Morgunblaðið - 04.10.1992, Blaðsíða 27

MÓROUNBLÁtoÍti SAMSAFINllll'SUMÚrlÁGte. okfÓBER 199‘i
B<[ 27
Jón Magnússon flugvélstjóri við
vél af gerðinni Norseman
Canada.
Hin fræga Rán,
Katalínuflugbátur
Landhelgisgæsl-
unnar.
Hallgrímur Jóns-
son flugmaður og
Jón H. Júlíusson
flugvélstjóri við
vél af gerðinni
Stinson Reliant,
sem var önnur vél-
in sem Loftleiðir
eignuðust. Myndin
er tekin um 1950.
SIMTALID...
ER FIÐ RÓBERTMELLK ÚTGEFANDA
Blað útlendinga
622272
Víkveiji útgáfuþjónustu.
- Góðan dag, þetta er á Morg-
unblaðinu, mig langaði að fá
upplýsingar um blaðið „Foreign
Living" sem þið gefið út handa
útlendingum á íslandi. Er þetta
kannski Róbert Mellk sem ég
tala við?
Jú, það er hann.
- Hvað varð til þess að þið
fóruð að gefa út sérblað fyrir
útlendinga?
Ég fór að huga að nýjum verk-
efnum fyrir einu og hálfu ári og
datt þá í hug að gefa út blað
fyrir útlendinga búsetta hér því
ég fann að það var greinilega
þörf fyrir það. Það er erfitt að
vera útlendingur hvar sem er í
heiminum og blað sem fjallar um
sameiginleg hagsmunamál þessa
hóps vekur ákveðna samkennd.
Blaðið kemur út 24 sinnum á
ári og er bæði selt í áskrift og
lausasölu í flestum bókabúðum.
Alls hafa núna komið út sex tölu-
blöð.
- Er lesendahópurinn stór?
Alls eru um átta til tíu þúsund
útlendingar búsettir hér á Fróni,
og við fórum eftir
þjóðskrá og send-
um blaðið út til
allra sem við náð-
um til. Eins og
er gefum .við
blaðið út í tvö
þúsund eintök-
um. Þetta er ekki
stórt blað eins og
er, það ei/ í dag-
blaðsformi og er
fjórar blaðsíður.
Það er nú ekki
hægt að vera með
mjög fjölbreytt
efni á svo fáum
síðum, en við
reynum að vera með eitthvað
fyrir alla.
- Hvað er þá helst í blaðinu?
Það eru upplýsingar, fréttir
og greinar um hin ýmsu mál-
efni, eins og til dæmis hvaða
áhrif samningar um EES gætu
haft á lífskjör útlendinga hér á
landi, eða um hjónabönd aðila
af ólíku þjóðerni og hvernig finna
megi lausnir á þeim vandamálum
sem upp koma.
- Heldurðu að útlendingar
sem búa hérna séu einmana?
Að vissu leyti, já. Þeir hafa
til dæmis ekki verið í skóla hér
á íslandi og því ekki myndað
þessi tengsl sem ungt fólk mynd-
ar á þessum árum. Það kemur
líka fyrir að fólk sem sest hér
að til frambúðar lætur troða á
rétti sínum. Það er kannski ragt
við að fá leiðréttingu á málum
sínum, eins og til að mynda á
lífeyrisgreiðslum eða öðru, af
ótta við að verða vísað úr landi.
I málum sem þessum reynum
við að vera með ráðgjöf og leið-
beiningar.
- Það er líklega full þörf á því,-
Já, enda hafa mörg mál sem
við höfum fjailað um hér í blað-
inu vakið athygli.
Það er óplægður
akur í málefnum
útlendinga hér á
landi.
- Blaðið er
ekki skrifað á ís-
lensku, er það?
Nei, aðallega á
ensku, en þó
koma fyrir textar
á fieiri tungumál-
um, jafnvel á kín-
versku.
- Ég vona að
þetta gangi vel
og þakka þér fyr-
ir spjallið.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
r
REYKINGAR hafa verið mikið til umræðu allar götur síðan
menn gerðu sér ljósa skaðsemi þeirra. Hinn 8. október 1961
skrifaði prófessor Niels Dungal grein í Morgunblaðið sem hann
nefnir: Hve mikið reykjum við? Þótt æði margt hafi breyst á
þeim rúmu 30 árum sem liðin eru síðan þessi grein birtist á inni-
hald hennar jafn mikið erindi við fólk í dag og það átti til fólks
á þeim tima. Prófessor Niels Dungal segir að sígarettureykingar
hafi ekki farið að tíðkast fyrr en á seinni hluta 19. aldar og
ekki var farið að framleiða og reykja sígarettur í stórum stíl
fyrr en á þessari öld, fyrst í Bretlandi og síðan í Bandaríkj-
unum. Finnland varð fyrst Norðurlanda til að setja upp sígarettu-
verksmiðju í Turku um 1910.
Stórframleiðslan heimtar
aukna neyslu , sem aftur
heimtar miklar auglýsingar,“
segir í grein Dungals. „Sígarettu-
reykingar á fslandi hófust tiltölu-
lega niiklu seinna svo nokkru
næmi en í öðrum Evrópulöndum.
Þegar Bretar reykja 786 sígarett-
ur á mann, árið 1924, eru hér á
íslandi ekki reyktar nema 108
sígarettur á mann ... En eftir
að seinni heimsstyijöldin brýst
út aukast reykingar hér hröðum
skrefum, svo að um það bil sem
styijöldinni er lokið erum við
komnir upp í 700 sígarettur á
mann á ári.“ Árið 1960 reyktu
íslendingar 1.120 sígarettur á
mann. „Verra getur það verið,
munu sumir segja, og satt er
það,“ segir í greininni. „Lengi
getur vont versnað og öll líkindi
eru til þess að reykingarnar eigi
eftir að ná til stærri hundraðs-
hluta þjóðarinnar og að fjöldi
fólks eigi eftir að reykja meira
FRÉTTALJÓS
ÚR
FORTID
Hve mikid
reykjum
við?
en það gerir nú. Er það ástand
sem nú ríkir í þessum málum
fullkomið áhyggjuefni þeim
mönnum sem annt er um heil-
brigði íslendinga, þótt ekki versni
frá því sem nú er.“
Ennfremur segir í greininni að
lungnakrabbamein hafi verið
mjög sjaldgæft fram eftir þessari
öld, en upp úr 1950 fari að bera
meira á því. „Nú er að því komið
að ekki er lengur unnt að segja
að þetta sé sérstaklega sjaldgæf-
ur sjúkdómur. Allar líkur benda
til að sjúkdómurinn muni fara ört
vaxandi á þessum áratug, ekki
aðeins hjá körlum, heldur einnig
hjá konum.“ Einnig segir að
lungnakrabbameinið geri sjaldan
vart við sig fyrr en á fimmtugs-
aldri. „Þó höfum við séð menn
deyja úr því hér innan við fer-
tugt, ef þeir hafa byijað að reykja
upp úr fermingaraldri eins og
margir gera nú.“
Því næst víkur greinarhöfund-
Niels Dungal.
ur að kostnaði: „Ef gera ætti upp
allan kostnað við reykingarnar
þyrfti að meta til peninga hvern
einstakan af eftirfarandi liðum:
1. Tímatap. Enginn reykir svo
að ekki fari tími til þess sem
betur mætti vetja. Nú á dögum
er ekkert dýrara en tími annarra.
Eðlilegt er að atvinnurekendur
vilji ekki kaupa reykingar starfs-
fólks síns. 2. Óhreinindi. Húsa-
kynni óhreinkast af reyk og sóti,
gluggatjöld sortna og hvar sem
til muna er reykt eykst ræsting-
arkostnaður. 3. Eldhætta eykst,
svo að á hveiju ári hljótast marg-
ir eldsvoðar, stærri og smærri,
af sígarettum, stundum svo að
manntjón verður af. 4. Heilsu-
tjónið er þó vafalaust kostnaðar-
samast, því að reykingarnar valda
sjúkdómum, eins og áður er sagt,
sem leiða marga til bana.“
Loks bendir Niels Dungal á
riokkur ráð sem duga til að hætta
að reykja. „1. Veikindi, sem hita-
sótt fylgir, leiða oft til þess að
sjúklinginn langar ekkert í reyk
meðan hann er veikur né fyrst á
eftir. Slíkt tækifæri ætti hver sá
að nota, sem vill hætta að reykja,
því þá er auðvelt að láta vera að
byija aftur. 2. Hætta að bera á
sér sígarettur. Hjá mörgum eru
sígarettureykingar frekar vani en
ástríða og fyrir þá, sem reykja
ekki mikið, getur nægt að hætta
að bera á sér sígarettur. 3. Hver
kona sem verður barnshafandi
ætti að hætta að reykja jafn-
skjótt og hún verður þess vör,
því að full ástæða er til að halda
að reykingar skaði þróun fósturs-
ins. Móðir sem hefir barn á bijósti
má alls ekki reykja, því að nikót-
ín getur farið yfir í móðurmjólk-
ina og stórskaðað heilsu barnsins.
4. Hætta að selja sígarettur í
lausasölu. Slík sala getur vanið
börn á reykingar.
Loks þarf almenningaálitið á
reykingum að breytast frá því
sem nú er. Unglingarnir virðast
halda að það sé fínt að reykja.
En það er hvorki fínt né „smart“.
Það er fyrst og fremst heilsuspill-
andi.“