Morgunblaðið - 04.12.1983, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 4. DESEMBER 1983
21
Vogel klappaði fyrir Brandt en Schmidt tók í nefið.
Willy Brandt í ræðustól á sérstöku fiokks-
þingi sósíaldemókrata um varnarmál í Köln.
Helmut Schmidt dansar við Betty Ford.
Á eyjunni Guadeloupe í janúar 1979.
Willy Brandt, formaður sósíaldemókrata,
ávarpaði friðarhreyfinguna í Bonn í október.
heldur áfjáður í að koma sem
flestum vopnum fyrir í V-Evrópu.
Schmidt gerði fundarmönnum
ljóst að samþykki flokksins frá
Berlínarfundinum gilti um báða
þætti „tvíþáttaákvörðunar" Atl-
antshafsbandalagsins en hann gat
ekki komið í veg fyrir skoðana-
skipti meirihluta flokkssystkina
sinna.
Schmidt missti öll tök á flokkn-
um þegar hann hætti sem kanslari
og Helmut Kohl og kristilegir
demókratar tóku við stjórn af
sósíaldemókrötum. Hans-Jochen
Vogel, kanslaraefni flokksins í
kosningunum í mars 1983, lagði
höfuðáherslu á fækkun meðal-
drægra eldflauga í Evrópu í kosn-
ingabaráttunni en sagði fátt um
nauðsyn eldflauga Atlantshafs-
bandalagsins ef Sovétmenn sam-
þykktu ekki að fækka verulega
fjölda SS 20 eldflauganna. Og
Willy Brandt, formaður flokksins
og fv. kanslari, veigraði sér ekki
við að ávarpa friðarhreyfinguna á
miklum útifundi í Bonn í október.
Þar sagði forveri og flokksbróðir
Schmidts: „Voldugir menn hafa
fengið þá flugu í höfuðið að það sé
mikilvægara að koma Pershing II
fyrir en koma SS 20 i burtu ... Við
getum ekki sagt já við því, við því
verðum við að segja nei.“
Schmidt: „Skoðun
mín er óbreytt“
Schmidt var fyrsti ræðumaður
flokksþingsins í Köln 19. nóvem-
ber. Salurinn var þéttsetinn
klukkan 9 að morgni. Fulltrúun-
um, sem voru um 400 talsins, hafði
verið sagt að sýna Schmidt kurt-
eisi og hluta á ræðuna án frammí-
kalla, að því er sagt er. Ræðan var
löng og skýrt fram sett. Nokkrum
sinnum var klappað inni í henni
miðri en annars var henni heldur
fálega tekið í samanburði við ræð-
ur Vogels og Brandts. Fundar-
stjóri þakkaði Schmidt fyrir ræð-
una að henni lokinni en minnti á
að meirihluti fundarmanna væri á
öndverðum meiði við hann.
„Ég styð „tvíþáttaákvörðunina"
frá því í desember 1979 enn í dag
þótt ég geri mér grein fyrir van-
rækslu beggja stórveldanna,"
sagði Schmidt í ræðu sinni. „Ég
styð hana ekki af því að ég er
sagður „upphafsmaður hennar"
eða „faðir“, ekki aðeins af því að
ég hafði áhrif á órjúfanlegt sam-
band beggja þáttanna, heldur
vegna þess að ég tel hana enn
áhrifamikið tæki til að leiðrétta
ójafnvægið í kjarnorkuvopnaforða
evrópska hernaðarsvæðisins með
takmörkun og síðan ákveðinni
fækkun vopnanna."
Schmidt gagnrýndi Sovétmenn
fyrir að margfalda SS 20 eldflaug-
ar sínar á síðustu árum. „Rússar
geta ekki skilið að ofsóknaræði
þeirra, öryggisæði þeirra, tilraun-
ir þeirra til að ná algjöru öryggi,
auka sífellt óöryggiskennd okkar
Evrópubúa, Bandaríkjamanna,
Japana, Kínverja o.s.frv. ... Þeir
hafa reynt að Vesturlandaþjóðir
standa ekki ávallt saman þegar
þrýstingi er beytt. Þeir vonast til
að geta skilið Bandaríkjamenn og
v-evrópsku bandalagsþjóðirnar
sálrænt og pólitískt að eða att
þeim saman." Schmidt gagnrýndi
Bandaríkjamenn fyrir að vinna
ekki nægilega náið með Evrópu-
mönnum og upplýsa þá ekki um
þróun í samningaviðræðunum.
Hann gagnrýndi báðar þjóðirnar
fyrir að fallast ekki á „skógar-
göngu samkomulag" samninga-
mannanna Paul Nitze og Yuli
Kwizinski síðan í júní 1982. Þeir
féllust þá á að Sovétmenn skyldu
fækka SS 20 eldflaugunum úr um
300 niður í 75 gegn því að Atl-
antshafsbandalagið kæmi engum
Pershing II eldflaugum fyrir í
V-Þýskalandi eða annars staðar í
V-Evrópu og aðeins 75 stýri-
flugpöllum. Sovétmenn neituðu
samkomulaginu strax og það var
borið undir þá. Schmidt gagnrýndi
Bandaríkjamenn fyrir að bera
samkomulagið ekki undir banda-
menn sína áður en þeir neituðu
því.
„Höfuðástæðan fyrir því að við
verðum að koma eldflaugunum
fyrir nú,“ sagði Schmidt, „er sú, að
V-Þjóðverjar verða að standa við
orð sín ... Önnur ástæða er sú, að
pólitískt jafnvægi gæti ekki hald-
ist ef Sovétríkin kæmust upp með
einhliða og ástæðulausa vopna-
fjölgun. Aivarlegir erfiðleikar inn-
an Atlantshafsbandalagsins yrðu
þá óumflýjanlegir."
Schmidt sagði að hann hitti oft
útlendinga sem hefðu áhyggjur af
því hvert V-Þýskaland stefndi.
Hann vitnaði í hundrað ára gam-
alt kvæði eftir Heinrich Heine þar
sem að segir að landið tilheyri
Frökkum og Rússum, hafið til-
heyri Bretum en Þjóðverjar hafi
drauma og loftið. Hann benti ungu
fólki á að vera raunsætt og ganga
ekki með höfuðið í skýjunum.
Ferðast um og
flytur fyrirlestra
Helmut Schmidt hefur ákveðið
að gefa ekki kost á sér í næstu
þingkosningum. Hann tók til máls
á sambandsþinginu í umræðunum
um eldflaugarnar. Það var hans
fyrsta ræða þar síðan hann sagði
af sér sem kanslari og sósíaldemó-
kratar hættu í stjórn. Hann tók
fram á flokksþinginu að enginn
innan- eða utanaðkomandi gæti
hrakið sig úr flokki Sósíaldemó-
krata en ólíklegt er að hann vinni
mikið fyrir flokkinn úr þessu.
Alfred Dregger, formaður þing-
flokks kristilegra demókrata,
sagði í umræðunum í þinginu, að
hann hefði lesið ræðu Schmidts á
flokksþinginu mjög gaumgæfilega
og sagði hana einkar góða. „Það
væri óskandi," sagði Dregger, „að
Schmidt hefði eytt meiri tíma
undanfarið í að tala við flokks-
systkini sín um varnarmál og
ferðast minna erlendis."
Schmidt er 64 ára og við góða
heilsu þrátt fyrir hjartauppskurð
sem hann gekkst undir fyrir
nokkrum árum. Hann var kanslari
V-Þýskalands í 9 ár og varnar-
mála- og fjármálaráðherra fyrir
það. Hann þekkir því þjóðarleið-
toga og frammámenn um allan
heim og er sjálfur vel kunnur fyrir
greind, gott útlit og merkilegheit.
Siðan hann lét af kanslarastörfum
hefur hann heimsótt Eanes í
Portúgal, Pertini á Ítalíu, Nakas-
oni í Japan, Honecker í Austur-
-Þýskalandi, Thatcher á Bret-
landi, Mitterand í Frakklandi og
svo mætti lengi telja, en Reagan
hefur ekki boðið honum til sín.
Hann hefur hlotið heiðursnafnbót
frá háskólanum í Hamborg, þá
þrjár heiðursdoktorsgráður og er
heiðursborgari bæði í Bonn og
Bremerhaven. Hann ferðast mikið
um Bandaríkin, flytur fyrirlestra
og hittir kunningja eins og
Schults utanríkisráðherra og
Kissinger. Hann fær 20.000 doll-
ara fyrir flesta fyrirlestra sem
hann flytur og þiggur auk þess há
eftirlaun frá ríkinu.
Öfund og reiði þjá marga
flokksbræður hans og mörgum
þykir hann ekki haga sér sem
sannur sósíaldemókrati. Hann
hefur stórar skrifstofur í þinginu
en starfslið hans annast flest störf
hans þar. Schmidt hafði hug á að
skrifa bækur byggðar á reynslu
sinni þegar hann hætti stjórnar-
störfum en aðeins einn kafli hefur
verið skrifaður fram til þessa.
Hann hefur skrifað ritgerðir
ásamt öðrum fyrrverandi þjóðar-
leiðtogum um viss málefni og sent
núverandi leiðtogum. Orðum hans
hefur verið veitt mjög takmörkuð
athygli, nema þegar hann hélt
skoðun sinni í varnarmálum og
varð í algjörum minnihluta í eigin
flokki.
ab.