Morgunblaðið - 08.12.1987, Qupperneq 50

50_________________________________MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 8. DESEMBER 1987__
Kjartan Jóhannsson í umræðu um flutning útgáfu útflutningsleyfa milli ráðuneyta:
Meiríhluti Alþingis vill
gefa úflutning* 1 fijálsan
FRUMVARP til laga um flutning útgáfu útflutningsleyfa frá við-
skiptaráðuneytinu til utanríkisráðuneytisins kom til annarrar
umræðu í neðri deild í gær. Páll Pétursson (F.Ne.) mælti fyrir frum-
varpinu fyrir hönd meirihluta fjárhags- og viðskiptanefndar en hann
leggur til að frumvarpið verði samþykkt. Nokkrir þingmenn skrif-
uðu þó undir með fyrirvara og vildu sumir að útflutningur yrði
gefinn fijáls. Kjartan Jóhannsson (A.-Rn) og Geir H. Haarde voru
meðal þeirra og sagðist Kjartan telja að meirihluti væri á Alþingi
1 fyrir að gefa útflutning fijálsan. Minnihluti nefndarinnar, sem Iegg-
ur til að frumvarpið verði fellt, var tvískiptur. Matthías Bjarnason
myndar fyrri minnihlutann og Steingrímur J. Sigfússon þann síðari.
Nær allur fundartími neðri deildar fór í umræður um þetta mál i
gær en að þeim loknum var samþykkt að vísa málinu til þriðju
umræðu. Einnig var samþykkt að vísa hliðstæðu frumvarpi, um flutn-
ing Útflutningsráðs íslands milli sömu ráðuneyta, til þriðju umræðu.
Þetta voru fyrstu málin sem koniu til annarrar umræðu í neðri deild
á þessu þingi.
Matthías Bjarnason (S.-Vf.) sagði
að sér væri ljóst að um þetta mái
hefði verið samið af stjómarflokk-
unum við stjómarmyndunina og
hefði hann þá þegar lýst yfir and-
stöðu við það innan síns þingflokks.
Þingmaðurinn lýsti því hvemig
þessum málum væri í meginatriðum
háttað í dag og rakti ýmis rök gegn
þessari breytingu. Sagði har.n m.a.
að ein meginröksemdin væri að
nýta ætti utanríkisþjónustuna betur
en ekki yrði annað sagt en að hún
væri vel nýtt nú. Hafði hann uppi
efasemdir um að sendiráðin væm
fær um að sinna markaðsmálum
af einhveiju gagni. Annarsvegar
væm þau ekki nógu vel mönnuð
og hins vegar hefðu starfsmenn
þeirra ekki verið ráðnir með hliðsjón
af reynslu þeirra af markaðsmálum.
Taldi Matthías það vera „vanhugs-
aða“ aðgerð og „skref aftur á bak“.
Steingrímur J. Sigfússon
(Abl.-Ne.) sagði að best væri að
vísa málinu aftur til ríkisstjómar-
innar og endurskoða það þegar
skipulag stjómarráðsins yrði endur-
skoðað í heild. Helstu rökin með
því að taka þetta atriði eitt og sér
útúr nú væm að með þessu fengist
betri nýting utanríkisþjónustunnar.
Taldi hann að lítil hugsun og lítil
vinna hefði verið lögð í þetta mál.
Spurði þingmaðurinn m.a. hvort
nú ætti að víkja frá þeirri stefnu
að samstæð mál heyrðu undir sama
ráðuneyti.
Geir H. Haarde (S.-Rvk.) sagð-
ist hafa skrifað undir álit meirihluta
fjárhags- og viðskiptanefndar með
fyrirvara. Sá fyrirvari lyti þó ekki
að flutningi utanríkisviðskipta milli
ráðuneyta, honum væri hann sam-
mála, heldur hefði hann efasemdir
um hvort þetta fýrirbæri, útflutn-
ingsleyfi, ætti rétt á sér, sama
hvaða ráðuneyti sæi um útgáfu
þeirra. Ekki væri þó rétt að blanda
saman spumingunni um stjómkerf-
isbreytinguna og hugmyndum um
hlutverk útflutningsleyfa. Hann
myndi því greiða atkvæði með
fmmvarpinu.
Þorsteinn Pálsson, forsætis-
ráðherra, sagði Steingrím J.
Sigfússon hafa spurt af hveiju þetta
mál hefði verið tekið út eitt og sér
meðal hugmynda um breytingu
stjómarráðsins. Forsætisráðherra
sagði að um það hefði verið tekin
sjálfstæð ákvörðun og ástæðulaust
væri að blanda henni saman við
aðrar skipulagsbreytingar innan
stjómarráðsins.
Meginröksemdin með þessari
breytingu væri að með henni feng-
ist betri samnýting starfskrafta.
Ekki væri verið að spara fjármuni
heldur færa mál til þeirrar skipan
sem líklegust væri talin til að nýta
sem best starfskrafta utanríkis-
ráðuneytisins. Þeir sinntu nú m.a.
tengslum við EFTA og EB og væri
æskilegt að öll þessi mál heyrðu
undir eitt ráðuneyti. Verið væri að
samnýta utanríkisþjónustuna til
meiri átaka í viðskiptamálum.
Kristin Halldórsdóttir (Kvl.-
Rn.) skrifaði einnig undir álit
meirihlutans með fyrirvara. Sagði
hún nokkra helstu hagsmunaaðila
hafa komið á fund nefndarinnar og
hefði hún ekki séð að meðal þeirra
væri mikil andstaða gegn flutningn-
um. Hins vegar væm skiptar
skoðanir um hvernig fyrirkomulagi
utanríkisviðskiptanna ætti að vera
háttað. Sumir vildu færa það til
meiri fijálsræðisáttar en hefði
meirihluti nefndarinnar ekki sam-
þykkt það. Kvennalistakonur sagði
hún vera sammála því að varlega
ætti að fara í þessum efnum.
Kvennalistinn legði enga áherslu
á þetta mál en hún teldi það vera
ómaksins vert að gefa utanríkis-
þjónustunni aukið vægi og lyfta
henni upp af „kokkteila- og hirð-
siðastiginu". Annað mál væri hvort
flutning milli ráðuneyta ætti að
nota sem skiptimynt í samningum.
Ahuginn á skipulagsbreytingum
virtist oft vera persónubundinn og
ætti það við um þetta mál. Fyrir-
vari hennar byggðist á því að málið
væri fyrst og fremst komið á þetta
stig vegna pólitískra hagsmuna en
ekki af því að það hefði verið ákveð-
ið að íhuguðu máli. Myndi hún því
sitja hjá við afgreiðslu þess.
Kjartan Jóhannsson (A.-Rn.)
sagði að um tvö mál væri að ræða.
Formlega væri einungis um tilflutn-
ing á utanríkisviðskiptunum milli
ráðuneyta að ræða en jafnframt
væru þetta þær lagagreinar er fjöll-
uðu um hömlur á útflutningsfrelsi.
Því taldi hann vera ástæðu til að
ræða báðar hliðar málsins.
Útflutningsfrelsið sagði Kjartan
nýverið hafa orðið tilefni allsnarpra
deilna. Hann hefði á undanfömum
þingum verið talsmaður aukins
frelsis en gallinn væri sá að það
mál hefði aldrei verið útkljáð. Oeðli-
legt væri að málið yrði nú skilið
eftir opið, menn ættu að geta treyst
á ákveðinn stöðugleika í þessum
efnum. Honum skildist að sú opnun
sem nýlega hefði átt sér stað að
frumkvæði viðskiptaráðherra yrði
að engu höfð eftir áramót. Það
væri afleitt en enn afleitara væri
að það væri vegna persónulegrar
skoðunar eins manns en ekki skoð-
un Alþingis. Taldi hann meirihluta
Alþingis vilja aukið frelsi. Af þess-
um ástæðum skrifaði hann undir
álit meirihluta nefndarinnar með
fyrirvara og skoraði á þingmenn
að móta sameiginlega meirihluta-
stefnu í þessum efnum.
Varðandi sjálfan flutninginn
sagðist Kjartan geta fallist á að
ýmis rök mæltu með því. Hann teldi
þó að ítarlegri skoðun þyrfti að
fara fram á hvemig við vildum
styrkja þann arm stjómkerfisins
sem færi með utanríkisviðskipti.
Jón Sigurðsson, viðskiptaráð-
herra, sagði nefndarálitin og
umræður á Alþingi staðfesta að
þessi breyting orkaði tvímælis.
Ein meginröksemdin væri sú að
verið væri að leggja til að fram-
kvæmd yrði sú meginregla að
samstæð verkefni heyrðu undir eitt
ráðuneyti. Utanríkisráðuneytið færi
nú með samninga við önnur lönd,
og samskipti við EFTA og Evr-
ópubandalagið. Samskiptin við EB
yrði eitt mikilvægasta mál næstu
ára því ná þyrfti góðum samning
við bandalagið.
* Viðskiptaráðherra sagði það mik-
ilvægt að ekki væri blandað saman
efni laganna og stjórnkerfisþáttun-
um. Hann teldi að ekki ætti að
ræða um efnið núna en hann gæti
þó tekið undir margt hjá Geir H.
Haarde og Kjartani Jóhannssyni.
Benedikt Bogason (B.-Rvk.)
sagði stefnu Borgaraflokksins vera
þá að útflutningsverslun yrði gefin
fijáls. Hann teldi tvímælalaust að
þetta fmmvarp gæti verið skref í
rétta átt og fært utanríkisverslun-
ina í nútímaátt. Þetta væri þó
spurningin um hvernig ráðherrann
færi með þetta umboð, hvort hann
væri skömmtunarsinni eða nútíma-
maður.
Óli Þ. Guðbjartsson (B.-Sl.)
sagði þetta mál í raun vera stórmál
en lögð væri áhersla á að fjallað
væri um formið en ekki innihaldið.
Óli Þ. sagðist almennt vera þeirrar
skoðunar að ríkja ætti svipað frelsi
í inn- og útflutningi. Ef ætti að
breyta löggjöfinni þá ætti a.m.k.
að setja inn ákvæði um það að ef
ákvörðun yrði tekin um að synja
umsækjenda um leyfí ætti að liggja
fyrir rökstudd ákvörðun. Þetta
mætti ekki vera geðþóttaákvörðun.
Hreggviður Jónsson (B.-Rn.)
sagði Islendinga eiga vöruskipti við
sum lönd og færi þá eftir þessa
breytingu útflutningur til þeirra í
gegnum utanríkisráðuneytið en inn-
flutningur í gegnum viðskiptaráðu-
neytið. Spurði hann hvort ekki væri
heppilegra að báðir málaflokkar
heyrðu undir eitt ráðuneyti.
Þjóðviljinn:
Óttar Proppé og Mörð-
ur Arnason ritstjórar
STJÓRN Þjóðviljans samþykkti
samhljóða sl. föstudag að ráða
Ottar Proppé og Mörð Arnason
i stöður ritstjóra á blaðinu við
hlið Árna Bergmanns.
Óttar og Mörður hafa nú þegar
hafið ritsjórastörf en þeir taka við
af Össuri Skarphéðinssyni og Þráni
Bertelssyni sem hætti störfum á
Þjóðviljanum fyrir skömmu. Össur
sagði upp störfum í sl. viku en hef-
ur verið í launalausu leyfi frá
ritstjórastörfum sl. fímm vikur og
m.a. unnið við fiskeldisráðgjöf og
kennslu við Háskóla íslands. Hann
hefur nú verið ráðinn í lektorsstöðu
í lífeðlisfræði við Háskólann.
Óttar er fæddur 1944 og er kenn-
ari að mennt. Hann vann við
kennslu til 1980 en hefur síðan
verið t.d. bæjarstjóri á Siglufirði og
framkvæmdastjóri Alþýðubanda-
lagsins. Mörður er 34 ára og
menntaður í íslensku og málfræði.
Eftir nám vann hann við Orðabók
Háskólans en hefur verið blaðamað-
ur á Þjóðviljanum samfellt frá 1984.
Minnispenmgar
Sigurjóns Olafssonar
________Mynt_____________
Ragnar Borg
Árin 1973 til 1980 lét Anders
Nyborg í Kaupmannahöfn gjöra
minnispeninga, sem þekktir eru
margir. Flestir kannast við fyrsta
peninginn, sem kom út árið 1973,
Vestmannaeyjapeninginn. Allir
voru minnispeningar þessir teikn-
aðir af færustu listamönnum á
Norðurlöndum. Peningana, sem
gefnir voru út árið 1978, hannaði
Siguijón Ólafsson, myndhöggvari.
Vegna þess að tollur á minnispen-
ingum eru yfír 100 prósent komu
færri peningar en ella hingað til
lands. Upplag peninganna var
ákveðið 5.000 stykki í upphafí,
en mun færri voru slegnir. Eru
peningar þessir þegar orðnir sjald-
gæfír og eftirsóknarverðir safn-
gripir. Siguijón var fyrsti
hönnuðurinn, sem teiknaði 7 pen-
inga, einn fyrir hvert Norðurland-
anna. Minnispeningar Siguijóns
eru allir sýndir á safni Seðlabank-
ans við Einholt 4. Ekkja Sigur-
jóns, frú Birgitta Spur, hefir fest
kaup á nokkrum peningum, sem
tileinkaðir eru Svíþjóð, Noregi,
Færeyjum, Grænlandi og Dan-
mörku. Eru þessir peningar til
sölu í útibúi Búnaðarbankans í
Hótel Esju. Eru peningarnir seldir
á 7.000 krónur, sem er nánast
sama verð og þeir voru seldir á
fyrir 10 árum. Eg vil benda mönn-
um á að svona minnispeningur
er tilvalin jóla- eða tækifærisgjöf
til vina í þessum löndum. Gjöf,
sem minnir á ættland viðkomandi
manns og um leið á hönnuðinn,
sem var einn þekktasti mynd-
höggvari sem við höfum átt, og
þekktur er víða um lönd. Það, sem
inn kemur fyrir minnispeningana
fer í að byggja upp safn Siguijóns
Ólafssonar, sem stendur í Laugar-
nesi.
Myndimar á bakhlið minnis-
peninganna, sem Siguijón hann-
aði, eru til sem listaverk víða um
land. Þannig er myndin á norska
peningnum stytta fyrir framan
Stapa í Njarðvíkum, lágmyndir á
Sundaborg eru fyrirmyndir að
sænska peningnum og þeim
danska, styttan „Farfuglar" á
Húsavík er fyrirmyndin að mynd-
inni á íslenska peningnum og
svona mætti telja áfram. Fram-
hliðar peninganna eiga að vera
táknrænar fyrir hvert land. Þann-
ig er til dæmis um myndina á
grænlenska peningnum, er sýnir
fólk horfa á sólina koma upp eft-
ir langa fjarveru um veturinn, en
táknar um leið, að Grænland er
að verða sjálfstætt ríki. íslenski
peningurinn sýnir vita, en árið
1978 vom 100 ár frá því fyrsti
vitinn fór að leiftra, tveggja alda
ártíðar Carls von Linné er minnst
á sænska peningnum o.s.frv.
Myntsafnarafélagið heldur
fund á morgun í Templarahöllinni
klukkan 2.30. Á uppboðinu eru
margir merkir hlutir. Nú verður
boðinn upp brauðpeningur úr
pappa, afar sjaldgæfur og sér-
stakur, en einnig verður boðinn
upp Þjóðminjasafnspeningurinn.
Er ekki að efa að boðið verður í
þessa gripi og fleiri af mesta
kappi.