Morgunblaðið - 04.10.1992, Blaðsíða 10

10 B
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 4. OKTOBER 1992
ÞÍl ERT ÞAD
*
■ Með munnherkjur af stressi
koma menn á heilsudaga í
Hveragerði en fara þaðan
sléttir í framan og fullir af fróð-
leik um eigin heilsu
SEM ÞE HEGSAR
eftir Kristínu Marju Baldursdóttur
í ÚTLÖNDUM hafa menn iðkað það öldum saman að stinga af frá
amstri dagsins og dvelja á heilsuhælum í nokkra daga eða vikur til
að endurheimta kraft og vilja. Drekka menn þá mikið vatn, Iiggja í
laugum og böðum, borða grænmeti og ávextij ganga úti í góðu lofti,
teygja skrokkinn og beygja og tæma hugann. ísland sem á besta vatn-
ið, besta loftið og besta matinn á enga hefð í rekstri hressingar- eða
heilsuhæla eins og þeirra sem algeng eru erlendis, en þó mátti finna
vísir að slíkum stað á heilsudögum Hótel Arkar núna á vor- og haust-
dögum.
Morgunblaðið/Kristín Maija
Heilsugestir voru sumir þrautþjálfaðir og gátu stundað hugleiðslu nánast hvenær og hvar sem var, jafnvel úti við
sundlaug ef þeim sýndist svo.
Islendingar eru smám saman
að uppgötva heilsulindir
lands síns og á heilsudögum
á Hótel Örk, sem standa frá
allt tveimur dögum og upp
í tvær vikur er meðal annars
boðið upp á fræðslu um heilnæma
lifnaðarhætti, heilsufæði, jógaleik-
fimi, hugrækt, sund og líkamsrækt,
gönguferðir og útivist, sjúkra- og
slökunarnudd og fór blaðamaður
Morgunblaðsins á staðinn til að
kynna sér þessa heilsuvernd sem
Evrópubúar telja ómissandi þátt í
menningu sinni.
Þýska stórskáldið Goethe var einn
ákafasti aðdáandi hressingarhæla og
fór þangað reglulega þegar hann
hafði ofboðið skrokknum eftir óhóf-
legt át og drykkju sem fylgt getur
tíðum veisluhöldum. Má vera að and-
inn hafi líka þarfnast endumýjunar,
en þeir sem best þekkja til ævi hins
langlífa skálds segja, að Goethe hafi
þjáðst af þunglyndi, gigt, lifrarbólgu,
nýmabólgu, sýkingum og ígerðum
alls konar og verið veikur fyrir hjarta,
en ætíð náð heilsu aftur með því að
stinga sér inn á bæheimsk heilsu-
hæli í nokkrar vikur, helst árlega.
Goethe varð afar frískur eftir slíka
hvfld og segir sagan að svo hress
hafi hann verið eftir eina slíka dvöl
í Marienbad að hann hafi þá á áttræð-
isaldri orðið yfír sig ástfanginn af
sautján ára stúlku og orðið sármóðg-
aður þegar hún galt honum ekki ást-
inaj sömu mynt.
Á heilsudögunum á Hótel Örk í
vor og í haust var enginn gestur
haldinn ofangreindum kvillum en
Krsta Stanojev eða Mile, eigandi
Jógastöðvarinnar Heilsubótar og sá
sem kennir jógaleikfimina á heilsu-
dögum, gerði könnun meðal gesta á
heilsufari þeirra og lífsstíl síðastliðið
vor og kom þá eitt og annað í Ijós.
í hópunum vom yfirleitt 15 til 30
manns hvetju sinni og vom flestir á
aldrinum 36 til 45 ára eða 56 ára
og eldri og stunduðu einhvers konar
skrifstofustörf. Nær enginn reykti,
fáir neyttu áfengis eða tóku inn lyf,
flestir fóm 1-2 sinnum til læknis á
ári og vom fimm daga eða skemur
frá vinnu á árinu.
Flestir töldu þó eigin heilsu ekki
góða og kvörtuðu undan þreytu sem
helst kom fram í bakverkjum og
höfuðverkjum og var áberandi
hversu margir töldu helsta heilsu-
brestinn vera verki í hálsi, herðum
og baki. Þegar spurt var um þann
tíma sem gæfist til hvíldar og tóm-
stundaiðkana kom ljós að flestir
höfðu eina til tvær stundir aflögu á
degi hveijum og oftast var þeim
varið fyrir framan sjónvarpið eða í
hvíld og aðgerðarleysi. Flestir töldu
að breytt matarræði og ástundun
íþrótta gæti bætt heilsuna.
Það er því íslenskt athafnafólk á
besta aldri sem sækir í hvíld á heilsu-
dögum Hótel Arkar.
Umhverfið
Það væri því líklega íslenskt at-
hafnafólk á besta aldri sem sækja
mundi í hvíld á umræddum heilsu-
stöðum væru þeir til. Erlendis eru
heilsuhótel ætíð í fögru umhverfí og
gefur Hótel Örk þeim ekkert eftir í
þeim efnum. Bæði er hótelið stað-
sett í einum gróðursælasta stað
landsins, innandyra eru margar og
fagrar plöntur og utandyra er góð
aðstaða til íþróttaiðkana og útiveru.
Mikið -var rætt um umhverfið af
heilsugestum á haustdögum og það
borið saman við sambærilega staði
erlendis. Jósefína Gísladóttir frá
ísafirði hafði komið á heilsuhótel í
Svíþjóð en þótt umhverfíð fremur
gervilegt og tilbúið og Þórdís Krist-
jánsdóttir frá Reykj'avík fullyrti að
ef umhverfíð væri ekki fallegt og
fólki liði ekki vel væri enginn til-
gangur með allri hoilustunni.
Hjónin Rakel og Espen Rosen-
bla,d sem hafa ferðast víða um heim
og verið áður á heilsudögum á Hót-
el Örk, sögðust ekki skilja hvað
menn væru að vilja til Mallorca í
mengunina til að enduheimta starfs-
orku, þegar þessi paradís væri við
bæjardyrnar. Umhverfið islenska
kom því vel út í þessum samanburði.
Ingibjörg Björnsdóttir, skólastjóri
Heilsuskólans, hefur umsjón með
heilsudögum og er skipulögð dag-
skrá frá klukkan átta á morgnana
og fram á kvöld, en hveijum og ein-
um er í sjálfsvald sett hvort hann
tekur þátt í því sem í boði er.
Á heilsudögum fer fólk mikið út
að ganga og hjóla og dregur þá
andann djúpt og sýgur fast upp í
nefið til að fá ofan í lungun sem
mest af þessu hreina og ómengaða
lofti sem útlendingar eru tilbúnir að
borga offjár fyrir. Sumir hafa ekki
hjólað í sautján ár og verða því rasss-
íðir þegar sest er á hnakkinn, en
annað er upp á teningnum þegar
að sundinu er komið. Ef Norðmenn
eru fæddir með skíði á fótunum þá
eru íslendingar fæddir með sundfit
milli tánna, því um leið og þeir nálg-
ast sundlaugar og heita potta verða
þeir öruggir í fasi og tápmiklir, þótt
ofbirtu stafí af hvítum kroppum.
Vatnið
Mikil áhersla er lögð á böð og
vatnsdrykkju á öllum heilsustöðum
og er vel búið að gestum á heilsudög-
um í Hveragerði í þeim efnum. Fá
þeir hvíta baðsloppa til að smeygja
sér í þegar þeir vilja komast sem
fyrst I sundið á morgnana. Þurfa
þeir þá ekki að eyða Iöngum tíma í
að klæða sig og afklæða, geta setið
við laugarnar í góðu veðri á sloppn-
um og borðað síðan morgunmatinn
eftir sundsprett. Menn voru fljótir
að aðlagast sloppunum og spröng-
uðu um á þeim fram eftir morgni.
Nokkrum fannst líka gott að fara í
sund, gufu og heita potta fyrir hátt-
inn og svifu þá ófeimnir í tunglsljós-
inu um ganga og sali eins og hótel-
draugar í umræddum fatnaði.
Erlendis borga menn offjár til að
komast á ákv^ðna heilsustaði til að
drekka þar vatn sem þykir voða
gott eins og til að mynda í Vichy í
Frakklandi. Ganga menn þar inn í
stórt og mikið glerhús, ná sér í vatn
úr brunni sem er miðsvæðis og sitja
síðan í kringum brunninn með krús-
ina sína og góna tómlega út í loftið.
í augum íslendinga er slíkt vatn
auðvitað tómt sull, en fyrir þetta
borga útlendir menn háar upphæðir,
kannski ekki fyrir vatnið sjálft en
til að komast á staðinn og gista þar.
Á heilsudögum er eingöngu
drukkið vatn og ávaxtate og fengu
margir höfuðverk á fyrsta og öðrum
sólarhring sökum koffínskorts.
Menn báru sig þó mannalega enda
eitilharðir að ná heilsunni aftur, en
þó sást til tveggja kvenna þar sem
þær hlupu í skjóli myrkurs út í þorp-
ið til að kaupa sér kaffí. Þær viður-
kenndu við frekari yfírheyrslu félaga
sinna að hafa einnig úðað í sig súkk-
ulaði á vettvangsstað.
Fæðan
Sá líkami sem hefur tekið við
nokkrum könnum af kaffi daglega,
kökum, súkkulaði og gosi, steiktu
kjöti, kryddsósum og jurtasmjöri
með aukaefnum, ársgömlum dósa-
mat og heilli skipalest af mjólkur-
mat tekur engum sönsum þótt eig-
andinn þykist nú ætla að raða öðrum
efnablöndum ofan í hann. Að
minnsta kosti ekki fyrsta sólarhring-
inn og heimtar sitt gúmmilaði með
frekju. En þegar Fríða Sophía Böð-
varsdóttir, yfirkokkur heilsudag-
anna, fer að gæla við bragðlaukana
lætur hann hægt og sígandi undan.
í stuttu máli áttu heilsugestir
engin orð til að lýsa velþóknun sinni
og aðdáun á þeirri fæðu sem þeir
fengu á þessum dögum. Hörðustu
kjötætur hökkuðu í sig grænmetis-
réttina sem voru hver öðrum betri
og króuðu svo kokkinn af eitt kvöld-
ið og kreistu upp úr honum upp-
skriftir og ráðleggingar. Kom í ljós,
öllum til ánægju, að lítill galdur er
að matreiða gómsæta grænmetis-
rétti, aðeins þarf rétta hráefnið og
dirfsku til að prófa sig áfram.
Matseðill dagsins lítur annars út
eitthvað á þessa leið: Nýr ávaxta-
safí og ferskir ávextir í morgunmat
til að hreinsa líkamann, köld græn-
metiskæfa með sósu og grænu sal-
ati í hádegismat, ávaxtate og bruður
með hunangi eða marmelaði um
miðjan dag og á kvöldin gjarnan
grænmeti með fyllingu í forrétt og
í aðalrétt heitir ofnréttir sem saman-
standa af grænmeti með pasta eða
hrísgijónum og fersku salati með.
Fræðsluerindi voru haldin um
miðjan dag og ljölluðu þau meðal
annars um óhollustu og heilsuleysi,
um hættuleg aukaefni, sveppasýk-
ingu, ónæmiskerfíð og hollt matar-
ræði. Voru erindi þessi hin fróðleg-
ustu og féllu í góðan jarðveg, líka
hjá andstæðingum náttúrulækninga,
sem létu sannfærast af þeirri ein-
földu ástæðu að þeim leið sjálfum
betur á sál og líkama eftir neyslu
þess fæðis sem boðið var upp á.
Sál og líkami
Reyndar hófust heilsudagar á hug-
rækt sem Einar Aðalsteinsson hjá
Guðspekifélagi íslands sá um og var
hún stunduð alla daga. í hugrækt
er mikil speki fólgin eins og til að
mynda sú, að menn séu það sem
þeir hugsa. Höfuðatriði hugræktar
er að ná hugkyrrð serrt gerir athyg-
lina skarpa og sjálfsstjórn auðvelda.
Heilsugestir voru misjafnlega
undir slíkar hugaræfingar búnir.
Sumir voru þrautþjálfaðir og gátu
stundað hugleiðslu nánast hvenær
og hvar sem var, jafnvel úti við sund-
laug ef þeim sýndist svo, aðrir og
einkum hinir stressuðu steinsofnuðu
um leið og slaknaði á líkamanum.
Það er þó ekki ætlunin með hug-
rækt að vera sísofandi. Allir áttu
það hins vegar sammerkt að vera
mjög endurnærðir eftir hugleiðslu.
Jógaleikfíminni fylgir e.ngin músik
og hávaði, en æfíngarnar hafa bæði
líkamleg og andleg áhrif og leyna
heldur betur á sér. Þar er áherslan
lögð á líkamsþálfun, öndun og slök-
un. Jógakennaranum Mile tókst að
vekja nýja kennd hjá mönnum, þá
að þykja vænt um skrokkinn á sér.
Þennan ræfíl sem öllu er troðið í og
aldrei neitt hugsað um.
Mörgum brá í brún þegar þeir
fóru í sjúkranudd til Wolfgangs Rol-
ings og uppgötvuðu að bakið á þeim
var eins og gamalt þvottabretti, al-
sett hnútum og bólgum. Vöðvabólga
gerir kyrrsetufólki oftast lífið leitt
en fæstir gera sér grein fyrir hversu
slæmir þeir eru í raun og veru fyrr
en sjúkranuddari fer höndum um þá.
Það má því segja að manneskjan
í heild sinni sé tekin rækilega í gegn
á heilsudögum þótt í rauninni sé
farið sé ákaflega mjúkum höndum
um hana. Einn gesturinn sagðist
hafa verið með munnherkjur af
stressi þegar hann kom á heilsu-
daga, en færi til baka sléttur og
mjúkur í framan af vellíðan. Ekki
má gleyma hinum mannlegu sam-
skiptum sem eru stór þáttur af
ánægjunni. Það er einmitt á heilsu-
dögum sem vinir og vinkonur, eða
hjón, hafa tíma hvort fyrir annað
og mátti sjá marga í laufskálanum
spjallatímunum saman um veraldleg
og andleg efni án þess að taka tillit
til klukkunnar, litla kúgarans.
Menn þurfa ekki að hafa jafn
góðar tekjur og Goethe hafði til að
dvelja nokkra daga á heilsudögum
Hótel Arkar, því það kostar ekki
miklu meira en venjuleg árshátíð
með tilheyrandi kostnaði. Gæðin og
ánægjan eru þó margfalt meiri. Þó
er mest um vert að með þessu fram-
taki er sannað að dvöl á heilsuhót-
eli á fullan rétt á sér og væri hægt
að reka það allan ársins hring. Við
eigum hráefnið, það er að segja
umhverfið, loftið, fæðuna og vatnið,
og kunnáttufólk sem veit hvað það
er að gera. Það sem skortir er hefð-
in og reynslan í heilsuverndarmálum
og ef til vill þolinmæði, því það tek-
ur mörg ár að að gera góða hug-
mynd að veruleika og að byggja upp
góð fyrirtæki. Heilsudagar í Hvera-
gerði virðast þó vera spor í rétta átt.