Morgunblaðið - 23.10.1983, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 23. OKTÓBER 1983
39
um atvinnuhorfurnar í vetur
Kristján
Ásgeirsson,
Húsavík:
Fer að styttast
í byltinguna...
„ÞAÐ er alveg greinilegt að
fólk býr við vissan ótta um
þróun launamála. Dýrtíðin
æðir áfram og verðbólgunni
er þrýst niður með kjara-
skerðingum eingöngu — að
minnsta kosti hefur ekkert
annað komið í Ijós ennþá.
Efnahagsaðgerðirnar virðast
ekki ætla að ná til fleiri
þátta í þjóðlífinu, svo þær
leysa í raun og veru engan
vanda,“ sagði Kristján Ás-
geirsson, varaformaður
verkalýðsfélags Húsavíkur,
í samtali við blm, Morgun-
blaðsins á þingi Verka-
mannasambandsins í Eyjum
nýverið.
Kristján sagði að vegna
þess hve „höggið var stórt“
hefði fólk almennt ekki gert
sér grein fyrir því hver stað-
an í launa- og kjaramálum
væri. „Það tekur lengri tíma
að virkja fólk til baráttu
vegna þess hve launamis-
munurinn í landinu er mik-
ill,“ sagði hann. „Kjaraskerð-
ingin nær til fólks á svo mis-
jafnlega löngum tíma. Fyrst-
ir verða varir við hana þeir
lægstlaunuðu og svo unga
fólkið í fjárfestingunum, síð-
an kemur það koll af kolli,
allt eftir því hvar fólk stend-
ur í launastiganum."
Hann sagði slæmt hljóð í
verkafólki á Húsavík: „Það er
greinilegur ótti við að að-
gerðir ríkisstjórnarinnar
leiði af sér atvinnuleysi. Stór
hluti fólksins þolir ekkert,
eins og hefur komið fram á
þinginu. Það einkennir þingið
og þá ekki síður þær ein-
stæðu aðstæður að vera með
þinghald undir lögum. Menn
hafa ekki samningslegan rétt
— það setur sinn svip á þetta
JJVerðbólgunni
þrýst niður
með kjara-
skerðingum
eingönguJJ
þing Verkamannasambands-
ins.“
— Nú heyrist manni greini-
lega hér að fólk sé afar tregt
til að sýna hörku og fara
jafnvel út í aðgerðir...?
„Já. Fólk var náttúrlega
sammála um að eitthvað
þurfti að gera. En það var
ekki öllum ljóst hvernig stað-
ið yrði að málum þegar
bráðabirgðalögin voru gefin
út í vor. Meginforsendan
fyrir þögn verkalýðshreyf-
ingarinnar tel ég að sé launa-
mismunurinn. Hann leiðir af
sér að viðbrigðin verða ekki á
sama tíma hjá öllum. Þorri
fólks hugsar bara um að
vinna og gefur sér ekki tíma
til að huga að raunverulegum
kjörum sínum og stöðu."
— Hvað heldurðu að sé
langt þangað til það gerist?
„Ja, það líður að því að
þetta springur. Kreppan fer
að koma fram gagnvart ein-
staklingum, sveitarfélögum
og öllu öðru. Nú er t.d. sjáv-
arútvegurinn að stöðvast."
— Hvað er þá, að þínu
mati, hægt að gera til að
tryggja stöðu fólks?
„Það sem við þurfum fyrst
og fremst á að halda er sam-
staða um að bæta stöðu
þeirra, sem verst eru settir.
Þá verður samtakamátturinn
meiri. En þar komum við aft-
ur að aðalvandanum: Launa-
misréttið í landinu ræður að-
stöðu fólks til að ganga til
aðgerða. Launastefna ríkis-
stjórnarinnar getur ekki
gengið til lengdar með þess-
um launamismun. Á endan-
um segir fólk stopp — og þá
fer að styttast í byltinguna."
JJTengsl al-
mennra félaga
við forystuna
lítilW
Ég held aö það geti ekki verið
langt í að þolinmæðina þrjóti."
— Hvað um skipulag og upp-
byggingu Verkamannasambands-
ins? Nú sýnist ljóst, að engar
meiriháttar breytingar verða
gerðar á forystunni...
„Jú, mér þykir ljóst að yngra
fólkið hér sé að taka sig á. Það er
fjöldi fólks á þinginu, sem vill
yngja upp í forystunni til að geta
haft meiri áhrif og komið að sín-
um málum. Staðreyndin er sú, að
tengsl almennra félaga í verka-
lýðsfélögunum við forystu hreyf-
ingarinnar eru lítil. Það heyrist
ekki mikið frá þeim fyrir sunnan.
Það gæti vel verið okkur sjálfum
að kenna, við erum vafalaust ekki
nógu ötul við að kynna mál frá
heildarsamtökunum og stóru sam-
böndunum."
— Eru margir félagar í Baldri
virkir?
„Nei, það er ekki hægt að segja
það. Ég held að það sé eins með
Baldur og fjölmörg önnur félög, að
það er mjög takmarkaður hópur
sem sækir fundi og tjáir sig. Það
er eins og fólk vilji heldur láta
taka ákvarðanir fyrir sig — og
geta svo rifist úti í horni. Hjá
okkur er það náttúrlega til hábor-
innar skammar hve fáir mæta á
almenna félagsfundi — það er allt
niður í 17—18 manns. Svo mæta
miklu fleiri þegar stór mál eru á
dagskrá, nýir samningar og slíkt
— mætingin verður góð þegar það
fer að snerta fólkið beint og af-
komu þess,“ sagði Þorsteinn Tóm-
asson.
Texti: Ómar Valdímarsson.
Myndir: Sígurgeir.
Ragna Bergmann, Reykjavík:
Hvað gerir fólk
sem hefur
engu að tapa?
„MÉR þótti þetta heldur
rislágt þing,“ sagði Ragna
Bergmann, formaður
Verkakvennafélagsins
Framsóknar í Reykjavík.
„Kjaramálaályktunina var
ég ekki ánægð með, fannst
ekki tekin nógu hörð af-
staða. Á þessum tímum
veitir ekki af að taka á
þeim málum.
Við vorum öll sammála um
kjarna málsíns," sagði Ragna,
„sem er sá að það þarf að
verða breyting á launakjörum
án þess að það fari upp allan
launastigann. En við eigum
ekki hægt um vik. Enn vantar
okkur viðmiðum í stað vísitöl-
unnar, svo dæmi sé nefnt. Því
viljum við fá krónutöluhækk-
un fyrir þá, sem eru á um ell-
efu þúsund króna mánaðar-
launum."
— Hvaða fólk hefur þau
laun?
„Það er tímavinnufólkið.
Ég get nefnt þér konurnar á
Kirkjusandi í Reykjavik, hjá
Barðanum í Kópavogi, starfs-
stúlkur í mötuneytum,
afgreiðslustúlkur í verslun-
um, fólk í ræstingum; þetta
fólk er ekki á neinum bónus,
fær engan kaupauka. Þetta
fólk er til, þótt öðru sé stund-
um haldið fram. Og þessar
konur eiga enga aðra mögu-
leika."
— En er ekki möguleiki á
að efnahagsaðgerðir ríkis-
stjórnarinnar verði á endan-
um til hagsbóta fyrir alla?
„Ekki þær efnahagsaðgerð-
ir, sem miðast eingöngu við
að lækka launin. Svigrúm
fólks verður stöðugt minna —
það á rétt fyrir mat sínum.
Þjónustan fer að dragast
saman og er reyndar þegar
byrjuð að dragast saman. Þá
minnkar atvinna í þjónustu-
greinunum. Atvinnuástand í
Reykjavík er að vísu gott eins
og er. En nú er verið að tala
um að láta togarana sigla —
hvert fara þær þá, þessar
konur sem ég var að nefna?
Þær verða fyrstar til að
missa vinnuna, enda er byrj-
að á að fækka kaffikonum og
fólki í ræstingum þegar á að
spara. Á spítölunum og í
þvottahúsum er ástandið
mjög alvarlegt, ekki síst ef
verktakar úti í bæ fara að
taka að sér þá þjónustu. Því
er svo sem haldið fram, að
fólki við þau störf muni ekki
fækka, en ég á eftir að sjá
það. Ég trúi því ekki fyrr en
ég tek á. Nei, ástandið er
slæmt og á eftir að versna."
Ragna Bergmann sagðist
horfa mjög uggandi til ára-
mótanna. „Hvernig heldurðu
að ástandið verði, þegar unga

M Tímavinnu-
fólkið er
verst sett M
fólkið, sem er að reyna að
koma þaki yfir höfuð sér, fer
að halda jól?“ sagði hún.
„Peningarnir eru farnir að
minnka og raunar sá maður
það strax í mars síðastlið-
num, að það er farið að harð-
na á dalnum. Fólk er orðið
mjög aðþrengt, en það er
hrætt við aðgerðir og verk-
föll. Við Guðmundur J. urðum
mjög áþreifanlega vör við það
þegar við heimsóttum frysti-
húsin nýlega. En ég vil kasta
fram einni spurningu: Þegar
fólk á ekki lengur krónu í
buddunni og hefur engu að
tapa lengur — hvað gerir það
þá?“