Morgunblaðið - 23.08.1986, Page 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 23. ÁGÚST 1986
Tjernobyl í
Biblíunní?
JAFNT giiðleysingjar sem
trúaðir í Sovétríkjunum lesa
nú texta úr úkraínskri þýð-
ingu Opinberunarbókar
Jóhannesar. Þar er orðið
„tjernobyl“ að finna.
Bandaríska dagblaðið New
York Times greinir frá þessu
og fréttin hefur einnig birst í
enska dagblaðinu Daily Telegr-
aph.
„Tjernobyl" er ekki aðeins
staðurinn þar sem bilað kjam-
orkuver myndaði eitruð geisla-
ský er fóru um víða veröld.
Orðið er einnig notað í Opin-
bemnarbók Jóhannesar, 8.
kafla, 10. og 11. versi, sem
hljóða svo í íslensku Biblíunni:
„Þriðji engillinn básúnaði.
Þá féll stór stjama af himni,
logandi sem blys og hún féll
ofan á þriðjung fljótanna og á
lindir vatnanna. Nafn stjöm-
unnar er Remma („tjemobyl"
á úkraínsku). Þriðjungur vatn-
anna varð að remmu og margir
menn biðu.bana af vötnunum,
af því að þau vom beisk orðin.“
— Mér þykir þetta mjög
áhugavert þrátt fyrir að túlkun-
in sé ef til vill ekki hárrétt,
segir Michael Harry í Álaborg,
en kona hans, Svetlana, er
ættuð frá Kiev, nálægt Tjerno-
byl.
Remma („malurt" í dönsku
biblíunni, „wormwood“ í ensk-
um þýðingum), er beiskur
ávöxtur, sem áður fyrr var not-
aður til að gera drykk af í
sveitum Rússlands. Áður en
kjamorkuverið var byggt við
fljótið Dnjepr óx þar mikið af
malurt og var nafn versins
dregið af því.
Rússneska og úkraínska em
skyld mál, þó í mörgu séu þau
ólík. Því er nú vinsæl iðja trú-
leysingja og trúaðra í Rússlandi
að fletta upp í úkraínskum
orðabókum og sannreyna að
„tjemobyl" þýði malurt á
úkraínsku.
„Orðrómur breiðist með
ótrúlegum hraða um Sovétríkin
og þannig hefur þessi upp-
götvun fregnast um allt landið,
hún hefur aukið áhyggjur sov-
éskra yfirvalda vegna aukinnar
vitneskju um slysið í kjamorku-
verinu í Tjemobyl," segir í New
York Times.
MOsoAY.mrn. tm
Uiernoöyi mms
Hussians to Bible
Kjarnorkuveríð ( Chernobyl. Myndin var tekin nokkrum dögum eftir slysið.
Kjarnorkuslysið í Chemobyl:
Geislavirkni gæti enn-
þá átt eftir að aukast
— 6.500 gætu dáið fyrr en ella vegna slyssins
New York, AP.
GEISLAVIRKNI frá kjanorkuverinu í Chemobyl í Sov-
étríkjunum dreifðist yfir stærra svæði en í fyrstu var búist
við og gæti ennþá átt eftir að aukast vegna geislavirkra
agna sem era á sveimi í andrúmsloftinu. Þá er talið að allt
að 6.500 manns geti dáið fyrr en ella vegna mengunar frá
kjarnorkuverinu.
Dagblaðið The New York Times
skýrir frá þessu í gær og hefur
þessar upplýsingar úr sovéskri
skýrslu, sem rædd verður á fundi
Alþjóða kjamorkumálastofnunar-
innar í Vín á mánudaginn kemur.
í skýrslunni kemur enn fremur fram
að gert er ráð fyrir áframhaldandi
mengun fisks, grænmetis og bygg-
inga á svæði sem nemur tugum
kílómetra frá verinu.
Eftir kjanorkuslysið var fólk flutt
burt á 2.600 ferkílómetra svæði í
kringum verksmiðjuna. Unnið er
að þvl að flytja burt efsta jarðlagið
á hluta þessa svæðis og verður það
grafíð niður vegna mengunar. Þá
verður að hreinsa byggingar vegna
geislavirkni og þar sem vatnið sem
notað er til hreinsunarinnar verður
geislavirkt, verður að flytja burt
jarðlagið í kringum byggingamar.
31 maður hefur látið lífið til þessa
vegna slyssins í Chemobyl og
hundruð hafa veikst. í skýrslunni
kemur fram að 3,5% af geislavirku
efni í kjamakljúfnum komst út í
andrúmsloftið og segir dagblaðið
að það sé meiri geislavirkni en varð
vegna kjamorkusprenginganna í
Japan í seinni heimsstyijöldinni. í
skýrslunni segir að 15 dögum eftir
slysið hafi geislavirknin á 60 kíló-
metra svæði umhverfis kjamakljúf-
inn verið 500 sinnum meiri en
eðlilegt er.
Benedikt Gröndal sendiherra um lokaftind Stokkhólmsráðstefnumian
Líkur á samkomu-
lagi hafa aukist
hefur gengið á ýmsu og má þar
segja að ástandið milli stórveldanna
hafi endurspeglast á hveijum tíma.
Síðustu vikur hefur samband milli
risaveldanna farið batnandi og er
áætlað að utanríkisráðherrar
Bandaríkjanna og Sovétríkjanna
hittist um það leyti sem Stokk-
hólmsráðstefnunni lýkur, eftir
u.þ.b. einn mánuð. Þetta hefur kom-
ið fram í því að hér hafa verið mjög
batnandi horfur á þvf að samkomu-
lag næðist og samkomulagsvilji
hefur farið vaxandi undanfamar
vikur, bæði Vesturveldanna, Var-
sjárbandalagsrfkjanna og að sjálf-
sögðu hlutlausu ríkjanna.
Ráðstefnan hefur í þetta tvö og
hálfa ár starfað í lotum, oft í tvo
til þijá mánuði í senn en svo eru
hlé á milli.
Fyrir nokkrum dögum hófst
síðasta lotan, en í lotunni þar á
undan, fyrir sex til átta vikum, var
þegar ljóst að árangur var mjög
batnandi og kom það m.a. fram í
því, að fulltrúar Atlantshafsbanda-
lagsins létu í Ijós vilja til að gera
í tilefni af þvi að nú er að hefjast síðasta fundalota á Stokk-
hólmsráðstefnunni um takmörkun vígbúnaðar í Evrópu, leitaði
Morgunblaðið álits Benedikts Gröndal, sendiherra og fulltrúa ís-
lands á ráðstefnunni, á því sem þar er og hefur verið að gerast.
Fer frásögn sendiherrans hér á eftir.
Fyrir rúmum áratug var hreyfing
til slökunar í Evrópu og má segja
að hún hafí náð hæst í svokölluðu
Helsinkisamkomulagi sem gert var
og undirskrifað af Geir Hallgríms-
syni fyrir okkar hönd í Helsinki
árið 1975. Samkvæmt þessu sam-
komulagi byijuðu þjóðir Evrópu að
draga úr spennu og tortryggni með
því að tilkynna hver annarri um
heræfingar og reyna þannig að
skapa festu í samskiptum þjóða.
Síðan hafa verið haldnar margvís-
legar ráðstefnur um ýmsa þætti
Helsinkihreyfingarinnar, sem köll-
uð er, en Stokkhólmsráðstefnan,
sem fjallar um öryggismál og
hvemig unnt sé að auka traust á
milli þjóða og um leið öryggi í álf-
unni er hvað viðamest. Þetta er
talinn vera mjög góður grundvöllur
undir afvopnun.
Stokkhólmsráðstefnan hófst í
janúar 1984 og komu þá utanríkis-
ráðherrar nær allra 35 þátttökuríkj-
anna hingað til Stokkhólms. Þessi
þátttökuríki eru öll ríki í Evrópu,
stór og smá, nema Albanía og þar
að auki Bandaríkin og Kanada í
Norður-Ameríku. Fyrst í stað hafði
Stokkhólmsráðstefnan verulega
þýðingu því þá var sambúð stórveld-
anna stirð og hafði slitnað upp úr
ýmsum viðræðum svo að þessi brú
þótti vera mikils virði. Síðan hefur
gengið á ýmsu.
Batnandi horfur á
samkomulagí
Á ráðstefnunni eru Qöldamargir,
bæði sendiherrar, sem eru fulltrúar
utanríkisráðuneyta og hemaðarsér-
fræðingar, vegna umfjöllunar um
hernaðarmál. Það hefur verið unnið
mikið í þessum málum, um árangur
ýmsar samningalegar tilslakanir,
sem gætu stuðlað að farsælu sam-
komulagi. Það mátti heyra nokkuð
af því sama frá ríkjum Varsjár-
bandalagsins og að sjálfsögðu vinna
hlutlausu ríkin mjög að því að reyna
að miðla málum og stuðla að því
að árangur náist.
Það sem um er að ræða á þess-
ari ráðstefnu er að gera mun öflugri
ráðstafanir til þess að þjóðimar
veiti hver annarri upplýsingar um
heræfingar, herflutninga og aðrar
hemaðarlegar aðgerðir sem þær
hafa í frammi. Einnig er samkvæmt
samþykkt sem gerð var á fundi í
Madrid ákveðið að nú skuli þessar
ráðstafanir vera stjómmálalega
bindandi.
í fyrsta lagi þarf að semja um
hvaða aðgerðir, heræfingar eða
slíkt, skuli vera skylt að tilkynna.
í Helsinki 1975 var ákveðið að
mörkin skyldu vera heræfingar sem
25.000 menn eða fleiri taka þátt í.
Nú er ætlunin að tilkynningaskyld-
an nái til mun fámennari æfinga
og hafa Sovétmenn lagt til að mið-
að yrði við 18.000 manns, en
NATO-ríkin vilja hafa mörkin
6.000. Þessu mun blandast ýmis-
legt, t.d. fiöldi og gerð tækja sem
herliðið notar, skipulagning o.fl.
Þetta er eitt af þeim verkefnum sem
verið er að semja um síðustu 4 vik-
umar og em menn bjartsýnir á að
takast muni samkomulag sem
væntanlega gæti orðið um 10.000
manns. Þá hafa mörkin verið færð
verulega langt niður.
Benedikt Gröndal, sendiherra.
Gagnkvæmt eftirlit
naudsynlegt
í öðm lagi er það mjög veigamik-
ið atriði að það verði gagnkvæmt
eftirlit með því að allar þessar sam-
þykktir verði haldnar. Hingað til
hafa Sovétríkin verið ákaflega
andvíg þvf að samþykkja eftirlit
annarra þjóða, hafa yfirleitt hafnað
því og kallað slíkt skipulegar njósn-
ir. Hins vegar hafa Vesturveldin á
þessari ráðstefnu og á öðmm af-
vopnunarráðstefnum í Evrópu lagt
á það ríka áherslu, að lítið þýddi
að samþykkja nokkuð ef ekki væri
hægt að ganga úr skugga um það
af báðum aðilum að samþykktir