Morgunblaðið - 28.01.1994, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 28. JANÚAR 1994
37
Minning
JONELDON
- Fæddur 27. janúar 1946
Dáinn 22. janúar 1994
Þegar manns er minnst hvarflar
hugurinn gjarnan til baka, til
fyrstu kynna, sem leiða okkur til
áranna í MA og þar stendur hann
ljóslifandi í minningunni, höfuðið
stórt og skónúmerin í stfl, en lík-
aminn langur og mjór, virtist nán-
ast laustengja höfuð og fætur.
Hann var námsmaður góður og
daðraði talsvert við listagyðjurnar
og þá helst kvikmyndir og átti
dijúgan þátt í því að kynna okkur
hinum meistara á borð við Bunu-
el, Bergmann og Eisenstein af
slíkum áhuga að sum okkar
tengdu ekki Hollywood við kvik-
myndagerð fyrr en mörgum árum
seinna. Á þessum árum sást ennþá
í eyrun á Bítlunum, eiturlyf voru
ekki til, tískan var á leið með pils-
faldinn vel upp fyrir hné og lík-
amspartar Jóns náðu fullum sátt--
um og samræmi þegar nær dró
stúdentsprófunum. Leiðir okkar
lágu þó ekki saman að ráði, fyrr
en sameiginlegur vinur kom okkur
í kynni við hjúkrunarnema sem
voru í verklegu námi við FSA.
Þarna kynntumst við okkar ör-
lagadísum og áhuginn á hinu kyn-
inu tók völdin en hvort það var
bogfimi Amors, hækkandi pilsföld-
um eða hormónunum, sem Jón
átti eftir að rannsaka svo mikið,
að þakka skal ósagt látið. Báðir
hófum við nám í læknisfræði en
Jón sneri sér fljótlega að líffræð-
inni, sem var þá ný námsgrein hér
heima og þar fann hann sína réttu
hillu og naut virðingar fyrir vís-
indastörf sín og fræðimennsku,
bæði hér heima og erlendis. Á
námsárunum skildust leiðir en
kynnin voru endurnýjuð þegar
heim kom og örlagadísirnar farnar
að vinna á sama vinnustað. Ingi-
björg og Jón urðu nágrannar okk-
ar þegar þau fluttu í nýtt raðhús
þar sem þau bjuggu sér og börnun-
um griðastað og ræktuðu garðinn
sinn í öllum merkingum þess orðs.
Jón var hófsamur lífsnautna-
maður á alla góða hluti, tónlist,
myndlist, góðan mat og góð vín
og kunni að gleðjast í góðra vina
hópi. Hann hafði aldrei sjúklegan
áhuga á íþróttum en hafði gaman
af útivist, gönguferðum og göngu-
skíðum og var áhugasamur og
góður ljósmyndari. Þegar veikind-
in kvöddu dyra kom best í ljós
hvflíkan styrk og æðruleysi Jón
hafði til að bera, baráttan var erf-
ið en hveiju áfallinu af öðru mætt
kjarki og bjartsýni. Þessir eigin-
leikar gerðu honum kleift að vinna
nánast fram á síðsta dag og auð-
veldaði okkur öllum að ræða um
sjúkdóminn opinskátt ef svo horfði
eða láta það umræðuefni eiga sig
á öðrum tímum. Þegar ljóst var
hve hratt hallaði undan fæti síð-
ustu vikuna sem hann lifði var
nærri honum höggvið, því hann
hafði vonað að eiga vorið og
sumarið. Á þessum erfiðu stundum
sínum var honum þó velferð barn-
anna og Ingibjargar ofar í huga
en eigin örlög. Fjölskyldan studdi
hann svo aðdáunarvert var fram
á síðustu stund og fengu dýrmæt-
an stuðning frá Hlín systur Jóns,
en hann var heima meðan hann
vissi af sér og síðasta sjúkrahús-
dvölin réttur sólarhringur.
Elsku Ingibjörg, Bjarki, Lilja
og Guðrún, missir ykkar er sár
og sorgin stór en minningin um
hann lifir áfram og megi hún verða
það ljós sem lýsir veginn fram á
við. Við söknum góðs vinar og
sendum aðstandendum og vinum
okkar innilegustu samúðarkveðj-
ur.
Kristín, Magni og fjölskylda.
Það hefur orðið að venju á
undanförnum árum að hópur
starfsfólks á Keldum gengur sér
til ánægju og heilsubótar smáspöl
í hádeginu. Hópurinn er misstór
eftir aðstæðum en oftast er geng-
ið rösklega flesta daga ársins,
hvernig sem viðrar. Margar falleg-
ar gönguleiðir eru í nágrenninu
þar sem tækifæri gefast til nátt-
úruskoðunar og umræðna um það
sem fyrir augu ber eða er efst í
huga.
Jón Eldon lét sig sjaldan vanta
í gönguliðið. Það var eins og óvænt
og erfið sjúkdómsgreining á árinu
1990 og aðgerð í kjölfarið hefði
orðið honum ærin viðvörun og
áminning um holla lífshætti. Vafa-
laust hefur þessi reynsla jafnframt
breytt ýmsum viðhorfum hans og
afstöðu til lífsins. Þegar' ljóst var
að sjúkdómurinn hafði tekið sig
upp aftur hélt hann samt áfram
uppteknum hætti og gekk með
okkur starfsfélögunum.
Jón var mikill náttúruunnandi,
eftirtektarsamur um hegðun fugla
og bar umhverfismál mjög fyrir
brjósti. Það vakti athygli og að-
dáun okkar starfsfélaga hans hve
yfírvegaður og æðrulaus hann var
gagnvart sjúkdómi sínum sem
hann ræddi raunsætt og opin-
skátt. Þrátt fyrir erfiða meðferð
og vaxandi sjúkdómseinkenni
mætti hann til vinnu þegar hann
gat og var jafnan vongóður og
bjartsýnn og færði allt til betri
vegar. Hann ræktaði með sér ják-
vætt lífsviðhorf, var hugrakkur og
virtist vaxa af hverri raun. Ótíma-
bær dauði Jóns Eldon er okkur
starfsfélögum hans sorgarefni og
göngufélagarnir munu sakna
hans. Þungbærastur er þó missir
fjölskyldu hans og ástvina en þeim
sendum við hugheilar samúðar-
kveðjur.
Göngufélagar á Keldum.
Kveðja frá samstarfsfólki á
Keldum
Laugardaginn 22. janúar síðast-
liðinn lést samstarfsmaður okkar,
Jón Eldon sérfræðingur á Keldum,
langt fyrir aldur fram eftir erfiða
baráttu við illkynjaðan sjúkdóm.
Hann var fæddur 27. jan. 1946
og því tæplega 48 ára er hann
féll frá.
Jón hlaut grunnmenntun í líf-
fræði við Háskóla' íslands, lauk
þaðan BS prófi í líffræði 1973 og
framhaldsprófi í vistfræði 1975
en meistaraprófi í vistfræði frá
háskólanum í Aberdeen 1976. Frá
1974 til 1977 starfaði hann við
ýmis vistfræðileg verkefni á veg-
um Líffræðistofnunar Háskóla Is-
lands, rannsóknir á fæðuvali sjó-
fugla og vistkerfi óshólmasvæðis
Eyjafjarðarár og umverfisrann-
sóknir við Lagarfljót. Einnig vann
hann að athugunum á fæðu sela
við Rannsóknastofnun fiskiðnað-
arins. Á árunum 1977-1978 fékkst
Jón við athuganir á þungmálma-
mengun í sjávarskeldýrum við
háskólann í Helsinki, en sneri síð-
an heim og rannsakaði þung-
málma í jarðvegi, mosa og regn-
vatni umhverfis Járnblendiverk-
smiðjuna á Grundartanga. Næstu
þijú ár vann Jón á meinefnafræði-
deild Landspítalans við að koma
upp nýjum rannóknaaðferðum í
klíniskri lífefnafræði.
Jón kom til starfa á Tilrauna-
stöð Háskóla íslands í meinafræði
að Keldum árið 1982 og hóf þá
rannsóknir á innkirtlastarfsemi
búíjár sem hann fékkst síðan við
til dauðadags. Á grundvelli rann-
sókna sinna á Keldum lauk hann
doktorsprófi (Ph.D.) við dýra-
læknadeild Landbúnaðarháskóla
Svíþjóðar í Uppsölum 1988 og
fjallaði ritgerð hans um fijósemi
íslenskra mjólkurkúa eftir burð.
Með rannsóknum sínum á frjó-
semi nautgripa og sauðfjár vann
Jón mikilvægt brautryðjandastarf
hérlendis. Hann var mikilvirkur
og vandvirkur í rannsóknum og
tók þátt í alþjóðlegu samstarfi
meðal annars samnorrænu vís-
indaverkefni og samvinnu vísinda-
manna á vegum Alþjóðakjarn-
orkumálastofnunarinnar í Vín. Jón
birti niðurstöður rannsókna sinna
í allmörgum greinum í alþjóðleg-
um vísindaritum og kynnti þær í
innlendum tímaritum. Einnig tók
hann virkan þátt í vísindaráðstefn-
um erlendis. Skömmu áður en
hann lést kynnti hann okkur sam-
starfsfólki á Keldum merkar nið-
urstöður nýlegra athugana á
fengitíma íslensks sauðfjár og
samspili hormóna og lengdar
dagsbirtu á okkar norðlægu slóð-
um. Jón beitti sér fyrir stofnan
starfsmannafélags á Keldum og
var fyrsti formaður þess.
Ferill Jóns sýnir að mátt hefði
vænta mikils árangurs af frekari
rannsóknum hans hefði honum
orðið auðið lengri lífdaga. Hann
var einlægur maður með ríka rétt-
lætiskennd, ákveðinn í skoðunum
og skapmaður. Skapstyrkur Jóns
kom best í ljós í baráttu hans við
erfiðan sjúkdóm síðustu árin. Okk-
ur samstarfsfólki hans verður
hann minnisstæður ekki síst vegna
æðruleysis, kjarks og karl-
mennsku sem einkenndi hann í
þeirri baráttu.
Við vottum fjölskyldu Jóns inni-
lega samúð vegna þeirra þung-
bæra missis.
Samstarfsfólk á Keldum.
Gísli Sigurbjörns
son — Minning
Það er skarð fyrir skildi,
kappi er fallinn,
sem tók að sér sjúka
og ellimóða.
Þegar eg var barn að aldri bjó
eg við Ásvallagötuna, skammt frá
þar sem Gísli Sigurbjörnsson átti
heima og mætti honum oft á gangi
á þessum slóðum. Eg vissi vel
hver maðurinn var, en kynntist
honum síðar, þegar eg var sendill
hjá mági hans, Einari Kristjáns-
syni, sem rak auglýsingaskrifstófu
EK og var jafnframt fram-
kvæmdastjóri Vikunnar. Þeir
mágar, Gísli og Einar, höfðu sam-
eiginlega skrifstofu í Austur-
stræti. Þá fékkst Gísli við frí-
merkjasölu og hjálpaði eg honum
oft við að leysa upp frímerki og
fór stundum í sendiferðir fyrir
hann.
Síðan liðu mörg, mörg ár, þar
sem eg hafði lítið af honum að
segja uns eg kom að Ási, Hvera-
gerði. Þar kynntist eg Gísla vel.
Hann kom oft í heimsóknir til mín
og var að örva mig til þess að
mála, en þá iðju hafði eg lagt á
hilluna um lengri tíma vegna
ýmiss konar erfiðleika. í fyrstunni
leiddi eg þetta frá mér, en vegna
stöðugrar eggjunar Gísla lét eg
loks til leiðast og fór að mála að
nýju í ágætum húsakynnum, sem
hann léði mér aðgang að.
Á sumrin var Gísli tíður gestur
í Hveragerði til eftirlits og fór um
Ásana með starfsmanni og gaf
fyrirmæli um hvað væri aðkallandi
að framkvæma, enda eru Ásarnir
kunnir fyrir snyrtimennsku og
gott skipulag. Síðasta stórátakið,
sem Gísli lét framkvæma þar, var
að láta leggja hitarör undir allar
stéttirnar, svo að fólkið gæti farið
óhindrað um hálkulaus svæði á
veturna.
Eg vil með þessum orðum minn-
ast Gísla Sigurbjörnssonar, þessa
mæta manns, sem gerði allt vel
og hugsaði um hag og líðan skjól-
stæðinga sinna. Margir eiga hon-
um gott að unna og verður starf
hans seint fullmetið. -
Eggert E. Laxdal.
Nú er góður vinur horfinn.
Árið 1973 lágu leiðir okkar
Gísla saman. Ég þurfti að koma
gamalli konu á heimili fyrir aldr-
aða. Hún vildi ekki eyða ævikvöld-
inu á Suðurnesjum. Var mér bent
á að fara í Hveragerði til Gísla
Sigurbjörnssonar í Ási. Tók hann
okkur vel. Hér á Suðurnesjunum
var ekki mikið gert fyrir gamalt
fólk á þessum tíma. Eitt elliheim-
ili var í Keflavík. Sagðist hann
taka frúna, ef eitthvað yrði gert
fyrir aldraða á Suðurnesjum. Það
varð úr, að stofnað var félag 1974,
sem náði yfir öll sveitarfélög á
Suðurnesjum.
Nutum við þess hvað hann var
úrræðagóður og sagði: „Bara að
byija, svo kemur hitt allt á eftir.“
Það var satt. Styrkti hann okkar
félagsskap með bókagjöfum, pen-
ingum og svo öllum góðu sumar-
dvölunum, sem okkar aldraða fólk
fékk að njóta í ríkum mæli í Hvera-
gerði.
Vil ég fyrir hönd okkar á Suður-
nesjum þakka Gísla Sigurbjörns-
syni fyrir það stóra átak, sem
hann hrinti í framkvæmd hér suð-
ur með sjó.
Hjartans samúðarkveðjur færi
ég eiginkonu, dætrum og öllum
aðstandendum sem á þessari stund
sorgarinnar kveðja góðan mann.
Guðrún M. Sigurbergsdóttir.
Þegar sæmdarmaðurinn og
mannvinurinn Gísli Sigurbjörns-
son er genginn á braut koma mér
í hug orð heilagrar ritningar: „Fel
þú Drottni verk þín, þá mun
áformum þínum framgengt
verða.“ (Orðskv. 16:3.) Gísli Sigur-
björnsson var sannkristinn maður
og mótaðist allt líf hans og starf
af því, og augljóst var að Guð
blessaði öll áform hans og fram-
kvæmdir.
Hann var frumkvöðull að því
að veita öldruðum skjól og öruggt
hæli með stofnun elliheimilisins
Grundar í Reykjavík og síðar Ás-
heimilanna í Hveragerði. Það er
stórkostlegt hvernig þetta hefir
þróast undir stjórn hans. Gísli lét
líka margskonar menningár- og
líknarmál til sín taka og studdi
margt slíkt af mikilli rausn. Eg
get ekki látið hjá líða að þakka
allar þær yndislegu stundir, sem
við hjónin höfum átt í boði hans
að Ásflöt í Hveragerði. Þá sýndi
hann í verki áhuga og kærleika
til Salem-sjómannastarfsins á
ísafirði og hvítasunnukirkjunnar.
Sást af því hve honum var annt
um útbreiðslu Guðs orðs og boðun
fagnaðarerindisins. Fór hann þar
að dæmi föður síns, sem hvatti
mig og studdi á upphafsárum sjó-
mannastarfsins meðan hans naut
við.
Nú er löngum starfsdegi lokið,
og hefir Gísli verið kvaddur heim
til dýrðar Drottins til „hvíldar frá
erfiði sínu“. Við vitum að þeir, sem
hafa tekið á móti Jesú og boðskap
hans „hafa stigið yfir frá dauðan-
um til lífsins", þar þurfum við
engar „rannsóknir“ því Jesús hef-
ur sagt: „Eg er upprisan og lífið,
sá sem trúir á mig, mun lifa þótt
hann deyi.“ (Jóh. 11:25.)
Eg sendi eftirlifandi konu hans
og börnum innilegar saknaðar- og
samúðarkveðjur en minnist þess
um leið að „aldrei mæst í síðsta
sinni / sannir Jesú vinir fá“. Jesús
sagði við lærisveina sína, og segir
enn: „Eg kem aftur og mun taka
yður til mín, til þess að þér séuð
og þar sem eg er.“ (Jóh. 14:3.)
Blessuð veri minning Gísla
Sigurbjörnssonar.
Sigfús B. Valdimarsson.
Kveðja frá Krabbameinsfé-
lagi Reykjavíkur
Á aðalfundi Krabbameinsfélags
Reykjavíkur árið 1974, þegar fé-
lagið minntist 25 ára afmælis síns,
kaus það sér fyrstu heiðursfélag-
ana. Einn þeirra var Gísli Sigur-
björnsson forstjóri sem nýlega er
látinn að loknu einstaklega giftu-
ríku ævistarfi.
Það var ekki ófyrirsynju að fé-
lagið sýndi Gísla þennan heiðurs-
vott, slíkan hlut sem hann hafði
átt að stofnun þess og fyrstu spor-
um. Um tildrög þess að félagið
var stofnað segir Alferð Gíslason
læknir (sem einnig var kjörinn
heiðursfélagi 1974) í viðtali sem
birtist í tímaritinu Heilbrigðismál-
um árið 1979: „Við Gísli Sigur-
björnsson forstjóri ræddum það
nokkrum sinnum á árinu 1948
hvort ekki væri orðið tímabært að
efna til einverra krabbameins-
varna á íslandi og hvernig þeim
yrði best hrint af stað, en Gísli
hafði kynnst starfi danska krabba-
meinsfélagsins.“ Þegar í nóvember
1948 samþykkti fundur í Lækna-
félagi Reykjavíkur þá tillögu Al-
freðs og fleiri lækna að skipa
nefnd til að fjalla um þetta mál.
Boðaði sú nefnd til fundar „til
undirbúnings stofnunar félags er
hafi baráttu gegn krabbameini að
markmiði". Á þeim fundi, sem
haldinn var 1. febrúar 1949, var
skipuð önnur nefnd til að undirbúa
og gangast fyrir stofnun slíks fé-
lagsskapar. í þeirri nefnd var Gísli
Sigurbjörnsson meðal átta ann-
arra öndvegismanna, karla og
kvenna, og voru þau öll kosin í
fyrstu stjórn Krabbameinsfélags
Reykjavíkur á stofnfundi, 9. mars
1949.
Gísli var kosinn gjaldkeri hins
nýja -félags og lét þegar að sér
kveða, enda ráðsnjall atorkumaður
eins og alþjóð veit. Þegar stofnuð
voru landssamtök krabbameinsfé-
laganna, Krabbameinsfélag ís-
lands, tveimur árum seinna var
Gísli kjörinn í stjórn þeirra. Einnig
þar tók hann að sér hið mikilvæga
hlutverk gjaldkera.
Þót Gísli sæti ekki lengi í stjórn-
um þessara félaga - hann hvarf
úr stjórnunum báðum að eigin ósk
árið 1952 - var það samtökunum
ákaflega mikils virði að fá að njóta
afburða hæfileika hans og fram-
sýni einmitt á þessum fyrstu árum
meðan starf þeirra var að mótast.
Og jafnan síðan sýndi hann þeim
áhuga og velvild.
Krabbameinsfélag Reykjavíkur
minnist heiðurfélaga síns, Gísla
Sigurbjörnssonar, með virðingu og
þökk fyrir ómetanlegan þátt hans
í stofnun þess og starfí.
Eftirlifandi eiginkonu hans, frú
Helgu Björnsdóttur, börnum
þeirra og öðrum aðstandendum
vottar félagið innilega hluttekn-
ingu.
Sigríður K. Lister,
formaður Krabbameinsfélags
Reykjavíkur.