Morgunblaðið - 31.10.1989, Blaðsíða 16

16
MORG.UNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 31. OKTÓBER.1989
Hvalveiðimálið - litið um öxl
Nokkur atriði frá sjónarhóli minnihlutans - á Islandi
eftir Þór Jakobsson
íslenskir andstæðingar hval-
veiða íslendinga síðustu ár skipt-
ust í marga hópa. Þeir voru ands-
núnir áframhaldandi hvalveiðum á
ólíkum forsendum. Einnig var
ákefðin misjöfn og ending gegn
almenningsálitinu, þegar á leið
slaginn sem í hönd fór. Þeir reyndu
að sameinast með stofnun Hvala-
vinafélags íslands, en raunar varð
úr, að hver og einn ynni málstaðn-
um lið eftir sínu höfði. Ekkert varð
því úr venjulegu félagsstarfi, en
þeir sem létu til sín heyra eða voru
beðnir opinberlega um álit á hvala-
málum kölluðu sig gjarnan félaga
í Hvalavinafélaginu. Vitanlega
voru þó margir andstæðingar hval-
veiða sem hvergi komu nærri fé-
laginu, t.d. fjöldi greinahöfunda.
En það verður að játa, að and-
stæðingar hvalveiða á íslandi urðu
undir í áróðursstríðinu heima fyrir
og voru ekki virtir viðlits, hvorki
i upphafi þegar þeir þóttust sjá að
íslensk stjórnvöld væru að flana
út í fen né síðar þegar haldið var
áfram hvalveiðum hvað sem taut-
aði og raulaði. Hvalamálið varð því
að rimmu íslensku þjóðarinnar og
róttækustu náttúruverndarsam-
taka erlendis. Málið varð þjóðernis-
legt hitamál þar sem íslensk stjórn-
völd slógu á strengi tilfinninga.
íslendingar, „fáir, fátækir og smá-
ir“, stóðu í stríði við skilningssljóa,
volduga útlendinga!
Ein helsta viðmiðun íslenskra
andstæðinga hvalveiðanna undan-
farin ár, er a Iþjóðleg samþykkt sem
Alþingi íslendinga gekk að á sínum
tíma: gert yrði hlé á hvalveiðum í
ijögur ár, frá og með 1986. Þeir
töldu Islendinga fara í kringum
anda samþykktarinnar með mjög
fijálslegri túlkun á grein þar í,‘'sem
leyfði bráðnauðsynleg frávik frá
banninu vegna rannsókna bannár-
in ijögur.
Það er skoðun íslenskra veiði-
andstæðinga, að íslensk stjórnvöld
hafi að óþörfu boðið heim Græn-
friðungum og gefið þeim tilefni til
að vinna gegn hagsmunum íslands
erlendis, gert landið frægt að end-
emum. Hefðu íslendingar virt hval-
veiðibannið árin fjögur væru
Grænfriðungar og starfsemi þeirra
nær óþekkt hérlendis. ísiendingar
hafa til skamms tíma verið áhyggj-
ulausir eyjaskeggjar víðs fjarri
mengun þéttbýlisins og þar af leið-
andi í meðallagi áhugasamir um
náttúruvernd, heima og erlendis.
Gera má tilraun til að flokka
andstæðinga hvalveiða á íslandi.
Eftirfarandi sjónarmið ráða við-
horfi þeirra:
1. Virða átti samþykkt Alþingis
undanbragðalaust.
2. Sumir tóku undir þau sjónar-
mið, að hvalastofnar væru í
hættu og væri þá sjálfsagt
að vera með í hinni alþjóðlegu
tilraun með ijögurra ára
hvalveiðibann.
3. Ýmsir eru kunnugir i útlönd-
um og vissu betur um við-
horf almennings til hvalveiða
en íslensk stjórnvöld og ráð-
gjafar þeirra. Þeir skildu fyrr
en skall í tönnunum og sáu
fyrir, að hvalveiðar íslend-
inga yrðu litnar hornauga.
íslensk stjórnvöld hirtu lítt
um „njósnir" um hugsunar-
hátt manna erlendis og ber
það vitni um lélega sölu-
mennsku. Yfirleitt geðjast
fólki í útlöndum ekki að hval-
veiðum frekar en t.d. apart-
heit í Suður-Afríku. Þótt
ólíku sé saman að jafna að
öðru leyti, er því ekki að
neita að almennur íminustur
ríkir erlendis á hvaivo.—,u.
í þessum þriðja hópi íslenskra
hvalveiðiandstæðinga voru
þeir sem óttuðust fisksöluerf-
iðleika á erlendum mörkuð-
um vegna hinnar óvinsælu
hvajveiðistefnu íslendinga.
4. Á íslandi leynast dýravinir
og voru þeir vitanlega
hlynntir baráttu gegn hvífla-
drápi, sem í þokkabót var
stundað á veikum forsendum.
5. Nokkrir bentu á, að offram-
leiðsla á kindakjöti hérlendis
væri verkefni sem íslensk
stjórnvöld ætti frekar að
beina kröftum sínum að.
6. Það 'fór óneitanlega í taug-
arnar á ýmsum, að hvalveið-
ar íslendinga árin íjögur voru
kallaðar orðskrípinu „vís-
indaveiðar". Orðið er raunar
órökrétt, en verri þótti felu-
leikurinn sem að baki bjó að
þeirra dómi. Öll sú orka, tími
og peningar sem íslensk
stjórnvöld virtust vilja leggja
í sölurnar á þessu sviði vís-
inda stakk mjög í stúf við
áhuga stjórnvalda á vísindum
yfirieitt. Fjárstuðningur við
vísindi á íslandi hefur verið
rýr miðað við þróuð iðnaðar-
lönd.
7. Að lokum skal nefna afstöðu

Þór Jakobsson
„Það er skoðun ís-
lenskra veiðiandstæð-
inga, að íslensk stjórn-
völd hafi að óþörfii boð-
ið heim Grænfriðung-
um og gefið þeim tilefni
til að vinna gegn hags-
munum Islands erlend-
is, gert landið frægt að
endemum.“
þeirra sem fannst metnaður
stjórnvalda — og þjóðar —
fremur lítilsigldur í þessum
efnum. Að þeirra dómi ættu
Islendingar að leggja fyrir
sig eitthvað nútímalegra en
leggja hvali í einelti, bráðum
komið fram á 21. öld. Værum
við jafn hámenntuð og af er