Morgunblaðið - 01.04.1989, Blaðsíða 32

32
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 1. APRIL 1989
Guðm undurAlberts-
son - Kveðjuorð
Guðmundur Albertsson fæddist á
Syðri-Kárastöðum á Vatnsnesi 22.
desember 1900. Hann ólst upp við
öll algeng sveitastörf fram á mann-
dómsár. Hann hóf störf hjá Pósti og
síma árið 1929—30 við póst- og
fólksflutninga með fyrsta póstflutn-
ingabíl landsins, en annaðist síðar
ýmis störf á Pósthúsinu í Reykjavík,
lengst af á Böggiapóststofunni. Eftir
að Guðmundur hætti störfum þar
fyrír aldurs sakir, starfaði hann um
tíma sem birgðavörður hjá Hótel
Holti og mörg sumur sá hann um
orlofshús símamanna austur við Apa-
vatn í Laugardal.
Þann 19. október 1935 gekk hann
að eiga Jónínu Steinunni Jónsdóttur,
ættaða frá Söndum í Miðfirði, og
eignuðust þau þrjú böm, Jón Grétar,
Jóhann Öm og Salóme Guðnýju, sem
öll búa með fjölskyldum sínum I
Reykjavík.
Ég man fyrst eftir Guðmundi og
flölskyldu hans þegar foreldrar mínir
fluttust frá Akureyrti 1941 í hús afa
míns á Ránargötu 14 í Reykjavík og
var ég þá fímm ára.
Koss og klapp á kinn, bros og
hlýleg orð. Það fengum við systumar
hjá Guðmundi, hvert sinn sem við
hittum hann. Við vorum á líkum aldri
og bömin hans og alin upp í sama
húsi. Tuttugu ár held ég að við höf-
um átt heima í sama húsi, bemsku-
og æskuárin. Og síðar, alltaf þegar
við hittum Guðmund og flölskyldu
hans, þá var eins og við yrðum aftur
stelpur. Nú, þegar mig langar að
minnast Guðmundar, hef ég ennþá
þessa tilfinningu. Hann er svo samof-
inn bemsku- og æskuminningunum,
að ég get ekki einu sinni dregið fram
í huga mér sjáifstæða mynd af hon-
um án þess að ótal myndir og atvik
rifjist upp og þetta tímabil rennur
ljóslifandi upp fyrir mér. Hve tímarn-
ir voru öðruvísi og allt er orðið breytt.
Þótt 40—50 ár séu ekkert langur
tími hafa orðið miklar breytingar í
þjóðfélaginu.
Þegar ég lít tíl baka, sé ég að
þetta var merkilegt sambýli í húsinu
á Ránargötu 14. Þar vora þrjár
tveggja og þriggja herbergja íbúðir
og stundum dvöldu um tíma fleiri
fjölskyldur í hverri íbúð vegna hús-
næðiseklu á þessum áram. Auk þess
gisti utanbæjarfólk oft um lengri eða
skemmri tíma og fannst mér stund-
um sem öll Húnavatnssýsla ætti vísa
gistingu á efstu hæðinni hjá Guð-
mundi og Jónínu, allir Snæfellingar
og Akureyringar á miðhæðinni hjá
okkur og Strandamenn í kjallaranum
hjá Bimi Jónssyni og Guðjónu Jóns-
dóttur, móðursystur minni. Við
krakkarnir vorum átta í fjölskyldun-
um þremur í húsinu, öll á svipuðum
aldri, þótt seinna fæddust reyndar
tvö í viðbót. Þremur öfum og tveim-
ur ömmum man ég eftir, sem við
leituðum til um ýmsa hluti. Minn
eigin afa notaði ég í stað glósubóka
í öllum tungumálum sem ég iærði.
Jón Halldórsson afí í kjallaranum var
sérfræðingur í reikningi, Matthildur
amma saumaði fyrir okkur leikfími-
föt, og svuntur og hosur fengum við
hjá Salóme ömmu. Jónína hans Guð-
mundar og Salóme tengdamóðir hans
bjuggu til þá beztu ástarpunga og
parta sem bakaðir hafa verið, og ef
við krakkamir sátum ekki og átum
þá á þeirra heimili, þá var komið
með kúffullan disk niður til okkar.
Svona vora þau, alltaf gefandi og
veitandi.
Það var ekki aðeins að fólkið í
húsinu væri samheldið og hjálpsamt
hvert við annað, heldur myndaðist
líka sterkur kunningsskapur milli
margra í götunni og í nágrenninu,
sem fylgdist með gleði og sorgum
hvers annars og liðsinnti eftir getu.
Allir höfðu nægan tíma, mömmurnar
voru heima „á sínum stað“ og fólk
hafði tíma til að fara í heimsóknir
eða spila „bridge“. Þá var ekki gert
boð á undan sér, því heimsóknir voru
fastir liðir á sunnudögum. Sama var
að segja um morgunheimsóknir ná-
grannakvennanna aðra daga vikunn-
ar. Þær komu við í eldhúsinu hjá
okkur, á leið úr mjólkurbúðinni og
fiskbúðinni, fengu sér kaffísopa og
sígarettu. Já, þá kostaði reyndar
ýsan í matinn handa okkur 1 krónu
og mjólkinni var ausið í mjólkurbrús-
ana okkar með löngum, djúpum aus-
um, ijóminn mældur í ijómakönnuna
sem við komum með og stundum
sníktum við líka vínarbrauðsenda.
Og þá fékkst aðeins fransbrauð, rúg-
brauð og normalbrauð og öll ný-
lenduvara seld í lausri vigt. Engir
plastpokar vora til, einseyringsstykk-
in og fimmaurakúlurnar voru settar
í pappírskramarhús. Ég man líka að
við skiluðum pappírspokunum og
umbúðunum aftur til hans Óla Gull
í búðinni á „15“, til að hann gæti
notað það aftur. Spamaður og nýtni
var lögmál.
Guðmundur var alltaf léttur og
kátur og ég man ekki eftir að hann
skipti skapi, og svo var hann svo
blíður við böm. Þegar mamma hafði
brugðið sér frá og Helga systir var
óhuggandi, gat enginn annar en
Guðmundur bætt úr því.
Guðmundur átti bíl, sem var ekki
algengt í þá daga, og nutum við
krakkamir iðulega góðs af. Stundum
ók hann okkur í skíðaferð upp í Árt-
únsbrekku og sótti okkur aftur eftir
vinnu sína í pósthúsinu. Og Ártúns-
brekkan fannst okkur vera langt
uppi í sveit. Fjarlægðimar vora vissu-
lega öðravísi þá.
Ferðimar upp í sumarbústaðinn
þeirra í Prestshúsum á Kjalamesi era
líka ógleymanlegar. Guðmundur fór
Rósa Guðmunds-
dóttir - Kveðjuorð
Rósa Guðmundsdóttir, móðursyst-
ir mín, fæddist 20. ágúst 1904 í
Reykjavík. Hún var næst elst barna
þeirra Mattínu Helgadóttur og Guð-
mundar Guðnasonar skipstjóra í
Reykjavík. Elstur bama þeirra var
Ólafur Helgi sem fórst með togaran-
um Apríl 1930, þá Guðbjörg sem dó
í æsku, Guðbjörg Svanlaug, Guðrún
Rannveig (Gyða), Halldóra, Hulda
og yngstur er Sigurður málarameist-
ari, sem einn lifir systkini sín.
Það var mikil glaðværð sem fylgdi
stóram systkinahópi, samhugur mik-
ill og tóku þau öll mikinn þátt í gleði
og sorgum hvers annars. Þar sem
afi minn var mikið á sjó, kom það í
hlut ömmu minnar að mestu leyti
að ala upp systkinin og tókst henni
það framúrskarandi vel.
Á Bergstaðastræti 26B bjó þessi
samheldna fjölskylda þar sem ná-
ungakærleikur og virðing fyrir öðr-
um var í hávegum höfð. Síðar, eða
allt fram til ársins 1964 þegar amma
mín lést, var Bergstaðastrætið
ákveðinn miðpunktur, þar sem börn-
in og bamanbömin komu við þegar
ferð var í bæinn.
Þar sem Rósa var elst dætra, kom
það i hennar hlut að gæta yngri
systkina og hjálpa til við heimilis-
störfín. Hún gekk í bamaskóla og
fór síðan til Englands til frekara
náms.
Árið 1922 kynntist hún ungum
manni í Reykjavík, ættuðum frá Mið-
fellí í Hrunamannahreppi. Var það
Einar Magnússon. Felldu þau hugi
saman og gengu í hjónaband 22.
október 1925. Svo vildi til að afi
Guðmundur hafði einmitt verið tek-
inn í fostur til afa og ömmu Einars
í Miðfelli.
Einar og Rósa reistu sér heimili í
Reykjavík, lengst af bjuggu þau á
Skeggjagötu 11 og síðast á Laugar-
ásvegi 58. Ég minnist þess í gamla
daga að það var gaman að koma á
Skeggjó, því Rósa var góður kokkur
og átti alltaf heimabakað bakkelsi,
Einar var kennari og rektor
Menntaskólans í Reykjavík. Hann
lést árið 1986. Rósa og Einar eignuð-
ust tvær dætur, Helgu Mattínu og
Sigríði. Helga er gift Ólafi Guðna-
syni og Sigríður Guðmundi Ingólfs-
syni. Bamaböm Rósu era orðin 6
og bamabamabömin 5.
Rósa hafði átt við vanheilsu að
stríða í mörg ár. Dætur hennar hugs-
uðu því mikið um hana og reyndust
henni ætíð vel. Rósa fór á Hjúkranar-
heimilið Skjól í september sl. og lést
þar.
Þeim fækkar óðum sem fæddir era
á fyrsta tug aldarinnar. Þannig kveð-
ur nú þriðja systirin á aðeins 18
í dag verður Valgerður Sigurþórs-
dóttir, fyrram húsfreyja í Lambhaga
á Rangárvöllum, jarðsett að Odda.
Valgerður fæddist í Ráðagerði í
Holtum 25. júlí 1895. Voru foreldrar
hennar Sigurþór Ólafsson bæjarfull-
trúa í Reykjavík Ólafssonar og
Sigríður Ólafsdóttír sjómanns á
Akranesi Jónssonar. Valgerður ólst
upp að mestu á Gaddstöðum á Rang-
árvöllum. Faðir hennar var lærður
jámsmiður, en segja mátti að allt
léki í höndunum á honum, m.a. var
hann lista skrifari. Systkini Valgerð-
ar voru sex og er eitt þeirra á lífi,
Magdalena, en hún hefur kennt
hannyrðir, m.a. á vegum kvenfélag-
anna.
Valgerður lærði karlmannafata-
saum í Reykjavík og vann síðan fyr-
ir sér við sveitastörf, lengst af á
Stokkalæk á Rangárvöllum. Þar
mánuðum. Marg er að minnast og
gott að eiga minningar fyrir sig.
Kæra systur, mínar innilegustu sam-
úðarkveðjur sendi ég ykkur og fj'öl-
skyldum ykkar, við fráfall elskulegr-
ar móður.
Matthías Guðm. Pétursson
lærði hún að vefa.
Árið 1925 giftist Valgerður Gísla
Nikulássyni, bónda í Lambhaga.
Hann var ekkjumaður með fjögur
börn. og ólust þijú þeirra upp hjá
þeim Valgerði, Nikulás, Helga og
Ólafur. Gísli og Valgerður eignuðust
tvær dætur, Ingileifu og Þóra. Auk
þess tók Valgerður að sér 8 ára
dreng, Ingvar Ingvarsson, en hann
hafði misst' báða foreldra sína úr
berklum. Það er ekki vandalaust að
ganga annarra bömum í móðurstað
og réðst Valgerður því ekki á garð-
inn þar sem hann var lægstur. Mörg
önnur böm dvöldu í Lambhaga um
lengri eða skemmri tíma, m.a. bama-
börnin.
Mörg síðustu ár sín var Gísli far-
inn að heilsu og var elsti sonur hans,
Nikulás, þá tekinn við búsforráðum
með Valgerði. Bjuggu þau áfram
Valgerður Sigurþórs-
dóttir - Minning
á milli kvölds og morgna til og frá
vinnu í bænum og þá var okkur systr-
unum oft boðið með. Þar var jafnan
marga maga að metta, þvi gestrisnin
var einstök. Veðrið var áreiðanlega
öðravísi í gamla daga, því þá var
alltaf sólskin. Við lágum 5 sólbaði í
víkunum, busluðum og syntum í sjón-
um og endalaust gátum við farið
rannsóknarferðir um fjörarnar. Við
voram sannarlega alsæl með hina
ótrúlegustu og furðulegustu dýrgripi
sem þar rak á fjörur okkar. Éinhvem
tíma hlýtur samt að hafa rignt, því
ég man að Salomé amma kenndi
okkur þar gamla-innileiki.
Á svona löngum tíma kynntust
fjölskyldurnar skyldfólki og vinum
hvorrar annarrar, og þótti sjálfsagt
að halda sameiginlega fermingar-
veizlu, þegar Grétar, elzti sonur
Guðmundar og Jónínu, og við syst-
umar fermdust. Sennilega þætti
furðulegt ef alls óskyldar fjölskyldur
gerðu slíkt í dag. Ennþá fínnst mér
þetta fólk mjög nákomið mér, þegar
við hittumst núorðið við hátíðleg
tækifæri hjá fíölskyldunum.
Þegar ég flutti að heiman og leigði
mér herbergi, var Guðmundur mætt-
ur þar og smíðaði fyrir mig hillur
og setti upp. Efnið gaf hann mér
víst líka. Hjálpsemin og liðlegheitin
vora óþijótandi. Leiti ég til bamanna
hans í dag, Grétars, Ödda eða Lóu,
mæti ég þar sömu elskulegheitunum.
Þá minnist ég þess þegar að því
kom að ég ætlaði að læra á bíl. Þá
ólst maður ekki upp í bílum eins og
unglingarnir í dag, svo ég vissi ekk-
ert um gira eða kúplingu. Svo Guð-
mundur, sem var gamalreyndur öku-
kennari, bauðst til að sýna mér hvar
þessi fyrirbrigði væru staðsett í
bílnum. Það myndi spara mér einn
eða tvo kennslutíma hjá ökukennara.
Við fóram vestur á Seltjamames,
þar sem engin umferð var, og nú
átti ég að læra að þekkja í sundur,
bremsuna og kúplinguna og reyna
að hreyfa gírstöngina. En varla var
ég sezt undir stýri þegar lögreglan
rennir upp að okkur — og þar sem
ég var próflaus og bíllinn ekki skráð-
ur sem kennslubifreið, voram við
umsvifalaust sektuð um 200 krónur.
Þetta var svo hræðilegt áfall að það
liðu mörg ár þar til ég lagði í að
taka bílpróf.
Smáatriðin renna gegnum hugann
um leið og ég hugsa til Guðmundar
heitins. Óteljandi era gjafímar sem
við höfum þegið frá Guðmundi og
fjölskyldu, bæði við hátíðleg tæki-
færi og að tilefnislausu. Og gjafir
frá fólki sem manni þykir vænt um
eru ótrúlega mikils virði, til dæmis
er enn í heiðri hafður og hangir fyr-
ir ofan rúm dóttur minnar 45 ára
gamall sprellikarl frá Guðmundi.
Blessuð sé minning þessa ljúfa
drengskaparmanns. Ég og fjölskylda
mín vottum Jónínu, bömum þeirra
og fjölskyldum, okkar innilegustu
samúð.
Þuriður Guðjónsdóttir
Krisiján F. Odds-
son - Kveðjuorð
Fæddur 16. ágfúst 1912
Dáinn 26. mars 1989
Hann afi okkar er dáinn, það er
svo sárt að fá aldrei að sjá hann
aftur og heyra hann leiðbeina okkur
hvað sé rétt og rangt.
Hann hafði svo mikla ánægju af
að heimsækja okkur í sveitina, sem
gjaman hefði mátt vera oftar, en
aðstæður leyfðu ekki, því miður.
Hann var alltaf eitthvað að gera því
hann þurfti alltaf að hafa eitthvað
fyrir stafni þó heilsan leyfði það
varla. Hann sagði okkur að það
væri svo hollt að vinna og reyna eitt-
hvað á sig. Alltaf þegar hann og
amma komu til okkar komu þau
færandi hendi, með eitthvað gott í
munninn eða annað sam gladdi okk-
ur. Ekki var síður gott að heim-
sækja afa og ömmu í Hólmgarðinn.
Afí var mildur og hlýr, en ákveð-
inn við okkur og vildi að við væram
hlýðin og stillt böm. Hann notaði
hvert tækifæri sem gafst til að gefa
okkur heilræði. Að við ættum t.d.
að vera samviskusöm og heiðarleg,
sem var svo ríkjandi hjá honum sjálf-
um. Hann var svo góður við ömmu
og hugsaði alveg um hana eftir að
hún varð svona lasin eins og hún er.
Nú er elsku amma orðin ein. Hún
hefur alltaf kviðið því ef svo yrði.
Við þökkum elsku afa allar góðu
stundimar sem við áttum saman, þær
eru ógleymanlegar.
Elsku amma, Guð styrki þig í sorg
þinni.
Krissi, Hafify og Rúnar.
Hún var sár fréttin sem við feng-
um á páskadagsmorgun þegar okkur
var sagt að elsku afí okkar Kristján,
væri dáinn. Það var svo gott að eiga
hann, en nú breytist svo margt, við
söknum þess svo mikið að geta ekki
komið og hlýjað okkur hjá honum,
því það gerðum við svo oft þegar
pabbi og mamma skruppu frá. Alltaf
átti afí eitthvað að gefa okkur að
borða þegar við komum úr skólanum.
Við þökkum elsku afa öll góðu ráðin,
allar þær nætur er við fengum að
sofa hjá afa og ömmu, öll jólin og
góðu gjafimar. Elsku afa þökkum
við allar góðu stundimar. Af hveiju
þurfti hann að fara svona fljótt frá
okkur? Við eigumafa í hjarta okkar.
Elsku amma, nú ert þú orðin ein,
Guð styrki þig í sorg þinni.
Sigrún og Garðar
saman í nokkur ár eftir lát Gísla.
Þar kom þó að fjölskyldan flutti til
Reykjavíkur. Þar bjó Valgerður með
Þóra dóttur sinni 15 síðustu árin.
Var hún orðin mjög lasburða undir
það síðasta, m.a. nær blind.
Valgerður var mikil búkona. Hafði
hún erft handlagni föður síns og var
sama að hveiju hún gekk. Hún var
afkastamikil og vandvirk. Þó var hún
lengstum ekki heilsuhraust. Hún
kunni að meta góðar bókmenntir og
tónlist, en lét skyldurnar ávallt ganga
fyrir.
Valgerður var einn af stofnfélög-
um Kvenfélagsins Unnar á Rangár-
völlum og ritari þess um árabil. Hún
var heiðursfélagi þess félags.
Ég kynntist Valgerði þegar ég
giftist Ingvari, fóstursyni hennar.
Hann var henni ævinlega þakklátur
fyrir hlýjuna sem hún sýndi honum
og það veganesti sem hann fékk hjá
henni. Leit hann jafnan á hana sem
sinn besta vin. Mér kom hún fyrir
sjónir sem elskuleg og víðsýn kona,
sem var alltaf með eitthvað fallegt
á pijónunum. Hjá henni var gott að
leita ráða, en ekki tróð hún ráðum
sínum upp á neinn.
Valgerður var búin að skila miklu
ævistarfi og er vel að hvíldinni komin.
Megi hún hvíla í friði.
Þóra I. Stefánsdóttir