Morgunblaðið - 31.10.1989, Blaðsíða 45

MORGUNBLAÐJÐ ÞRIÐJUDAGUR 31. OKTÓBER 19S9
Minning’:
Agústa Jónsdóttir
Ágústa Jónsdóttir fæddist í Kjós
í Árneshreppi í Strandasýslu 31.
ágúst 1919. Hún var dóttir hjón-
anna Petrínu Guðmundsdóttur og
Jóns Daníelssonar. Petrína, móðir
hennar, sem var Ijósmóðir, hafði
verið gift áður Ágústi Guðmunds-
syni en misst hann. Þau eignuðust
sex börn: Símon Jóhann, Sveinsínu,
Sörla, Sigríði, Guðmund og Sig-
rúnu. Jón, faðir Ágústu, hafði einn-
ig verið kvæntur áður en misst
konu sína og átti með henni einn
son, Sigurð. Petrína og Jón eignuð-
ust saman þijár dætur, Ágústu,
Ingibjörgu og Guðrúnu og er Ingi-
björg nú ein á lífi af þeim systrum.
Þegar Ágústa var tíu ára gömul
dó faðir hennar og skömmu síðar
var hún send til föðursystur sinnar,
Rósu Daníelsdóttur, og manns
hennar, Péturs Sighvatssonar, úr-
smiðs og símstöðvarstjóra á Sauð-
árkróki. Þar fór hún snemma að
vinna á símstöðinni, allt frá þrettán
ára aldri. Veturinn 1936—1937 fór
hún svo í Héraðsskólann á Laugar-
vatni. Þá voru aðrir tímar en nú
og þegar Ágústu bauðst föst vinna
við símann á Borðeyri þótti fásinna
að halda áfram í skóla og hafna
slíku boði svo að hún fór til Borðeyr-
ar og var þar sem nemi á símstöð-
inni frá 1937 til 1941. Eftir dvölina
á Borðeyri fór hún síðan til
Reykjavíkur og starfaði við lang-
línumiðstöðina í allmörg ár en upp
úr 1950 fluttist hún til bæjarsímans
þar sem hún starfaði óslitið þar til
hún hætti í föstu starfi fyrir þrem-
ur árum, 67 ára gömul. Þó var
störftim hennar við símann alls
ekki lokið því að hún var liðtæk í
vinnu þegar þess þurfti með og
vann öðru hvoru eftir að hún hætti
föstu starfi, allt til þess að hún fór
á sjúkrahús sl. sumar.
Ágústa fór í skurðaðgerð í júní
sl. Eftir aðgerðina var hún heima
um mánaðartíma en í ágústbyijun
fór hún aftur á sjúkrahús þar sem
hún dvaldi þar til hún dó, 22. októ-
ber. Hún var þakklát og ánægð
með þá umönnun sem hún nautþar.
Ágústa giftist ekki og eignaðist
ekki börn. Hún var afar barngóð
kona og nutu börn ættingja hennar
og vina þess hve hlý og gjöful hún
var en yndi hennar var að gleðja
aðra. Er dæmigert fyrir hugulsemi
hennar, að þegar hún var sjálf orð-
in svo veik síðustu dagana að hún
átti erfitt með að tjá sig, var henni
umhugað um að minna vini sína á
að gleðja gömlu konuna sem var
stofufélagi hennar.
Hjá landsímanum kynntist
Ágústa Ólafíu Þórðardóttur og þau
kynni leiddu til þess að Ágústa bjó
í nánu sambýli og góðri vináttu við
Ólafíu og fjölskyldu hennar á árun-
um 1954—1968. Æ síðan héldust
náin og góð tengsl milli þeirra sem
voru báðum mikils virði. Ágústa var
mjög bókhneigð kona og haíði yndi
af lestri góðra bóka. Hun var ljóð-
elsk og vel hagmælt og kunni
ógrynni ljóða.
Ágústa fylgdi Kvennalistanum
að málum og starfaði með kvenna-
listakonum um nokkurra ára skeið.
Þó ekki bæri mikið á henni eða
verkum hennar út á við lagði hún
dijúga hönd á plóginn í innra starfi
og lá ekki á liði sínu. Hún lét sig
ekki vanta ef mikið stóð til, var t.d.
virk í síðustu kosningabaráttu og
tók jafnan þátt í hinum ýmsu að-
gerðum Kvennalistans.
Ágústa var afar fínleg og grann-
vaxin kona, snyrtilega búin. Hún
var hæglát og hlédræg en jákvæð
og glaðsinna og lagði sitt af mörk-
um á stilltan og látlausan hátt.
Kvennalistakonur munu sakna
Ágústu og við sendum ættingjum
hennar og vinum innilegar samúð-
arkveðjur.
Fyrir hönd kvennalistakvenna,
Guðrún Agnarsdóttir.
Ágústa Jónsdóttir kvennalista-
kona er dáin. Ef einhver skyldi
halda að Kvennalistinn samanstæði
aðeins af þingkonum og örfáum
öðrum er það misskilningur.
Kvennalistinn er ijöldahreyfing
alls konar kvenna á ólíkum aldri,
með ólíkan uppruna, kvenna sem
eiga sameiginlegar hugsjónir og eru
tilbúnar að leggja sitt af mörkum
til að þær nái að verða að veruleika.
Líklega eru það þessar sameigin-
legu hugsjónir sem gera samkennd-
ina í hreyfingunni svona mikla.
Vitneskjan um það hve þörfin er
mikil fyrir vinnuframlag í óteljandi
myndum og hvað við verðum að
vera samhentar til að fá einhveiju
áorkað. Það er þessi samkennd sem
hefur fært mér svo margar vinkon-
ur sem ég aldrei hefði kynnst ella.
Ein þeirra var Ágústa. Ég kynnt-
ist þessari smávöxnu, fíngerðu konu
með stóru greindarlegu augun í
síðustu kosningabaráttu á gömlu
Hótel Vík.
Hún var ein af þeim fullorðnu
konum sem skiptu með sér húsmóð-
urhlutverkinu á því stóra heimili
sem Víkin var þá. Ég var á þeim
tíma starfskona samtakanna svo
við höfðum dagleg samskipti.
Húsmæðurnar voru vinsælustu
konurnar í húsinu. Þær sýndu okk-
ur stelpunum móðurlega umhyggju.
Þær stóðu ekki í sviðsljósinu en
miðluðu okkur af dýrmætri reynslu
sinni og dekruðu okkur með ótæm-
andi kaffikönnum og meðlæti. Ég
dáðist af þessurh konum sem þrátt
fyrir þreytu og slit höfðu hugsjóna-
neistann og lögðu svo mikið af
mörkum.
Ég man eftir mörgum samveru-
stundum okkar Ágústu bæði á
Víkinni og seinna á Laugaveginum.
Hún var ekki margmál, talaði aldr-
ei um sjálfa sig svo ekki þekki ég
lífshlaup hennar, en því betur hlýju
hennai' og lífsviðhorf.
Ég minnist blómanna á borðinu
mínu daginn sem ég hætti hjá
Kvennalistanum og vissi ekki fyrr
en daginn eftir að þau voru frá
henni.
Mér finnst að eftir að ég kynnt-
ist henni hafi hún verið á flestum
þeim fundum sem máli skiptu. Hún
mun hafa mætt á síðasta félagsfund
í Reykjavík, þá dauðveik og með
hjúkrunai'fræðing með sér.
Ég hitti hana ekki þá, en okkar
síðustu samskipti voru lýsandi fyrir
Ágústu. Við vorum á kvennalista-
fundi og ég var þá byijuð að vinna
í Kvennaathvarfinu. Hún vissi að
vegna fjársveltis stóðum við í bar-
áttu fyrir t.ilvist athvarfsins. Hún
dró mig með sér fram í eldhús, var
ekkert að orðlengja það en tæmdi
veskið sitt og bað mig að koma
peningunum á réttan stað.
Það er vegna kvenna eins og
Ágústu sem kvennahreyfingin er
sterk á íslandi í dag. Við fráfall
hennar finnum við fyrir missi og
söknuði. Við stöldrum við, en höld-
um síðan ótrauðar áfram, því við
ætliim að breyta.
Ég sendi aðstandendum Ágústu
innilegar samúðarkveðjur.
F.h. vinkvenna í Kvenna-
listanum,
Guðrún Jónsdóttir.
Sunnudagurinn 22. október sl.
var um margt sérstakur og minnis-
stæður. Þennan dag héldum við upp
á afmælið hans Pása og seinna
þennan sama dag lagði hún Gústa
okkar af stað í fei'ðina sem við öll
förum í, bara misjafnlega snemma.
Það var haldið afmæli þar sem
hennar var sárt saknað en aldrei
áður hafði hún verið fjarverandi í
barnaafmæli hjá okkur. Hugur okk-
ar allra var innst inni niðri á spítala,
því við vissum að hveiju dró.
Ég kynntist þessari stórbrotnu
konu fyrir u.þ.b. 13 árum þegar ég
varð hluti af íj'ölskyldunni hans
Bjögga. Ég segi stórbrotnu konu,
því að hún Gústa var engum lík.
Ég ætla mér ekki að rekja hér ætt-
ir hennar, heldur aðeins að þakka
fyrir samveruna.
Börn, leikhús, bókmenntir og list-
ir voru hennar yndi. Þessi einstaka
kona hafði kærleikann að leiðarljósi
í gegnum líf sitt. Húm miðlaði sinni
hlýju og væntumþykju til allra, aldr-
ei styggðaryrði um nokkurn mann,
alltaf var henni efst í huga að geta
hjálpað einhvetjum eða glatt. Við
sögðum stundum heima hjá mér að
ef heimurinn væri fullur af Gústum
þá væru engin vandamál til og öll-
um liði vel. Börnin voru henni hjart-
fólgin. Ég hef eiginlega aldrei litið
hana öðrum augum en sem ömmu
þeirra Bjögga, Denna, Þóru og Pésa
og eins barna Jóns og Ollu. Hún
tók ástfóstri við þessa krakka þegar
hún bjó með þeim á Lynghaganum
fyrir u.þ.b. 25 árum. Margoft sagði
hún Palla og Auði frá prakkara-
strikunum sem krakkarnir gerðu í
gamla daga og alltaf tók hún mál-
stað þess sem minna mátti sín.
Gústa átti óteljandi marga litla
vini. Ég er svo lánsöm að eiga fjóra
þeirra. Þegar hún kom í heimsókn
eða hún var sótt heim, þá voru
þessir vinir hennar númer eitt. Hún
mundi svo sannarlega eftir þeim í
veikindum sínum og brá aldrei út
af venjunni. Mér er sérstaklega
minnistætt þegar hún varð sjötug
31. ágúst sl, þá ljómaði öll deildin
hennar og alls staðar voru nammi-
skálat' fyrir litla munna sem komu
að heimsækja hana-.
Þessi stórbrotna kona hafði svo
margt að gefa, var lítillát, kvartaði
aldrei og kenndi sér aldrei meins,
þess vegna er erfitt að trúa því að
hún sé farin. Við viljum trúa því
að hún hafi öðlast frið og sé laus
við þjáningar sínar og í nýjum heim-
kynnum sé hún umvafin börnum
og standi vörð um málstað þeirra
sem minna mega sín.
Hafi hún þökk fyrir allt.
Hjördís Pálsdóttir
og Qölskylda
Hún Gústa er dáin! Að vísu vissu
vinir Gústu að hveiju dró. En enda-
lokin koma fyrr en maður hafði
reiknað með. Gústu sjálfri var líka
ljóst hvar komið var. Kjarkurinn
og æðruleysið brást henni aldrei.
Hennar góða dagfar og jafnaðargeð
breyttist ekki.
Ágústa Jónsdóttir fæddist í Kjós,
Árneshreppi, Strandasýslu. For-
eldrar hennar voru Petrína Sigrún
Guðmundsdóttir ljósmóðir og Jón
Daníelsson bóndi.
Ég kynntist Ágústu sem sam-
starfsmanni Ólafíu konú minnar,
þegar þær unnu báðar á Landsím-
anum. Það* er langur tími liðinn.
Þá voru öll utanbæjarsímtöl af-
greidd í 02 langlínu. Mikilsvert var
að símastúlkunum brygðist ekki
jafnaðargeðið, þegar mest var að
gera og allir vildu fá sín samtöl
strax. Þá naut meðfædd og áunnin
hæverska Gústu sín til fulls. Allir
skyldu meðhöndlaðir samkvæmt
fyllsta réttlæti. Það var hjá Land-
símanum sem Ágústa vann sitt
ævistarf. Fyrst á Borðeyri en síðan
á langlínunni og á skrifstofu Bæjar-
símans í Reykjavík. Þar var hún
vel látin og eignaðist marga vini.
Því Gústa gat ekki eignast annað
en vini. Hún gerði aldrei á hlut
nokkurs manns og var tilbúin að
skera sig í stykki til þess að hjálpa
öðrum.
Við Gústa urðum svo sambýlis-
fólk á Lynghaganum. Ekki var
hægt að hugsa sér betri manneskju
í viðkynningu en Gústu. Það bund-
ust vinabönd milli fólksins á Lyng-
haga 18, sem aldrei rofnuðu.
Ágústa giftist ekki og eignaðist
ekki börn í venjulegum skilningi
þess orðs. En samt held ég að fáir
hafí eignast fleiri börn en Gústa.
Öllum okkar fimm börnum og fjór-
um börnum hjónanna á miðhæðinni
sýndi hún einstæða vináttu og um-
hyggju. Og þegar þessi börn eign-
uðust sjálf börn þá gjlti sama um
þau. Aldrei setti Gústa sig úr færi
að gleðja þau.
Agústa var víðlesin og unni góð-
um bókmenntum. Ilún unni leik-
húsinu og allt til þess síðasta sótti
hún leiksýningar. Þegar eitt af
börnunum af .Lynghaganum lagði
fyrir sig leiklist, þá fylgdist enginn
með leikkonunni af meiri áhuga og
skilningi en Gústa. Og það eru að-
eins nokkrar vikur síðan hún fór
með okkui' hjónunum þar sem uppá-
halds leikarinn hennar lék eitt aðal-
hlutverkið. Mikil gleði hefði það
orðið henni að koma í nýja Borgar-
leikhúsið og sjá öll þau nýju verk,
sem þar verða frumflutt.
Ágústa var félagshyggjukona í
þess orðs bestu merkingu. Ekkert
var ijær henni en að vera óábyrg
í fjármálum. Það er mikið skarð
fyrir skildi hjá þjóðinni að Ágústa
Jónsdóttir skuli nú öll. Að öðrum
ólöstuðum held ég að ýmis vanda-
mál, sem erfiðust eru nú viðfangs,
væru barnaleikur, ef allir þegnarnir
væru eins og Gústa.
Við hjónin og börn okkar blessum
minningu Ágústu og munum geyma
hana í hug okkar uns yfir lýkur.
Jón Júlíus Sigurðsson
í dag, 31. október, verður stór-
vinkona mín Ágústa P. Jónsdóttir
til moldar borin.
Það var á þarsíðasta sunnudag,
er ég var í afmæli bróðursonar
míns, Péturs Ágústar, nafna
Ágústu, að ég fékk þau tíðindi af
Gústu, eins og hún var ætíð kölluð
af fjölskyldunni, að heilsu hennar
hefði hrakað, en hún hafði átt við
veikindi að stríða um skamma hríð.
Skömmu seinna fór ég upp á Land-
spítala og kvaddi hana í hinsta sinn
í lifanda lífi.
Um kvöldið er systir mín færði
mér fréttir af andláti Gústu varð
mér hugsað til allra þeirra skemmti-
legu stunda sem ég átti með Gústu
á Hofsvallagötunni sem smástrák-
ur, er hún, um fimmtugt, lék sér
við mig tímunum saman þess á
milli sem ég borðaði pönnukökurnar
hennar. Ég var ekki sá eini sem
hélt upp á Gústu, því fer íjarri, því
án efa eiga systkini. mín og systk-
inabörn sömu minningar og ég af
Lynghaga, Hofsvallagötu og seinna
Rofabæ og reyndar var það svo
oftar en ekki að íbúðin hennar var
full af börnum úr nágrenninu, enda
hafði hún einstaka þolinmæði og
góðmennsku til að bera.
Þessi skapgóða og hjartahlýja
kona var partur af ijölskyldunni,
reyndar þegar orðin fjölskylduvinur
fyrir mína tíð. Hún tók þátt í flest-
um inannamótum innan fjölskyld-
unnar, enda litu ég og systkini mín
og þeirra börn á Gústu sem ömmu
sem allt vildi fyrir okkur gera án
þess að telja það eftir sér.
Gústa var mikið fyrir bækur og
allt sem tengdist listum. Var maður
aldrei í vandræðum með að finna
sér lestrarefni heima hjá henni ef
maðui' hafði slíkt í huga. Hún hélt
mikið upp á spænsku útlaga höf-
undana, skáldskap og ýmsan þjóð-
legan fróðleik, enda var það fyrir
hennar tilstilli að ég fór að lesa
sögu við HÍ. En mest tel ég hana
hafa metið ritverk Halldórs Laxness
og eiga orð hans vel við núna.
„Blóm eru ódauðleg. Þú klippir þau
í haust og þau vaxa aftur í vor,
einhvers staðar.“ (Atómstöðin.)
Ég votta aðstandendum Ágústu
og öllum hennar vinum dýpstu sam-
úð. Það var gott að vera vinur
Gústu og því vildi ég aldrei hafa
misst af.
F.h. ijölskyldu minnar.
Pétur Pétursson.
Elskuleg vinkona okkar, Ágústa
Jónsdóttir, er látin.
Okkur langar að minnast hennar
með nokkrum orðum, hennar sem
var okkur börnunum í Rofabæ 27
svo_ mikið.
Ógleymanleg voru jólaboðin sem
_______
haldin voru fyrir okkur og Pása,
vin hennar og nafna. Þá var mikið
um dýrðir, allir í sparifötum og
mikil lilhlökkun. Þá tók Ágústa á
móti okkur uppáklædd og glæsileg
að vanda, litla jólatréð hennar
skreytt og ljósum prýtt og hlaðin
borð með kræsingum sem höfðuðu
til lítilla barna. Ekki var látið þar
við sitja heldur voru allir leystir út
með gjöfum líka.
Og það var sama sagan um
páska, allir ferigu páskaegg og á
nammidögum var séð til þess að
allir fengju bland í poka.
Eftir að hún lagðist inn á spítala
héldu sendingarnar áfram að koma
á laugai'dögum.
Fyrst og fremst viljum við þakka
henni hlýju, vináttu og gestrisni
hvenær sem bankað var uppá og
það vat' oft á dag.
Minningin um hana lifir.
Fari hún í friði.
Matti vinur, Elsa Ósk,
Vaka, Harpa, Stella,
Tinna og Sindri.
Nú er hún Gústa frænka dáin
og kemur víst aldrei aftur. Við
máttum búast við þessu en ekki
svona fljótt.
Þegar við vorum látin vita um
andlát Gústu áttum við mjög erfitt
með að trúa því, vegna þess að
þegar við heimsóttum hana á spítal-
ann var hún eins hress og hún var
ævinlega alltaf svo blíð og góð og
hvað við dáðumst að nöglunum
hennar.
Það var virkilegt tilhlökkunarefni
að fara í heimsókn til Gústu frænku,
og sérstaklega munum við eftir
þeirri frægu sælgætisskál sem allt-
af var á borðum sem var okkur
mjög kær.
Svo fékk hún okkur systurnar til
að rúlla upp pönnukökunum á með-
an hún bakaði þær og þótti okkur
þetta mjög spennandi. Þegar við
systurnar Kalla og Rósella vorum
í pössum hjá Gústu fannst okkur
alltaf svo góð súrmjólkin hjá henni
og er það okkur minnisstætt að við
fengum að sitja í stiganum og borða
hana þar, og Gústu fannst svo snið-
ugt hvað við vorum hrifnar af súr-
mjólkinni hennar.
Þegar Helga María lá sem veik-
ust á spítala árið 1984 þá stóð nú
ekki á henni Gústu að koma að
heirasækja hana, já, hún Gústa vildi
öllum gott og alltaf tilbúin að rétta
fram hjálparhönd ef hún gat.
Við munum alltaf eftir því þegar
Gústa og Imma buðu okkur fjöl-
skyldunni með þeim í sumarbústað
í Munaðarnesi, við vorum þar í viku,
og fengum, við sérstaklega gott
veður, þarna voru rólur og ýmis
leiktæki og þar áttum við góðar og
skemmtilegar stundir saman.
Svo vai' það viss stemmning fyr-
ir okkur systkinin að fara með
pabba okkar á aðfangadagsmorgni
að keyra út jólapakka og þá sér-
staklega til Gústu. Þá fékk pabbi
kaffi og við systkinin gosdrykki og
jólaepli og man Garðar þá eftir því
að hafa setið og leikið sér með stein-
ana sem hún átti í krukku og
geymdi alltaf á ofninum.
Gústa var alltaf jafn gjafmild og
voru alltaf gjafirnar jafn fallegar
frá henni og ekki lét hún sig vanta
í öll barnaafmælin okkar eða ferm-
ingarnar.
Nokkrum dögum fyrir andlát
Gústu kom dóttir hennar Köllu sem
er sex ára til mömmu sinnar og
sagði að þegar fólk dæi færi það
til guðs og fengi vængi, svo þegar
Gústa dó varð Kalla að útskýra það
fyrir henni og hún virtist alveg
skilja það og sagði að nú væri Gústa
komin til Guðs og hefði vængi.
Við munum alltaf eiga minning-
arnar um elsku Gústu og við kveðj-
um þig með söknuði. Guð blessi
hana.
Eg heyri himneskt orð:
„kom, hvíld ég veiti þér.
Þitt hjarta er mætt og höfuð þreytt
því halla að bijósti mér.“ (Stef. Thor.)
Frændsystkinin Kalla, Helga,
María og Garðar.
Fleiri greinar um Ágústu Jóns-
dóttur munu birtast í blaðinu
næstu daga.