Morgunblaðið - 25.05.1993, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 25. MAÍ 1993
Kínverska efnahags-
svæðið og okkar hlutur
eftír Hjörleif
Sveinbjörnsson
Uppúrstandandi menn hafa étið
það hver eftir öðrum undanfarin
ár og þóst spakir að næsta efna-
hagslega stórveldi heimsins verði
kínverskt. Heldur finnst manni það
fáfengileg iðja að spá fyrir um orð-
inn hlut; ef það skyldi hafa farið
fram hjá einhveijum eru Kínveijar
þegar komnir í fremstu röð að
þessu leyti. Litlu efnahagsrisamir
í Suð-Austur Asíu, drekarnir fjórir
sem svo eru nefndir: Hong Kong,
Taiwan, Singapore og Suður-
Kórea, eru kínverskir í öllum grein-
um sem máli skipta.
Aldagamalt veganesti
drekafólksins
Fólk það sem síðasttalda landið
byggir myndi að sönnu ekki skrifa
upp á að það sé af nákvæmlega
sama kynþætti og granninn fjöl-
menni í vestri, en er þó ekki ókín-
verskara en svo að þeirra helsti
þjóðfélags- og menningararkítekt í
gegnum aldirnar er sá hinn sami
Konfúsíus og mótað hefur kín-
verskan hugsunarhátt umfram
aðra menn. En það er hafið yfir
allan efa að siðaspeki og áherslur
þessa gamla lærimeistara hafi
reynst drekafólkinu dijúgt vega-
nesti í efnahagsundri liðinna ára
og áratuga. Af sömu ástæðum hef-
ur Konfúsíus raunar líka lagt
dijúgan skerf til japanskrar vel-
gengni í veraldlegum efnum en það
er önnur saga.
Stóra stökkið inn í heim bætts
efnahags hefur að vísu vafist mjög
fyrir íbúum kínverska alþýðulýð-
veldisins sjálfs allt fram á síðustu
ár, á sama tíma og þeirra minnstu
bræður, litlu drekamir, hafa plum-
að sig svo vel. Meðan hin dauða
hönd miðstýringar og skrifræðis
hélt efnahagslífmu í heljargreipum
einkenndist það af deyfð og stöðn-
un, en eftir að alráðir ellibelgir
Flokksins hafa séð sér þann kost
vænstan að lina nokkuð tökin hefur
þessi stöðnun nú vikið fyrir örari
hagvexti en annars staðar þekkist
á byggðu bóli.
KES: Sprækur litlibróðir EES
Hluti af þessari deiglu er nú á
góðri leið með að umbreytast I Kín-
verskt efnahagssvæði - KES - sem
farið er að kalla svo í höfuðuð á
stórabróður í Evrópu: EES. Með
Kínverska efnahagssvæðinu er átt
við Taiwan, Hong Kong og Kín-
verska alþýðulýðveldið, einkum
strandfylkin fyrir sunnan: Guang-
dong með Kanton fyrir höfuðborg
og Fujian, en það er meginlands-
megin við Taiwan-sundið. Með öll-
um þeim einföldunum sem hæfa
stuttri blaðagrein stendur það upp
úr að Taiwan leggur til fjármagn
og þekkingu á sviði tækni og stjórn-
unar, Kína ódýrt vinnuafl og hrá-
efni, en ósmár hlutur Hong Kong
í þessu mikla samvinnuverkefni er
einkum að annast milligöngu um
margvíslega þjónustu
í nýlegri skýrslu frá OECD kem-
ur fram að Kínverska efnahags-
svæðið sé þegar orðið mjög umsvif-
amikið í milliríkjaviðskiptum og
eiga aðeins Bandaríkin, Þýskaland,
Japan, Frakkland og Bretland
stærri hlut í heimsversluninni.
Hlutfall KES í verslun innan OECD
hefur aukist á öllum sviðum, mest
þó í dýra- og jurtaolíum og margs-
konar smáiðnaði, einkum fatnaði.
Fataiðnaður, skósmíði og leik-
fangagerð standa með blóma og
munu þessar greinar fyrirsjáanlega
pluma sig vel út þessa öld að
minnsta kosti. Þá er þess að vænta
að útflutningur á rafmagnsvörum,
lyfjum, handverkfærum og smíða-
vélum margfaldist á næstunni.
Drekinn skiptir um ham
Ef svo fer fram sem horfir,
segir í sömu heimild, eru engin ljón
fyrirsjáanleg á vegi þess að hag-
vöxtur haldi áfram að aukast hratt
á svæðinu, og það svo mjög að um
aldamótin fari hlutur KES í heims-
versluninni fram úr umsvifum Jap-
ana. Kínversk framleiðsla mun þá
eftirÞórarin Eldjárn
Á haustdögum 1992 lyftist held-
ur brúnin á velunnurum Þjóðminja-
safnsins þegar ljóst varð við undir-
búning fjárlaga, að verulegum fjár-
munum yrði loks veitt til viðgerða
og endurbóta á húsi safnsins við
Suðurgötu. Að tillögu forsætisráð-
herra voru 100 milljónir ætlaðar til
verksins undir fjárlagalið um at-
vinnuskapandi framkvæmdir (urðu
90 milljónir við Iokagerð §árlaga).
Vönduð frumáætlun var til staðar
sem áður hafði verið byijað að vinna
eftir fyrir smáar fjárveitingar fyrri
ára. Vösk byggingamefnd beið í
startholunum, engum virtist neitt
að vanbúnaði.
Skemmst er þó frá því að segja
að síðan hafa engar fregnir borist
af neinum framkvæmdum, en þeim
mun fleiri véfréttir af nýrri stefnu,
án þess að hún fengist þó nokkum
tíma upp gefin svo óyggjandi væri.
Á innsíðum Morgunblaðsins 15.
maí sl. tók þó loks að rofa til. Þar
gat að líta tveggja dálka fyrirsögn:
„Full samstaða á Þjóðminjasafni".
Var stefnan kannski fundin?
Þarna var á ferðinni fréttatil-
kynning frá safninu og tilefnið það
að tveimur dögum fyrr hafði æðsta
ráð þjóðminjavörslunnar, þjóð-
minjaráð, verið kvatt saman til
„Meira en líklegt að
fyrir bragðið opnist
þarna markaður með
tíð og tíma fyrir fisk frá
Islandi, ef ekki í eigin
persónu þá altént þá
miklu þekkingu sem
hér er til staðar um
hvaðeina sem lýtur að
veiðum og vinnslu.“
einkum keppa við vaming frá þeim
löndum suðursins sem em hvorki
rík né fátæk heldur á gráa svæðinu
þar á milli, sem og ódýrari hlutann
af útflutningsframleiðslu OECD-
ríkjanna. OECD-ríkin munu á móti
njóta góðs af því að Kínveijar
þurfa að auka innflutning sinn á
hátækniframleiðslu og margs kon-
ar fjárfestingarvörum sem svo má
kalla, en það eru vélar og annar
útbúnaður sem notaður er til að
framleiða aðrar vörur.
Ég nefni þessa vöruflokka til
„Stefna þjóðminjaráðs í
húsnæðis- og bygging-
armálum safnsins felst
í eftirfarandi atriðum
— einum rómi:
1. Viðgerð safnahússins
við Suðurgötu.
2. Kannaðar verði leiðir
til nýbyggingar nálægt
Suðurgötuhúsinu.
3. Húsnæðisþörf tækni-
minja-, sjóminja- og
læknaminjasafns verði
leyst annars staðar.“
skyndifundar vegna umfjöllunar
fréttastofu Bylgjunnar um málefni
Þjóðminjasafnsins.
Á Bylgjunni hafði m.a. verið
spurt um áform og áætlanir í hús-
næðismálum og ástæður þess að
fyrri byggingamefnd Þjóðminja-
safnsins var skyndilega leyst frá
störfum í nóvember á fyrra ári.
Þessu svaraði settur þjóðminja-
vörður í viðtali eftir bestu getu, en
formaður fyrri byggingarnefndar
leiðrétti svo og lagaði í næsta
að gefa mönnum gleggri hug-
myndir um deigluna fyrir austan
en almennari orð hefðu gert. í
þessu sambandi er líka sjálfsagt
að halda til haga fróðleik sem kann
að vera athyglisverðari fyrir ís-
lendinga en ýmsa aðra: Ef kín-
verskt efnahagslíf með allan sinn
manngrúa innanborðs þróast á
svipaða lund og Taiwan - meiri
áhersla á iðnaðarframleiðslu og
smáiðnað og þá á kostnað landbún-
aðarins - fer ekki hjá því að lands-
menn verða að auka innflutning á
ýmiss konar matvælum. Meira en
líklegt að fyrir bragðið opnist
þama markaður með tíð og tíma
fyrir fisk frá íslandi, ef ekki í eig-
in persónu þá altént þá miklu þekk-
ingu sem hér er til staðar um hvað-
eina sem lýtur að veiðum og
vinnslu. Fiskur er í hávegum hafð-
ur á þessum slóðum - veislumatur
reyndar og eftir því dýr - og með
aukinni velmegun og auknum
kaupmætti ætti verðið að geta orð-
ið viðunandi fyrr en seinna.
Hitt er satt að fyrir okkur ís-
lendinga er ólíku saman að jafna
hve viðskiptin við Evrópu - hvort
sem EES verður að vemleika eða
ekki - eru mikilvægari kostur en
fréttatíma ýmislegt sem aflaga
hafði farið í málflutningi hins setta.
í framhaldi af þessu var sem sé
fyrmefndum skyndifundi skotið á
og samþykktur einróma stuðningur
við störf og stefnu setts þjóðminja-
varðar í húsnæðis- og byggingar-
málum safnsins.
En hver er hún þá þessi stefna
og hvers vegna þarf um hana sér-
staka fréttatilkynningu þegar
stefnan kemur svo ekki einu sinni
fram í sjálfri fréttatilkynningunni?
Hún var þó bókuð sérstaklega á
fundinum og telst því vart launung-
armál. Öllu fremur ætti að flokka
hana með fagnaðarefnum.
Stefna þjóðminjaráðs í húsnæðis-
og byggingarmálum safnsins felst
í eftirfarandi atriðum — einum
rómi:
1. Viðgerð safnahússins við Suður-
götu.
2. Kannaðar verði leiðir til nýbygg-
ingar nálægt Suðurgötuhúsinu.
3. Húsnæðisþörf tækniminja-, sjó-
minja- og læknaminjasafns verði
leyst annars staðar.
Það er engin furða að samþykkt
þessi skuli gerð einróma. Undir
hana geta allir tekið sem unnið
hafa að húsnæðismálum safnsins
mörg undanfarin ár, eða velt þeim
fyrir sér. Hér eru á ferðinni ná-
kvæmlega sömu stefnumið og fram
koma í „Frumáætlun um endurbæt-
ur á húsi Þjóðminjasafnsins", sem
fyrri byggingarnefnd lét vinna og
gaf út í júní 1990. Sama byggingar-
nefnd og vikið var frá í nóvember
1992, af því „leita átti annarra leiða
í húsnæðismálum safnsins", en ein-
hvern veginn þannig var það orðað
í uppsagnarbréfí menntamálaráðu-
neytis.
í þeirri leit hefur víða verið kom-

C4VEgI65-S-
h
>
I
I
Hjörleifur Sveinbjörnsson
i
I
I
Allt með feldi í Kínaveldi?
Vitaskuld er skissan sú arna af
Kínverska efnahagssvæðinu öðr-
um þræði mynd af óheftu markaðs-
KES. Evrópa er nú einu sinni okk-
ar samastaður í veröldinni, verslun
okkar og viðskipti eru að meiri-
hluta við aðrar Evrópuþjóðir og
ekkert annað en barnaskapur eða
óskhyggja að halda að við getum
hlaupið léttilega frá því. Samt er
ljóslega nauðsynlegt að svipast um
eftir viðskiptatengslum víðar þar
sem þess er kostur, og er KES
einn slíkur.
ið við, — einn áfanginn var í „ið-
andi mannlífí miðbæjarins", sem
var dulnefni sem settur þjóðminja-
vörður notaði um Faxaskála, —
annar var einhvers staðar í „þessum
tvö hundruð þúsund fermetrum af
atvinnuhúsnæði, sem nú eru á
lausu“, svo vitnað sé eftir minni til
orða menntamálaráðherra. Lengi
var einnig sveimað fyrir utan kjöt-
iðnaðarhús SS á Kirkjusandi, jafn-
vel þó annað nafn væri komið á
dymar, og m.a. gerð ný úttekt á
dýrðinni þar þó ein lægi þegar fyr-
ir frá fyrri byggingarnefnd.
Mánuðum saman hefur þessi
skollaleikur nú verið leikinn af sett-
um þjóðminjaverði um hvert skuli
stefnt í húsnæðismálum safnsins.
Það er því sérstakt fagnaðarefni
að leiðin skuli loks fundin og stefn-
an mörkuð og sannarlega ærin og
skiljanleg ástæða til að kalla saman
skyndifund af því tilefni.
Þess vegna skulum við ekki sýta
það þó a.m.k. hálft ár sé farið í
súginn s'em nýta hefði mátt til að
undirbúa framkvæmdir og talsverð-
um fjármunum hafi verið sóað í
húsnæðisleit. og endurtekningar á
fyrri athugunum. Það er fyrir öllu
að stefnan fannst.
Hún hefur mótast af nálægðinni
við Melatorgið: Hún er komin í
hring.
Höfundur er rithöfundur og
áhugamaður um mityavörslu.