Morgunblaðið - 24.06.1994, Blaðsíða 18

18 FÖSTUDAGUR 24. JÚNÍ 1994
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Útvaldir tenórar
TENÓRARNIR Gunnar
Guðbjörnsson og Ólafur
Ámi Bjarnason voru vald-
ir úr hópi 125 söngvara
frá 38 löndum í 12 manna
undanúrslit Jussi Björl-
ing-keppninnar sem hald-
in verður í Svíþjóð í haust.
Ólafur hyggst taka þátt
en Gunnar getur ekki not-
að tækifærið. Aðstand-
endur keppninnar sögðu
honum að það væri verst
af því einungis þrjú stór-
veldi í söngnum hefðu
komið að tveim fulltrúum
hvert: Bandaríkin, Kína
og ísland.
Jussi Björling-keppnin
fer fram í Borlánge, fæðingarbæ
söngvarans fræga sem hún er
kennd við. Hún verður haldin í
fyrsta sinn dagana 19. til 23.
október og síðan er ætlunin að
hafa hana annað hvert ár. Keppn-
in er eingöngu ætluð tenórum,
sem er óvenjulegt ef ekki eins-
dæmi, en snældur með söng
þeirra auk meðmæla og sýn-
ishorna af gagnrýni ákvörðuðu
Ólafur Árni
Bjarnason
Gunnar
Guðbjörnsson
valið í undanúrslit. Söngkonan
Elisabet Söderström er meðal
dómnefndarfólks.
Gunnar segist ekki fá frí úr
óperunni í Wiesbaden til að taka
þátt í keppninni, en hann sé að-
eins 28 ára og geti því farið tvisv-
ar enn. Hann söng fyrir skömmu
á Alderborough-hátíðinni í Eng-
landi og er um þessar mundir að
syngja í Rakaranum í Se-
villa í Wiesbaden í Þýska-
landi. í september syngur
Gunnar í Genfarópemnni
og hingað kemur hann í
desember til að taka þátt
í flutningi Sinfóníunnar á
Eddu Jóns Leifs. í mars-
mánuði syngur hann í
óperunni í Metz í Frakk-
landi og með Fílharmón-
íunni í Strassborg í apríl,
en talsvert er um að hann
komi fram á tónleikum.
Ólafur er nú á þriðja og
síðasta samningsári við
óperuna í Gelsenkirchen í
Þýskalandi. Hann hefur
verið önnum kafinn á árinu og
hyggur á lausamennsku á því
næsta. Nú er hann staddur á ítal-
íu við æfingar á Luciu di Lam-
mermoor og Madame Butterfly,
en fyrrnefnda óperan bíður hans
í Montevideo í Uruguay í ágúst.
Ólafur syngur svo í Fiðrildisfrúnni
í Gelsenkirkchen, Köln og Minne-
appolis á næsta ári auk tónleika-
halds í Washington og New York.
Nýjar bækur
Trú og þjóðfélag
Afmælisrit dr. Þóris Kr. Þórðarsonar komið út
FYRSTA eintakið af
afmælisriti dr. Þóris
Kr. Þórðarsonar pró-
fessors „Trú og þjóðfé-
lag“ var afhent honum
í afmælishófi sem hann
hélt 9. júní sl. en þann
dag varð dr. Þórir sjö-
tugur.
Afmælisritið er 8.
bindið í Ritröð Guð-
fræðistofnunar. Studia
theologiva islandica.
Það hefur að geyma
íjölmargar greinar eftir
dr. Þóri sjálfan. Fjalla
þær að sjálfsögðu eink-
um um margvísleg við-
fangefni guðfræðinnar.
En þar er einnig að
finna þijár greinar um dr. Þóri, sem
skrifaðar eru af guðfræðiprófessor-
unum dr. Birni Bjömssyni og Jóni
Sveinbjörnssyni og dr. Páli Skúla-
syni prófessor í heimsspeki.
Meðal guðfræðigreina í afmælis-
ritinu má nefna greinina „Hvað er
Guð? - spyrja börnin", greinar um
málfar ritninganna, um Jónasar-
bók, um Andann í Gamla testa-
mentinu og um lífs-
hamingjuna og grein
sem Þórir kallar
„formál að siðfræði
Gamla testamentis-
ins.“ Ritið hefur einn-
ig að geyma greinar
Þóris um málefni
Reykjavíkurborgar, en
hann sat í borgar-
stjórn á áranum
1962-1970, og um
málefni Háskóla ís-
lands en þar hefur
Þórir starfað allt frá
árinu 1954. Þá eru í
ritinu nokkrar greinar
Þóris um ýmsa af sam-
ferðarmönnum hans.
Loks má nefna viðtal
Magdalenu Schram við Þóri en það
nefnist: „Djöfullinn kann Biblíuna
líka utanað."
Ritnefnd afmælisritsins skipa dr.
Gunnlaugur A. Jónsson (ritstjðri),
dr. Einar Sigurbjömsson prófessor
og dr. Pétur Pétursson prófessor.
Það er Skálholtsútgáfan sem annast
dreifingu ritsins, sem er 240 bls. og
kostar innbundið 2990 kr. en óinn-
bundið 2490 kr.
Dr. Þórir Kr.
Þórðarson
prófessor.
Myndlist
barnaá
Akureyri
SÝNING á 120 úrvalsverkefnum
úr myndlistarverkefni barna og
unglinga á vegum ferðaátaksverk-
efnisins ísland, sækjum það heim
opnar í Gagnfræðaskólanum á Ak-
ureyri í dag föstudaginn 24. júní.
Sýningin er farandsýning og er
Akureyri þriðji viðkomustaðurinn.
Hún var opnunaratriði Listahátíðar
í Reykjavík, og sóttu hátt á tíu
þúsund gestir sýninguna í Ráðhúsi
Reykjavíkur.
Efnt var til myndlistarverkefnis
bama og unglinga í tilefni af 50
ára afmælis íslenska lýðveldisins.
Það þótti við hæfi að vekja ungu
kynslóðina til umhugsunar um land-
ið á þessum tímamótum. Metþátt-
taka var í verkefninu. Samtals tóku
19.534 ungir íslendingar á aldrin-
um 6-20 ára þátt.
Sýningin verður á Akureyri til 3.
júlí. Hún er opin alla daga frá
klukkan 15.00 til 21.00.
----♦ ♦ ♦--
Jónsmessu-
hátíð í Nor-
ræna húsinu
JÓNSMESSAN verður haldin há-
tíðleg að norrænum sið við Nor-
ræna húsið á morgun, laugardag-
inn 25. júní. Að hátíðinni standa
norrænu vinafélögin ásamt Nor-
ræna húsinu.
Skemmtunin hefst kl. 20 og
verður blómum skrýdd maístöng
reist á flötinni við Norræna húsið.
Dansað verður í kringum stöngina
og farið í ýmsa leiki með börnun-
um. Um kl. 22 verður tendrað bál
og þar verður fjöldasöngur og
ýmislegt annað gert sér til
skemmtunar.
Grettir Björnsson leikur á
harmonikku og fleiri gestir munu
koma. Grillaðar pylsur verða á úti-
grilli og kaffistofa hússins verður
opin allt kvöldið.
Allir eru velkomnir og aðgangur
ókeypis.
Frá Kjarval
til Errós
JÓHANNES S. Kjarval „Jökullinn", ca 1927, olía á Iéreft
60,2x73,5. Ríkislistasafnið i Kaupmannahöfn.
MYNDLIST
Á ÞJÓÐHÁTÍÐ
Listasafn Kópavogs
ÍSLENSK MÁLVERK í
DÖNSKUMSÖFNUM
Opið alla daga nema mánudaga frá
14-18 til 14. ágúst Aðgangur
ókeypis. Sýningarskrá 500 krónur.
SÝNINGIN „Frá Kjarval til Err-
ós“ sem markar íslenzk málverk í
dönskum söfnum, er framlag Dan-
merkur til lýðveídisafmælisins og
var hún opnuð með viðhöfn sl.
fimmtudag. Heiðraði Margrét Þór-
hiidur drottning sýninguna með
nærveru sinni ásamt Hinriki prins
og fylgdarliði. Þetta er þó öðru
fremur hluti þeirra myndverka sem
era í eigu danskra safna, og þótt
Danir hafi ekki frekar en hinar
Norðurlandaþjóðimar sýnt ís-
lenzkri myndlist umtalsverðan
áhuga, og eru jafnframt lítið upp-
lýstir um það sem hér hefur gerst
á sviðinu, munu þeir vonandi eiga
mun meira á listasöfnum sínum.
Hér saknar maður einnig högg-
mynda Siguijóns Ólafssonar, sem
um árabil var búsettur í Danmörku
og meira að segja lengi kvæntur
þeirri mætu dönsku listakonu Tove
Ólafsson.
Minnist ég þess frá námsárum
mínum í Höfn, að einstaka sinnum
var eign Ríkislistasafnsins á ís-
lenzkri myndlist á veggjum einnar
af vinstri hliðarálmum safnsins á
neðri hæðinni, svona fyrir skyldu-
ræknina. Var ekki örgrannt um að
mér og fleiri ungum listspíram
þætti val á verkum einstakra lista-
manna nokkuð metnaðarlítið, að
Jóni Stefánssyni og Júlíönu Sveins-
dóttur undanskildum, sem bæði
vora þá búsett í Kaupmannahöfn
og í núklum metum.
Þetta var snemma á sjötta ára-
tugnum og orðstír Svavars Guðna-
sonar enn ekki eins mikill og seinna
varð, en þessi þrjú mynda uppistöð-
una á sýningunni. Þeir Kjarval og
Erró sem sýningin er heitin eftir,
eiga samtals færri verk en hver
einstakur hinna, sem gerir nafngift
sýningarinnar auðvitað tvíræða.
Þannig er Kjarval einungis kynntur
með einu verki, sem ég minnist
ekki að hafa séð fyrr og Erró með
tveimur. Málverk Kjarvals er sér-
kennilegt og minnir í myndbygg-
ingu og lit í senn á norska málar-
ann Harald Sohlberg (1869-1935),
sem hann hafði miklar mætur á,
svo og Jón Stefánsson. En sá
Kjarval í ham sem við þekkjum svo
vel er hér hvergi nærri. Hins vegar
era málverk Errós mjög einkenn-
andi fyrir hann og verkið „Rauði
sírninn" frá 1969, sem er í eigu
Lousiana-safnsins, telst eitt af lyk-
ilverkum hans frá því tímabili og
hefur ratað í bækur. En hér getum
við svo litið okkur nær, því við land-
ar hans festum okkur engar mynd-
ir listamannsins á þeim árum.
Kannski er Svavar Guðnason
jafnbest kynntur hinna þriggja, en
vel frambærileg verk eru eftir þau
öll og gætu sómt sér á hvaða sýn ■
ingu sem væri af íslenzkri list. Ein-
stök verk Jóns Stefánssonar rísa
þó að mínu mati hæst á sýning-
unni og geta má þess að Margrét
Þórhildur Danadrottning dvaldi
einna lengst við myndina Skarðs-
fjall eftir Jón, og lét fögur orð falla
um hana. Norrænn andi og djúpar
myndrænar gáfur eins og gneista
frá myndum Jóns, hvemig sem
menn nálgast þær. Fjallið sjálft er
einfalt og sterkt í byggingu og
form þess hefur höfðað til lista-
mannsins og vísast saga þess einn-
ig. Má þá geta þess, að fjallið er
um fimm km langur móbergs-
hryggur, miðsveitis á Landi og
Jón Stefánsson „Standandi
fyrirsæta" ca 1918, olía á
striga 90x76. Ríkislistasafn-
ið í Kaupmannahöfn.
mest á hæð milli Þjórsár og Rang-
ár og varð fyrir miklu hnjaski í
jarðskjálftunum sem gengu yfír
Suðurland haustið 1896. Varð ekk-
ert fjall á því svæði fyrir eins miklu
hnjaski og mynduðust víða sprang-
ur í það og skriður hlupu fram og
munu þær hafa orðið 13, og þá
flestar í vestanverðu fjallinu.
Að sjálfsögðu ber okkur að
þakka með virktum að fá að bera
þessi verk augum á einum stað,
sem annars hanga á söfnum víðs
vegar um Danmörku, þ.e. þegar
þau eru á annað borð til sýnis. En
óneitanlega verða ýmsar spuming-
ar nærgöngular við skoðun sýning-
arinnar og þá helst hví íslenzk list
var og er ekki betur kynnt á dönsk-
um söfnum, þó ekki væri nema sú
list sem hér þróaðist meðan við
voram hluti af hinu danska ríki.
Aftur geta svo Danir gagnspurt,
hvar danskrar listar sér stað á ís-
lenzkum söfnum, og í beinu fram-
haldi má það vera ráðgáta hve
Norðurlöndum hefur verið ósýnt
um að kynna list bræðraþjóðanna
innbyrðis og lyfta henni á stall.
Staðreyndin er sú, að þau hafa öll
verið svo upptekin við að leita langt
yfir skammt, að það þarf oftar en
ekki erlenda menn til að benda
þeim á sérstök einkenni og ágæti
norrænnar listar. En þessi sérkenni
virðast sumir áhrifamiklir Ieggja
ofurkapp á að sveija af sér, og
telja sig réttilega alþjóðlegri fyrir
vikið. Þó verður ekki litið fram hjá
því, að verk ágætustu og alþjóðleg-
ustu myndlistarmanna Norður-
landa hafa borið, og bera með sér,
sterk og ótvíræð norræn einkenni.
Þess má gjaman minnast þegar
slíkar sýningar eru í gangi sem nú
prýðir einn sal Listasafns Kópa-
vogs, og telst auðvitað áleitinn
umræðugrundvöllur, en á öðram
vettvangi. Og í beinu framhaldi
skulum við fremur gleðjast yfir
því, að við eigum ekki von á slíkri
sýningu í heimsborgunum, en vera
má að einhveijir fordóma- og
hrokalausir menningarvitar í þeim
hefðu dijúga ánægju af að upp-
götva það hjá okkur, sem þeir sjá
síður á 'sínum heimaslóðum. Þetta
er lítil og falleg sýning sem fer vel
í sölum safnsins og í tilefni hennar
hefur verið gefín út handhæg og
vel hönnuð sýningarskrá, prýdd
einni litmynd af verki hvers lista-
manns fyrir sig. Meinbugurinn á
skránni er þó sá, að hún hefur
svip af því, að hér er á ferð kynn-
ingarsýning á þessum listamönnum
á erlendri grund. Við þekkjum þá
alla svo vel að slík almenn kynning
á ferli þeirra í heimalandinu er með
öllu óþörf, og hefði verið ávinning-
ur að fleiri litmyndum og sértæk-
ari umfjöllun. Og mjög saknar
maður skrár yfír öll íslenzk mynd-
verk í eigu danskra safna.
Að öðru leyti er þetta sem fyrr
segir mikilsvert og þakkarvert
framtak.
Bragi Ásgeirsson