni maður kom-
ist ekki í snertingu þjáningar
annarra nema gegnum fjöl-
miðla?
í sögu David Compton sem
þessi mynd byggir á er gefið í
skyn að einhverntimann í fram-
tíðinni verði öll heilsugæsla orð-
in svo fullkomin að enginn muni
deyja úr sjúkdómum, fremur úr
hrörnun eða slysförum. Er þessi
framtíðarsýn David Compton
ekki í augsýn? Hinar dásamlegu
framfarir læknavísindanna hafa
gert okkur lífið bærilegt á alla
lund en þær hafa líka gert mögu-
legt að framlengja líf sem er
ekkert líf. Hundruðum ef ekki
þúsundum saman heyr fólk 'á
sjúkrastofnunum vonlausa bar:
áttu við sláttumanninn mikla. í
krafti tækninnar verður bið
þessa fólks og ástvinanna oft
lengri og sársaukameiri en ef
náttúran fengi að hafa sinn
gang. Ég ræddi eitt sinn þessi
mál við afar reynda hjúkruna-
konu. Hún tjáði mér að persónu-
lega vildi hún létta hinum allra
máttförnustu síðustu ævistund-
irnar, hugga fólkið og veita því
ástúðlega umönnun á alla lund,