Morgunblaðið - 16.09.1994, Blaðsíða 30

30 FÖSTUDAGUR 16. SEPTEMBER 1994
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
MARIA ALDIS PALSDOTTIR
+ María Aldís
Pálsdóttir
fæddist í Borgar-
gerði í Höfðahverfi,
S.-Þingeyjarsýslu,
28. maí árið 1904.
Hún andaðist á
Hrafnistu í Hafnar-
firði 8. september
síðastliðinn. For-
eldrar Maríu voru
Páll Friðriksson
bóndi óg Margrét
Ámadóttir frá
Brekku í Kaup-
angssveit, hús-
freyja, kona hans.
Páll átti móðurætt að rekja um
Amarstapa í Ljósavatnshreppi,
Skóga í Fnjóskadal og Hjalta-
dal fram af Fnjóskadal, þar sem
þessi ætt bjó í 96 ár samfellt.
María átti því sterka rót í
Fnjóskadal. Foreldrar hennar
fluttu __ að Borgargerði árið
1899. í Borgargerði ólst María
upp til fermingaraldurs. Þeim
hjónum varð tíu baraa auðið.
Þrjú dóu í bernsku
en sjö komust á legg.
Þau em í aldursröð:
Þómnn, Páll Trausti,
Krístinn, Friðrika,
Kristbjörg, María AI-
dís og Olína. María
Aldís gekk að eiga
Jömnd Jóhannesson
skipstjóra og útgerð-
armann úr Hrísey
árið 1928. Þeim varð
fimm bama auðið,
sem öll komust á
Iegg. Þau era í ald-
ursröð: Margrét, gift
Krístni Sveinssyni;
Jóhannes, sem látinn er fyrír
allmörgum áram, hann var
kvæntur Þóreyju Skúladóttur;
Karl, kvæntur Valgerði Frí-
mann; Páll Trausti, kvæntur
Ingu I. Vilhjálmsdóttur og Jór-
unn, sem gift er Geir Hauks-
syni. Jörundur andaðist 1. júní
1952. Útför hennar fer fram frá
Langholtskirkju í dag.
Við kveðjum þig milda móðir,
og minnumst þín alla stund.
Okkar er harmur hljóður,
þú heldur á vinafund.
Við biðjum þér berist kraftur
og bænimar drottinn sér.
Hann gefur þér efalaust aftur
sem áður var tekið frá þér.
(Ók. höf.)
í dag kveðjum við tengdamóður
mína, Maríu Aldísi Pálsdóttur, sem
andaðist á Hrafnistu í Hafnarfirði
8. september.
María fæddist árið 1904 í Borg-
argerði í Höfðahverfí, S.-Þin-
geyjarsýslu. Hún hafði því lokið
Iangri og vinnusamri ævi, er hún
Iést níræð að aldri. Ættbogi henn-
ar verður ekki rakinn hér, þar sem
það er gert hér á öðrum stað. A
stundu sem þessari sækja minning-
amar á, og oft er örðugt að meta
hvað skal setja á blað.
Ég man hvað hlýlega mér var
tekið, þegar ég byijaði að heim-
sækja Jórunni unnustu mína á
heimili hennar í Austurbrún 2. Já,
það var ávallt notalegt að koma í
litlu íbúðina á Austurbrúninni og
víst var að oft var boðið upp á
kleinur og soðið brauð, sem enginn
skákaði Maríu í að búa til.
María átti fremur þröngan en
góðan vinahóp, hún var ekki allra,
eins og sagt er. En ég fann strax
að ég var tekinn í fjölskylduna og
mat ég það mikils. Fjölskyldan var
ávallt í fyrirrúmi hjá Maríu, og
fylgdist hún vel með meðlimum
hennar ungum sem öldnum. Og
oft rétti hún hjálparhönd. María
varð fyrir þungum áföllum í lífi
sínu. Hún missti mann sinn Jörund
á miðjum aldri, og síðar dó Jóhann-
es sonur hennar úr hjartasjúkdómi
einungis 31 árs. Já, það hefír
sannarlega þurft mikinn dugnað
að koma upp bömum og byggja
sér eigið húsnæðið. En tengdam-
amma skilaði ávallt sínu, vinnusöm
og dugleg. En samt hafði hún allt-
af nægan tíma fyrir sína nánustu.
Hún fór vel með sitt, stóð ávallt í
skilum og skuldaði engum neitt,
en átti samt afgang. Já, tengdam-
amma var mikil kona, sem mér
þótti mjög vænt um. Við minn-
umst boðanna hennar á jóladag,
þegar öll fjölskyldan kom saman,
það var oft þröng á þingi, en allir
höfðu það gott og skemmtu sér
vel. María bar ávallt sterkar taug-
ar til átthaga sinna, og reyndar
unni hún landi sínu öllu og náttúru
þess. Síðustu árin dvaldist hún á
Hrafnistu í Hafnarfirði, sem er í
nágrenni við heimili okkar. Oft
þegar maður horfði út úm eldhús-
gluggann á hið reisulega dvalar-
heimili fannst manni notalegt að
vita af henni þar í góðum höndum.
Ég vil þakka starfsfólki Hrafnistu
frábæra umönnun og viðmót við
tengdamömmu. Og veit ég að
þessu óeigingjama starfi er haldið
áfram á þeim bæ.
Þegar ég nú kveð þig, María
mín, er það huggun í harmi, að
vita að nú ertu hjá ástvinum þínum
hinum megin. Guð blessi þig, Mar-
ía mín, og vertu sæl.
Geir Hauksson.
Elskuleg tengdamóðir mín, Mar-
ía Aldís Pásldóttir, er látin eftir
stutta legu.
Ég minnist þess þegar ég hitti
þig fyrst, titrandi og skjálfandi af
taugaóstyrk, en ég hefði mátt vera
róleg vegna þess að þú tókst mig
í opinn faðminn, bauðst mig vel-
komna í fjölskylduna og faðmur
þinn var mér ætíð opinn eftir það.
Þú komst alla tíð fram við mig
sem kæra dóttur og ég mun alla
tíð þakka þér það.
Það var alltaf svo gott að koma
til þín í Austurbrúnina, það var
alltaf til soðið brauð og kleinur,
pönnukökur, vöfflur eða aðrar góð-
gerðir.
Þá voru það jólaboðin á jóladag
öll árin þar til heilsan fór að bila
og íbúðin varð of lítil því það bætt-
ist alltaf við afkomenduma. —
Ég minnist þess hvað þér þótti
það leitt þegar þú gast ekki tekið
fólkið þitt allt saman heim um jól-
in lengur.
Þegar svo heilsan varð þannig
að þú gast ekki búið lengur ein
fluttist þú á Hrafnistu í Hafnar-
firði. Þú varst kannski ekki alveg
sátt við það í fyrstu, en á betri
stað hefðirðu ekki getað farið. Slík
var umhyggja allra þar við þig og
hafi allt það fólk einlægar þakkir
fyrir það.
Ég vona að ég halli ekki á neinn
þegar ég segi að hún Jómnn dótt-
ir þín var einstök í allri umhyggju
sinni við þig og ég veit að ég
mæli líka fyrir munn Palla sonar
þíns og hafi hún okkar hjartans
þökk fyrir það.
Þú varst ekki allra, en Iifðir íyr-
ir börniri þín og fjölskyldur þeirra.
Hafðu kæra þökk fyrir allt, elsku
vina. Minningin um þig lifir. Guð
veri með þér.
Þín tengdaóttir,
Inga.
Þú lætur manninn hverfa aftur til duftsins
og segin „Hverfið aftur, þér mannanna
böm!“
Því að þúsund ár eru í þínum augum
sem dagurinn í gær, þegar hann er liðinn,
já, eins og næturvaka.
Þú hrífur þá burt sem í svefni,
þá er að morgni voru sem gróandi gras.
Að morpi blómgast það og grær,
að kveldi fölnar það og visnar.
(Daviðssálmur 90, 3-9.)
Að ætla að lýsa því í nokkmm
orðum hvemig hún amma var eða
hvers virði hún var okkur er erf-
itt. Hún var amma okkar í besta
og fallegasta skilningi þess orðs.
Ófáar nætur vomm við hjá henni
á Austurbrúninni í góðu yfirlæti.
Hún vildi allt fyrir okkur gera og
væri t.d. bamamynd í Laugarás-
bíói gaf hún okkur fyrir miða og
var svo með lummur eða pönnu-
kökur tilbúnar þegar við komum
til baka. Hún sagði okkur sögur
og ævintýri og var bmnnur hennar
óþijótandi. Henni þótt ákaflega
gaman að spila og flesta þá spila-
leiki sem við kunnum kenndi hún
okkur og ófáar áttum við stundim-
ar við þessa iðju. Amma var sífellt
pijónandi og ber fjöldi ullarsokka
og vettlinga vitni um það. Okkur
skyldi ekki verða kalt á vetuma
fengi hún einhveiju þar um ráðið.
Já, það var ævinlega gott að
sækja ömmu heim því þar fór allt-
af svo vel um okkur. Hin síðari
ár dvaldist amma á dvalarheimilinu
Hrafnistu í Hafnarfirði þar sem
við höfum unnið á sumrin. Eftir
að við uxum úr grasi fækkaði
heimsóknum okkar til hennar en
alltaf var hún jafn góð heim að
sækja. Það var alveg merkilegt að
alltaf var nóg til af sælgæti hjá
ömmu og var hún síður en svo
nísk á það. Henni þótti alltaf jafn
gaman að grípa í spil og þar sem
önnur okkar hefur erft þessa spila-
ást vom þau oft tekin fram. •
Hún amma okkar var góð kona.
Hún var hæglát og var ekki fyrir
það að trana sér fram eða láta
bera mikið á sér en fór hún þó
sínu fram, enda gafst hún aldrei
upp þegar á móti blés fyrr á lífs-
leiðinni eftir að hún missti afa
heldur beit á jaxlinn og tók öllu
með jafnaðargeði.
Það er svo skrýtið og sárt að
hugsa til þess að við eigum aldrei
eftir að sjá hana ömmu aftur. Hún
hefur alltaf verið til staðar allt
okkar Iíf. Með missi hennar hefur
stórt skarð verið höggvið í líf okk-
ar og hennar verður sárt saknað.
Elsku besta amma okkar, þakka
þér fyrir allt. Við vitum að núna
líður þér vel, að þú er hjá afa sem
þú hafðir ekki séð svo lengi, Jó-
. hannesi syni þínum og fleiri ástvin-
um. Þú verður hjá englum guðs
um alla tíð, þeim sem þú baðst um
að vektu hjá sængum okkar þegar
við vorum litlar. Vertu sæl amma
okkar.
Þegar þú ert sorgmæddur, skoð-
aðu þá aftur huga þinn, og þú
, munt sjá, að þú grætur vegna þess,
sem var gleði þín. (Kahlil Gibran.)
Sigrún Ema og
Araa María Geirsdætur.
Hví skyldi ég yrkja um önnur fljóð
en ekki um þíg, ó móðir góð,
upp þú minn hjartans óður.
Hví hvað er engill og hróðrardís
og hvað er engill úr Paradís
hjá góðri og göfugri móður.
(Matthías Jochumsson)
Mig langar til að skrifa fáein
minningarorð um tengdamóður
mína, Maríu Pálsdóttur. Er við
kveðjum náinn vin og samferða-
mann riQast upp óteljandi minn-
ingar, sem ber að meta og þakka.
Ég met mjög mikils öll kynni mín
við sæmdarhjónin Maríu Aldísi
Pálsdóttur og Jörund Jóhannesson
frá Hrísey.
Það var vorið 1950, sem ég fór
í fyrsta sinn með unnustu minni,
Margréti, eldri dóttur þeirra hjóna,
vestan úr Dalasýslu til Hríseyjar.
Margrét var kennari við Hús-
mæðraskólann á Staðarfelli vetur-
inn 1949-1950. Það var bæði til-
hlökkun og kvíði sem bærðist
innra með mér að hitta í fyrsta
sinn tilvonandi tengdaforeldra og
systkini kærustunnar — sem og
Hríseyinga yfirleitt.
Ráðgert var að koma á Ár-
skógssand á tilteknum tíma og það
stóðst. Við vorum mætt þar rétt
fyrir áætlaðan tíma. Hríseyjarfeij-
an vaggaði við bryggjuna. Upp
úr feijunni komu tveir menn; til-
vonandi tengdafaðir, Jörundur, og
feijustjórinn, Símon að nafni. Jör-
undur heilsaði dóttur sinni með
miklum kærleikum og mér einnig.
Ég fann strax á öllu að þar var
sannur og góður maður á ferð.
Ferðin yfir sundið til hinnar
fögru eyjar gekk greiðlega og eft-
ir skamma siglingu stigum við á
land í Hrísey. Á bryggjunni stóð
hópur fólks og fagnaði komu Mar-
grétar. Sérstaklega man ég þó
hvað móðir hennar geislaði af gleði
yfir því að dóttirin skyldi vera
komin heim. Þeir bræðumir Kalli
og Palli vom svo sælir og glaðir,
að ég tali nú ekki um litlu systur-
ina, Jórunni, sem var eins og sólar-
geisli á þessum bjarta vordegi að
morgni lífs okkar.
Feijumanninum var þökkuð góð
ferð yfir sundið. Síðan var haldið
heim í litla en snyrtilega húsið
þeirra. Allt hafði verið undirbúið
af mikilli kostgæfni. Þar var ekk-
ert pijál eða skraut en allt hreint
og fágað. Ég sá strax að þar var
lögð alúð í hvert handtak hjá hús-
móðurinni. Ég sá einnig að auður
þeirra voru bömin, sem vom ákaf-
lega vel upp alin. Öll áhersla var
lögð á vinnusemi og heiðarleika í
smáu sem stóru.
María var afskaplega dugleg
og velvirk kona eins og allar syst-
ur hennar. Svo mjög að var til
einstakrar fyrirmyndar. Víða hef
ég komið og víða hef ég farið —
en það get ég sagt með góðri sam-
visku, að hvergi hefi ég séð meiri
þrifnað og myndarskap samfara
hagsýni en hjá þessum systmm
öllum, sem ólust upp í Borgar-
gerði. Sú jörð er nú löngu farin í
eyði. En alltaf bar María mikla
tryggð til æskustöðvanna — og
alltaf minntist hún þeirra með
virðingu og þökk: Fnjóská, sem
rennur við túnfótinn; heillandi
vegna lax- og silungsveiði; svo og
allar fallegu beijabrekkumar í
mynni Fnjóskadals. Oft reikaði
hugur hennar þangað á kyrrlátum
og góðum stundum; heim í glaða
og góða systkinahópinn; til sinna
góðu foreldra, er allt var þar í
blóma.
Páll, faðir Maríu, var feijumað-
ur á Fnjóská, en þá var áin óbrú-
uð. Þegar hann andaðist vom
yngstu bömin afar ung. Þau
þurftu snemma að fara að vinna
fyrir sér. María var í þeirra hópi.
En 1927 kynntist hún Jömndi
Jóhannessyni. Þau gengu í hjóna-
band og fluttu til Hríseyjar um
það leyti. Það voru mikil viðbrigði
að flytja af fastalandinu út í eyju
og þekkja þar raunveralega engan
nema eiginmanninn. En svo fluttu
tvær systur hennar út í Hrísey og
var afar mikið og kært samband
milli þeirra systra. Þá flutti Mar-
grét Ámadóttir, móðir þeirra, að
Hámundarstöðum til dóttur sinnar
Ólínu og manns hennar Þorsteins,
sem þar bjuggu. Naut hún þar
einstakrar aðhlynningar.
Bömin fæddust hvert af öðm
hjá Maríu og Jörundi. Fyrst Mar-
grét, þá Jóhannes, því næst Karl,
þá Páll Trausti og loks Jómnn.
Óll vom bömin sólargeislar for-
eldranna. Þær vom óteljandi ferð-
imar hjá Maríu og bömunum að
heimsækja móður sína og ömmuna
— sem var einstök móðir og amma.
Allir elskuðu hana og virtu. Bless-
uð sé minning þeirrar góðu og
göfugu konu, Margrétar Árna-
dóttur.
Allt kapp var lagt á sem best
uppeldi. María sá u(n að hafa góð-
an, notalegan mat og allan viður-
gjöming sem best mátti verða. Þar
var ekki súrmjólk í hádeginu og
Cheerios á kvöldin. Nei! Hún lag-
aði afburða góðan og lystilegan
mat og sá um að bömin fengju
notalegar móttökur er komið var
úr skóla eða vinnu. María þurfti
að gera út nesti fyrir mann sinn
er hann fór á sjóinn, en hann var
skipstjóri í mörg ár á ýmsum bát-
um. Man ég vel hvað hún lagði
mikla vinnu og alúð í það verk.
Ég minnist þess að fyrsta barn
okkar hjónanna fæddist í litla her-
berginu inn af eldhúsinu á heimili
þeirra Maríu og Jömndar. Þá lá
María ekki á liði sínu frekar en
venjulega. Hún lagði nótt við dag
að hlynna að dótturinni og litlu
nöfnu sirini.
En árið 1951 veiktist Jömndur
og andaðist 1. júní 1952. Þetta
var erfiður tími. En hún María
stóð það af sér og hertist við þá
miklu sorg og erfiðleika, sem
þessu vom samfara. Hún stóð ein
uppi með börnin sín þijú, Jóranni,
Palla og Kalla, í skóla. Þá fór hún
að vinna í frystihúsinu og annað
er til féll, en flutti svo til Akur-
eyrar. Þar eignaðist hún litla íbúð
fyrir sig og börn sín en vann í
Sundlaug Akureyrar nokkur ár.
Um 1958 flutti hún til Reykjavíkur
og vann m.a. í Framsóknarhúsinu,
Storkklúbbnum og Glaumbæ, en
þetta hús skipti nokkuð um eig-
endur á þessum ámm. Þegar
Glaumbær var allur fór hún að
vinna á Hressingarskálanum og
vann þar mörg ár. Þá vann hún
hjá Véladeild Sambandsins um
nokkurra ára skeið.
Þegar suður kom réðst hún í
það stórræði að eignast nýja íbúð
í Austurbrún 2. Þá var sonur henn-
ar, Jóhannes, móður sinni afar
hjálplegur að komast yfir þann
örðuga hjalla. í þessari íbúð bjó
hún í ein tuttugu og sex ár en
flutti þá á Hrafnistu í Hafnarfirði.
María var einstaklega hagsýn
og fór vel með alla hluti. Hún átti
alltaf næga aura til að greiða öll
gjöld á réttum tíma. Hún var ákaf-
lega gestrisin og tók á móti öllum
gestum sínum af miklum myndar-
skap. Við sem næst henni stóðum
munum sjálfsagt alltaf minnast
jólanna. En það var fastur liður
að vera hjá henni á jóladaginn;
börnin hennar með fjölskyldur sín-
ar og bamaböm. Mér er minnis-
stætt að ein jólin vom þijú barna-
bömin í stofusófanum hennar, en-u
þau höfðu öll fæðst í nóvember
það ár. Já, móttökurnar voru vel
undirbúnar og stórhöfðinglegar.
María varð fyrir miklu áfalli er
hún missti elsta son sinn, Jóhann-
es. Hann andaðist 14. júlí 1962,
frá konu og fjórum ungum börn-
um. Hann hafði átt við veikindi
að stríða frá bamsaldri. Jóhannes
var glæsimenni og einstaklega
fjölhæfur maður.
Þó María ynni svo mikið alla tíð
hafði hún alltaf tíma til að hjálpa
börnum sínum ef veikindi bar að
höndum. Mér er ljúft að minnast
viðbragða hennar er konan mín
var lasin. Þá var María alltaf kom-
in heim til okkar úr vinnunni að
hjálpa til. Og þau voru notaleg,
handtökin hennar. Ég vil nota
tækifærið og þakka nú enn og
aftur fyrir alla hjálpina sem hún
veitti okkur í smáu sem stóra.
Síðustu æviárin dvaldi María á
Hrafnistu í Hafnarfirði. Viljum við
aðstandendur hennar þakka for-
stjóranum, Pétri Sigurðssyni, svo
og öllu starfsfólki á Hrafnistu fyr-
ir frábæra umönnun og notalegt
viðmót allan þann tíma er hún
dvaldlþar. Það starf sem þar er
unnið er til stakrar fyrirmyndar.
Að leiðarlokum vil ég þakka
þér, María, fyrir samfylgdina og
biðja þér blessunar Guðs í fyrirhe-
itna Iandinu. Börnum, tengdabörn-
um, barnabörnum, barnabarna-
börnum og öllum öðmm aðstand-
endum sendi ég innilegustu sam-
úðarkveðjur.
Krístinn Sveinsson.
Fleiri minningargreinar um
Maríu Aldísi Pálsdóttur bíða
birtingar og munu birtast í
blaðinu næstu daga.