Morgunblaðið - 08.12.1987, Side 52

Morgunblaðið - 08.12.1987, Side 52
52 MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 8. DESEMBER 1987 'KllSIA' PANNA Fyrir rafmagnshellur „Kína“ pannan er notuð til að snöggsteikja. Snöggsteiking er aðal eldunaraðferð í kínverskrir matargerðarlist. Pannan er hituð með olíu t.d. soyjaolíu. Þegar pannan er orðin vel heít er smáttskorinn maturinn settur í og snöggsteiktur með því að snúa og velta honum hratt. Leiðbeiningar um notkun og nokkrar uppskriftir fylgja. Þessí panna er steypt með sér- stakri fargsteypuaðferð sem gefur bestu hugsanlegu hitaleiðni. Þess vegna hentar hún mjög vel fyrir snöggsteikíngu á raf- magnshellum. Kínapönnuna má nota til að djúpsteikja og gufusjóða. Einnig til að brúna og krauma (hægsjóða). Fæst í um 80 búsáhaldaverslunum um allt land. Framleidd af Alpan hf., Eyrarbakka. Heildsöludreifing Amaro-heildverslun, Akureyri s: 96-22831. AUSTURBÆR Lindargata 39-63 o.fl. Skipholt 1-38 Skipholt 40-50 Háahlíð VESTURBÆR Fornaströnd Bauganes Nýlendugata Einarsnes Stigahlíð 37-97 SELTJNES Hrólfsskálavör UTHVERFI Skeifan Kirkjuteigur Látraströnd MIÐBÆR Grettisgata 37-63 o.fl. Hverfisgata 4-62 JHwjtmWtljí Enn um arkítekta eftirHarald Helgason Að undanförnu hefur talsvert verið ritað í dagblöðum um niður- stöður dómstóla í stefnu Arkitekta- félags íslands gegn félagsmálaráð- herra og þremur byggingafræðing- um. Sem flestum er sjálfsagt kunnugt féll dómur stefnandanum (AÍ) að miklu leyti í óhag og hafa menn túlkað þann dóm á ýmsan veg. Einkum hafa byggingafræð- ingar haldið þeirri fullyrðingu hátt á lofti, að dómstólar hafí með þess- um dómi viðurkennt nám í arkitekt- úr og byggingafræðum jafngott. Slíkt skoðun felst að sjálfsögðu engan veginn í dómsniðurstöðum, heldur snýst málið einvörðungu um rétt manna til þess að skila teikn- ingum fyrir byggingarnefndir á landinu. Arkítektar byggðu mál- sókn sína á málsgrein í gildandi byggingarreglugerð, sem gefín var út árið 1979, en þar er kveðið svo á um að byggingarhönnuðir: arki- tektar, verkfræðingar, tæknifræð- ingar og byggingafræðingar hafi rétt til þess að skila uppdráttum fyrir bygginganefíidir hver á sínu sviði. I regiugerðinni er ekkert reynt að skilgreina verksvið hinna ýmsu hönnunarstétta og því mjög óijóst hvar skil eru á réttindum t.d. arkitekta og verkfræðinga, þó að nokkur efð sé komín á það að arki- tektar sinni ekki burðarþolsteikn- ingum og lagnamálum, og verkfræðingar hafa látið eiga sig að sinna aðaluppdráttum, sem sé skipulagi bygginga og útlitshönnun. Fram að gildistöku byggingarlag- anna frá 1978, sem samþykkt voru á Alþingi og framangreind bygg- ingarreglugerð er byggð á, var öllum hönnunarstéttunum heimilt að skila inn teikningum fyrir hinar ýmsu byggingarnefíidir, auk þess sem ýmsir aðrir höfðu til þess stað- bundin réttindí. Einkaréttur eða frelsi ísland hefur nokkra sérstöðu í byggingarmálum, vegna fámennis og dreifðrar byggðar í stóru landi. í ýmsum nágrannalöndum, sem flest byggja á aldagamalli bygging- arbefð er öllum veitt heimild til þess að gera uppdrætti af bygging- um og taka þannig á sig ábyrgð sem því fylgir. Að sjálfsögðu fjalla tilskipaðar byggingarnefndir um umsóknir á grundvelli uppdrátta þessara og fá þær oft vandasöm mál til umfjöllunar. Til setu í bygg- ingamefndum veljast menn í byggðarlaginu, sem vit hafa á byggingarmálum og búa yfír fagur- ' fræðiiegu skjmbragði. Þetta fyrir- komulag hefiir víða reynzt vel, en ýmsir erfiðleikar eru á því að taka það upp á Islandi, vegna fámennis og yrði víðast erfitt að manna bygg- ingameftidir, sem gera verður kröfu til að afgreiði byggingarmál út frá áðuigreindum forsendum. Þetta hefur ráðamönnum byggingarmála snemma verið hér Ijóst, og var því ákveðið að veita faglærðum mönn- um sérstaka beimild til þess að leggja uppdrætti að byggingum fyrir byggingamefnd. Smám saman fóru byggingaryfírvöld, einkum í höfuðborginni, að fækka þeim fag- hópum, væntanlega til þess að árangur í byggingarmálum yrði betri. Stærri byggðarlög fylgdu í kjölfarið. Þannig fengu bygginga- meistarar ekki lengur heimild til þess að teikna hús eftir 1937. En hvers vegna skyldi þeim, sem tilbú- inn er að leggja fram stórfé í húsbyggingu, ekki vera í sjálfsvald sett hvemig byggingu hann reisir sér og þá hvemig byggingin lítur út? Því er tfl að svara að það er augljóslega ekkert einkamál ein- stakra manna að njóta umhverfis- ins. Byggingar era hluti af stærra umhverfi, sem ýmsir þurfa að hafa afskipti af. Af þeirri ástæðu er það almennt viðurkennt að íbúar í til- teknu byggðarlagi skulu hafa rétt til þess að skipta sér af fyrirhuguð- um byggingum. Til þess að koma Haraldur Helgason „Ljóst er, að dóms- niðurstaðan í máli arkitekta leiðir greini- lega í ljós mikla veilu í kerfinu. Ætli menn að viðhalda þvi löggild- ingakerf i í hönnunar- málum, sem við höfum búið við um langt skeið, verður að taka á þeim vanda, sem felst í starfsmati.“ slíku í kring með raunhæfum hætti era skipaðir hæfir fulltrúar í bygg- ingamefnd til þess að fjaiia um fyrirhugaðar breytingar á umhvef- inu. Þessar nefndir starfa jafnan á grandvelli samþykkts aðal- og deili- skipulags auk landslaga um bygg- ingamál. Akvarðanatökur nefndanna era oft umdeildar og er Ijóst mikilvægi þess að hæfir menn veljist til nefndarstarfa. Takmörkun leyfa til hönnuða með tilskylda lág- marksmennt.un er að vissu leyti nokkur tiygging fyrir byggðarlagið. Fjárfesting í byggingum hefur verið gífurlega mikil hér á landi undan- farin ár. Þannig er ábyrgð hönnuða gagnvart þjóðfélaginu mikil og mik- ilvægt að vel takist til. Við eram aðskapa umhverfi fyrir komandi kynslóðir, sem sjálfsagt verða dóm- harðar á gerðir okkar. Og mistökum í byggingum er erfitt að leyna. Verksvið hönnuða Þegar nýja byggingaregiugerðin gekk í gildi 1979 var það skoðun Arkitektafélagsins að í henni hefði verið tekið afgerandi skref í átt að réttlátara fyrirkomulagi í hönnun- armálum landsins. Stjóm Arki- tektafélagsins lagði þann skilning í orðin „hver á sínu sviði“ að með því væri gerð sú krafa til hönnuða að aðeins þeir, sem fengju fullnægj- andi menntun til þess að hanna byggingar og stjórna vinnu annarra sérfræðinga, sem starfa í hönnun- arhópnum, öðluðust réttindi til þess að stunda aðaluppdráttagerð. Á seinni hluta síðasta áratugar fór að bera á því að afkitektanemar tækju skipulagsfræði sem sémám fljótlega á námsferlinum og sinntu byggingahönnun aðeins að mjög takmörkuðu leyti. Arkitektafélagið taldi sig ekki geta veitt mönnum með slíkt sémám í skipulagsfræð- um heimild til þess að skila aðal- teíkningum fyrir bygginganefndir á grundvelli þessarar tulkunar á byggingarreglugerðinni, tíl þess hefði nám þeirra ekki fjaliað nægi- lega mikíð um byggingahönnun. Þessir skipulagshönnuðír hafa rétt til þess að bera starfsheitið arki- tekt, en félagsmálaráðherra hefur hingað til fellt sig á rök AI sem umsagnaraðila í málinu að ekki skuli veita þeim heimild til þess að leggja aðalteikningar fyrir bygg- inganefndir Iandsins. Arkitektafé- lagið átti von á því að ráðherra brygðist eins við umsóknum ann- arra með álíka eða sýnu minni menntun á sviði byggingahönnun- ar. Þegar vitað.var að bygginga- fræðingar sæktu stíft að félagsmálaráðherra að hann veitti þeim heimild til þess að gera aðal- teikningar, fór stjóm Arkitektafé- lags til fundar við ráðherra til þess að láta sjónarmið sín í ljós. Slíkt framtak vakti að sönnu litla kátínu hjá byggingafræðingum. Ráðherra kvaðst í nokkram vanda, en hafði hug á því að láta fara fram starfs- mat, svo að hann hefði einhvem grann til þess að styðjast við í mati sinu á hæfni hönnuða. Litlu seinna veitti Alexander Stefánsson þremur byggingafræðingum um- beðið leyfí. Þegar arkitektar inntu hann eftir ástæðum sínum fyrir leyfisveitingunní bar hann við óheyrilegum þrýstingi frá bygg- ingafræðingum — og aðstandend- um þeirra! Stjóm Arkitektafélags- ins taldi sig vera nauðbeygða til þess að hnekkja þessum úrskurði og freista þess að fá það staðfest að skilningur arkitekta á starfssviði hönnuða væri réttur. Að öðram kosti væra ákvæðin um rétt hönn- uða „hver á sínu sviði" í byggingar- reglugerðinni 1979 markleysa. Þetta er í raun ástæðan fyrir því sem sumir hafa nú nefnt „ósvífna sérhagsmunabaráttu arkítekta". Eftir að byggingarreglugerðin frá 1979 tók gildi hefur enginn verkfræðingur eða tæknifræðingur sótt um heimild til félagsmálaráð- herra til þess að fá leyfí til þess að skila aðalteikningum fyrir bygg- inganefndir. Ekki skal hér dómur lagður á það, hvort ástæðan sé sú að þessir aðilar gera sér grein fyrir takmörkunum sínum til alhliða byggingahönnunar eða hvort þeir hafa haldið að sér höndum þar til úrslit fengjust i málaferlum Arki- tektafélagsins. Byggingafræðingar hafa hins vegar haldið því mjög á lofti að aðeins væri stigsmunur á námi í arkitektúr og byggingafræð- um, en alls enginn grundvallarmun- ur. Ekki er ástæða hér til þess að eyða mörgum orðum á slíka fullyrð- ingu, en benda má á fáeinar staðreyndir. Byggingafræði er ung starfsgrein á Norðuriöndum, en virðist svo til óþekkt utan þeirrV Langflestir byggingafræðingar, sem starfa hér á landi, hafa hlotið menntun sína í Danmörku, nærri allir eftir 1965. Þar nefnist starfs- titill þeirra „konstraktör“. Upphaf- lega var nám þetta 2—3 ára langt, en tekur nú orðið Qögur ár. Sam- kvæmt lýsingu námsráðgjafa við byggingafræðiskólann í Horsens á Jótlandi miðar námið að því að gera nemendur hæfa „til þess að útfæra teikningar annarra og hafa eftirlit á byggingarstað". Hvergi er minnst á það að námið miði að því að hanna byggingar að eigin frum- kvæði, né gera nemendur færa að bera ábyrgð á fullnaðarhönnun. í arkitektúrskólanum í Árósum er hyggingafræð'mgum veitt innganga að arkitektúmámi, sem tekur að jafnaði 5—6 ár, enda hefji þeir nám- ið á 1. ári, nema þeir albestu. Þeim hefur verið veitt heimild til þess að setjast inn á annað ár skólans. Hvers vegna skyldu menn þá halda inn á þessa námsbraut, ef ekkert er áunnið með því? I Danmörku er sýnilega litið öðram augum á þessi mál en hér á landi! Og til fróðleiks má svo benda á það, að einn bygg- ingafræðinganna þriggja, sem Arkitektafélagið sá sig knúið til þess að fara í mál við, hefur metið stöðuna þannig, að tíma sínum væri ekki illa varið í arkítektúrnám. Hann mun að líkindum útskrifast frá Kaupmannahafnarháskóla nk. vor að loknu þriggja ára námi við þann skóla. Kannski hann hafi eytt þessum áram til einskis? Áhrif dómsins Eins og þegar hefur komið fram

x

Morgunblaðið

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.