Morgunblaðið - 16.09.1994, Blaðsíða 24

24 FÖSTUDAGUR 16. SEPTEMBER1994
RÁÐGJÖF
MORGUNBLAÐIÐ
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Haraldur Sveinsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
MORGUNBLAÐIÐ, Kringlunni 1, 103 Reykjavík. SÍMAR: Skiptiborð: 691100.
Auglýsingar: 691111. Askriftir: 691122. SlMBRÉF: Ritstjórn 691329, frétt-
ir 691181, íþróttir 691156, sérblöð 691222, auglýsingar 691110, skrif-
stofa 681811, gjaldkeri 691115. Áskriftargjald 1.400 kr. á mánuði innan-
lands. t iausasölu 125 kr. eintakið.
FORRÉTTINDI
OG SKYLDUR
Sú ákvörðun stjórnar Flugleiða hf., að stofna sérstakt
félag um rekstur innanlandsflugs félagsins, kann að
hafa vissar breytingar í för með sér, að því er varðar flug-
þjónustu Flugleiða við landsmenn. Eins og fram hefur kom-
ið í fréttum hefur stjórn Flugleiða ákveðið að stofna sér-
stakt dótturfélag um rekstur innanlandsflugsins, sem hefur
verið rekið með umtalsverðu tapi mörg undanfarin ár.
Tap á rekstri innanlandsflugs Flugleiða árið 1990 nam
135 milljónum króna, árið 1991 nam tapreksturinn 150
milljónum króna, árið 1992 var tapið 200 milljónir króna,
árið 1993 náðist allnokkur bati í afkomu innanlandsflugs-
ins, en þá var tapið 125 milljónir króna. 1993 var fyrsta
heila árið sem nýjar Fokker 50-skrúfuþotur félagsins voru
í áætlunarflugi hér innanlands og höfðu þá að fullu leyst
Fokker 27-vélar félagsins af hólmi. Áætlanir fyrir árið í
ár gera ráð fyrir að taprekstur innanlandsflugsins nemi 90
milljónum króna. Samtals hefur taprekstur innanlandsflugs-
ins undanfarin fímm ár því numið 700 milljónum króna.
Það er bæði skiljanlegt og eðlilegt að einkafyrirtæki í
flugrekstri taki ákvörðun um uppstokkun og endurskoðun
á rekstri, sem um árabil hefur verið með neikvæða rekstrar-
niðurstöðu á bilinu 100 til 200 milljónir króna ár hvert.
Sé einvörðungu litið til niðurstöðu liðins árs, þar sem
tapið nam 125 milljónum króna, sést að sú úpphæð var
66,4% af heildartapi Flugleiða á árinu 1993, en þá tapaði
félagið 188 milljónum króna. Þegar horft er til þess að tekj-
ur Flugleiða af innanlandsfluginu voru ekki nema 7% af
heildartekjum félagins árið 1993, verður enn ljósara hversu
óviðunandi afkoma innanlandsflugs félagsins er. Óeðlilegt
væri ef stjórnendur félagsins gerðu ekki það sem í þeirra
valdi stendur til þess að snúa taprekstri í hagnað.
Flugleiðir hafa um langt árabil verið ráðandi á innanlands-
markaðnum í farþegaflugi og búið við litla sem enga sam-
keppni frá öðrum flugfélögum. Flugieiðir flugu lengi til 10
áætlunarstaða hér innanlands, en frá árinu 1992 hefur félag-
ið flogið til 9 áfangastaða, en þá var áætlunarflugi til Norð-
fjarðar hætt. Flugleiðir búa nú við takmarkaða samkeppni
á þremur áætlunarleiðum, til Húsavíkur, Vestmannaeyja
og Egilsstaða, þar sem ákveðið þak er sett á flugferðir
samkeppnisaðilanna.
Helsta samkeppnin við Flugleiðir í fólksflutningum hér
innanlands er fólgin í því, að bylting hefur átt sér stað í
samgöngubótum á landi og því er það einkabíllinn sem er
harðasti keppinautur Flugleiða um farþega. íslenskt vega-
kerfí á enn eftir að batna, bundið slitlag á eftir að leggja
víðar, brýr á eftir að byggja og vegaleiðir eiga eftir að stytt-
ast. Samkeppnin frá bifreiðum, einkabifreiðum sem lang-
ferðabifreiðum, á eftir að aukast að sama skapi.
Að þessu þurfa Flugleiðamenn að hyggja, er þeir skipu-
leggja rekstur hins nýja dótturfyrirtækis og því er viðbúið
að nýtt félag Flugleiða um innanlandsflug muni bæði draga
úr fjölda áætlanaferða og áfangastaða. Auk þess þarf að
huga að samsetningu flugflotans í innanlandsfluginu, þar
sem vera má að hagkvæmara verði fyrir félagið að nota
minni vélar en Fokker 50 á smærri leiðunum, í auknum
mæli frá því sem nú er.
Á hinn bóginn mega forráðamenn Flugleiða ekki horfa
frámhjá þeirri staðreynd, er þeir skipuleggja framtíðarþjón-
ustu sína við landsmenn, að félag þeirra hefur notið mikilla
forréttinda í formi einkaleyfa til flugrekstrar á helstu flug-
leiðum hér innanlands, sem eru flugleiðirnar milli Reykjavík-
ur og ísafjarðar, Akureyrar, Egilsstaða og Vestmannaeyja.
Þessi forréttindi hafa auðvitað lagt þjónustuskyldur við
landsmenn á herðar féiaginu — þjónustuskyldur sem félag-
ið getur ekki í einni svipan látið lönd og leið. Samtals eru
farþegar á þessum fjórum leiðum um 85% farþega í innan-
landsflugi Flugleiða, eða um 210 þúsund farþegar á ári.
Flugleiðir ættu, samkvæmt reglugerð, að halda einka-
Ieyfi til flugs á ofangreindum flugleiðum til 1. júlí 1997,
því aðlögunartíminn sem gefinn er, eftir að nýjar reglur
tóku gildi vegna EES-samninganna þann 1. júlí sl., er þrjú
ár. Verði raunin sú, að Flugleiðir dragi umtalsvert úr þjón-
ustu sinni í innanlandsfluginu, eftir að sérstakt dótturfélag
hefur verið stofnað um innanlandsflugið, er sjálfsagt að
afnema einkaleyfi félagsins til flugs og opna Ieið til fijálsr-
ar og opinnar samkeppni á öllum flugleiðum hér innanlands.
Sanitas-appels
rússneskar versl
STARFSMAÐUR með gosdrykkjaflöskur frá rússneska fyrirtækinu
BBP, sem meðal annars framleiðir undir merkinu Bravo.
í RÚSSNESKRI stórverslun. Björgólfur Thor Björgólfsson fram-
kvæmdastjóri BBP, Sindri Sindrason forstjóri Pharmaco og Kristinn
Gunnarsson stjómarformaður Pharmaco við gosdrykkjahillur.
Rússneskt-breskt fyrir-
tæki keypti vélar gömlu
Sanitas-gosverksmiðj-
unnar og jafnframt lið-
sinni og ráðgjöf seljend-
anna við að ýta rekstrin-
um úr vör í Pétursborg.
í samtali við Pétur
Gunnarsson sagði
Björgólfur Guðmunds-
son frá BBP og reynslu
Gosan/Viking Brugg af
samstarfi við Rússa.
Starfsfólk fyrirtækisins Gos-
an/Viking Brugg hefur
undanfarið ár aðstoðað
rússnesk-enska fyrirtækið
Baltic Bottling Plant í St. Pétursborg
í Rússlandi, við að hefja starfrækslu
á gosdrykkjaverksmiðju, sem að
grunni til var stofnuð með vélum
gosdrykkjaverksmiðju Gosan á ís-
landi, sem seldar voru tíl Rússlands
um mitt sumar í fyrra. Rekstur verk-
smiðjunnar er nú að komast í fastar
skorður og fyrir nokkrum vikum var
Björgólfur Thors Björgólfsson ráðinn
framkvæmdastjóri BBP þar sem
80-100 manns vinna á vöktum allan
sólarhringinn en fyrirtækið framleið-
ir nú 20-25 milljónir lítra af gos-
drykkjum á ári, sem má áætla að
sé álíka magn og nemur ársfram-
leiðslu Vífilfells hér á landi.
Björgólfur Guðmundsson, fram-
kvæmdastjóri Viking Brugg, sem
áður var framkvæmdastjóri Gosan
hf., en bæði fyrirtækin voru í eigu
Pharmaco/Delta, var einn þeirra sem
gerði samninginn við BBP og hefur
ásamt fleirum átt þátt í því að ýta
starfsemi BBP úr vör. Hann sagði í
samtali við Morgunblaðið að eftir að
Gosan hefði hætt gosdrykkjafram-
leiðslu og selt Ölgerð Egils Skalla-
grímssonar uppskriftir þeirra
drykkja sem Gosan framleiddi hefðu
eigendur fyrirtækisins setið úpp með
framleiðsluvélar sem mjög erfitt
hefði verið hægt að selja hérlendis.
Eftir að hafa leitað fyrir sér um
skeið hefðu tekist samningar um að
rússnesk-breska fyrirtækið keypti
ekki aðeins vélarnar heldur einnig
ráðgjöf seljendanna til þess að setja
upp nýja gosdrykkjaverksmiðju og
koma starfseminni af stað. Björgólf-
ur sagði að BBP væri í eigu rúss-
neskra aðila, sem ættu og hefðu lagt
til húsnæðið það sem verksmiðjan
er í og Breta, sem hefðu haft áhuga
á að fjárfesta í framleiðsluíyrirtæki
í Rússlandi. Islenskir aðilar eiga ekk-
ert í fyrirtækinu.
Keyptu vélar
og ráðgjöf
„Þegar vélamar vom seldar fylgdi
það með í kaupunum að þær yrðu
settar upp og við legðum fram áætl-
anir fyrir framleiðslu-, sölu- og
markaðsstarf fyrir BBP,“ sagði
Björgólfur.
Hann sagði að auk vélanna hefði
verið innifalið í samningnum að selj-
endur legðu fram vinnu við að koma
verksmiðju BBP á laggimar. Þetta
fyrirkomulag hafí verið hagstætt
fyrir íslendingana. „Það vom hvort
eð er okkar hagsmunir að reksturinn
gengi vel hjá þeim því annars var
hætta á að þeir gætu ekki staðið við
samninginn og greitt fyrir vélarnar."
Björgólfur vill ekki gefa upp heild-
arverð samningsins við BBP. Hann
segir að nú sé framleiðslan komin í
fullan gang hjá BBP. Fyrirtækið
hafi fyrir þremur mánuðum gert
samning um að tappa á 5 milljónir
dósa á mánuði, eða um 17 milljónir
lítra á ári, fyrir Pepsi Cola í Rúss-
landi í Pétursborg. Auk þess fram-
ieiði það eigin gosdrykki fyrri rússn-
eska markað t.a.m. appelsín líkt
gamla Sanitas-appelsíninu.
Ársframleiðslan verður allt að 25
milljónir lítra. Að auki framleiðir
BBP eigin plastumbúðir og alls vinna
80-100 manns á sólarhringsvöktum
hjá fyrirtækinu.
íslenskur
framkvæmdastjóri
Alls hefur á annan tug íslendinga
unnið við ráðgjöf að þessu verkefni,
ýmist hér heima eða í Rússlandi.
Meðal þeirra íslendinga sem unnið
hafa að þessu verkefni er Björgólfur
Thor Björgólfsson sem skipulagði
markaðsstarf BBP frá upphafí. Hann
var í sumar var ráðinn framkvæmda-
stjóri BBP í Pétursborg og stjórnar
nú fyrirtækinu.
Verksmiðjan í Pétursborg er eins
og gefur áð skilja mun stærri en
verksmiðja Gosan. Til viðbótar við