Morgunblaðið - 17.08.1997, Blaðsíða 56

560 6060
MORGUNBLAÐW, KRINGLAN I, 103 REYKJA VÍK, SÍMl 569 1100, SÍMBRÉF 569 1181,
PÓSTHÓLF 3040, NETFANG MBL<S>CENTRUM.1S / AKUREYRI: KA UPVANGSSTRÆTl 1
SUNNUDAGUR 17. ÁGÚST 1997
VERÐ í LAUSASÖLU 125 KR. MEÐ VSK
Innflytjendur
franskra kartaflna
Ríkið end-
~ urkrafið
um tæpar
300 miilj.
SEX fyrirtæki sem flutt hafa inn
frosnar franskar kartöflur krefja
ríkið um endurgreiðslu á 270 til
280 milljónum króna auk dráttar-
vaxta og kostnaðar vegna ólög-
mætrar álagningar jöfnunargjalds
í febrúar 1988. Þá hækkaði land-
búnaðarráðuneytið gjaldið úr 40%
■®í 190% í kjölfar deilu við fjármála-
ráðuneytið um hvort franskar kart-
öflur væru iðnaðarvara eða land-
búnaðarvara.
Álagning jöfnunargjaldsin's var
dæmd ólögmæt með dómi Hæsta-
réttar 19. desember 1996. Þegar
hefur verið dæmt í máli eins fyrir-
tækjanna sex og var fallist á end-
urgreiðslukröfu þess. Önnur hafa
ýmist þingfest endurkröfumál eða
eru að undirbúa málshöfðun.
Má búast við því að íslenska rík-
**íð beri við fyrningu en fyrningar-
tími í endurgreiðslu vegna oftek-
inna opinberra gjalda er fjögur ár
frá greiðslu.
Endurupptaka refsimála
Nokkur fyrirtæki gripu til þess
á sínum tíma að víkja sér undan
jöfnunargjaldinu með því að semja
við birgja erlendis um lækkun á
verði frönsku kartaflnanna gegn
því að aðrar vörur hækkuðu. Þrír
einstaklingar voru á sínum tíma
sakfelldir fyrir tollalagabrot vegna
þessa. Tveir þeirra þurftu að af-
plána fangelsisdóma. Þessir þrír
hafa nú fengið mál sín endurupp-
jíekin í kjölfar dóms Hæstaréttar.
Mál fjórða einstaklingsins gekk
ekki tii dóms fyrr en á þessu ári
og var hann sýknaður í héraðs-
dómi.
■ Peð í pólitísku/22-23
Morgunblaðið/Sigurður Sigmundsson
SUMARREPJAN er farin að blómstra í góðviðrinu. Þó næringargildið minnki við gula litinn er hún augnayndi og kýrnar háma hana í sig.
Ársframleiðsla mjólkur verður um 120 milljónir lítra
Áhrifa verkfalls gætir enn
ÞOKKALEGT jafnvægi er milli
framboðs og eftirspurnar mjólkur
að sögn Gísla Karlssonar fram-
kvæmdasljóra Framleiðsluráðs
landbúnaðarins.
Gísli segir að miðað við júlímán-
uð verði ársframleiðsla mjólkur
um 102 milljónir lítra eins og við-
miðunarmörk geri ráð fyrir.
Mjólkursalan sé ívið minni og sé
þar fyrst og fremst um að kenna
mjólkurverkfalli í marsmánuði.
Salan hafi dottið niður í verkfall-
inu og enn ekki alveg náð sér á
strik. Að hlutatil verður umfram-
framleiðsla t.il að styrlya birgða-
stöðuna. Annað fer á erlendan
markað í formi osta og lítilsháttar
í formi smjörs og undanrennu-
dufts. Ætíð er minni mjólkursala
á sumrin en veturna hér á landi.
Gísli sagði að útlit væri fyrir
að framleiðslan yrði einhver
hundruð þúsund lítra fram yfir
kvóta á verðlagsárinu, en því lýk-
ur í ágúst. Bændur mættu því eiga
von á að fá minna greitt fyrir
umframmjólk ef framleiðslan
færi yfir 4% umfram kvóta.
Olafur Dýrmundsson, ráðu-
nautur hjá Bændasamtökum Is-
lands, sagði að eftir kaldan júní
hefði öll spretta verið afbragðs-
góð sl. einn og hálfan mánuð.
Veður hefði verið sæmilega hlýtt
og nægur raki. Hins vegar hefði
verið votviðrasamt og votviðri
hefði tafið heyskap sunnanlands
allt þar til um síðustu helgi og
fram í vikuna. Hann sagði að von-
ir stæðu til að bændur næðu
a.in.k. meðaluppskeru. Um helg-
ina og um næstu helgi kæmi svo
í ljós hver áhrif kuldans í júní
væru á berjasprettuna.
Formaður Tölvunefndar segir aukna ásókn í upplýsingar um heilsu og erfðir
Upplýsingar notaðar til að
útiloka fólk frá viðskiptum?
ÁSÓKN í upplýsingar um heilsufar
fólks hefur stórlega aukist að því
er fram kemur í formála sem Þor-
geit' Örlygsson, formaður Tölvu-
nefndar, ritar í ársskýrslu Tölvu-
nefndar 1996. Þorgeir telur að þess
kunni að vera skammt að bíða að
aðilar hér á landi, sem stunda við-
skipti, vilji komast yfir upplýsingar
um erfðaeiginleika fólks og aðrar
-aaheilsufarsupplýsingar í því skyni að
útiloka einstaklinga, sem hafa til-
tekna erfðaeiginleika, frá viðskipt-
um við sig.
í formála ársskýrslunnar fjallar
Þorgeir um friðhelgi einkalífs,
vernd persónuupplýsinga og hlut-
verk Tölvunefndar. Fram kemur að
sá málaflokkur sem sé hvað fyrir-
.^ferðarmestur á borði Tölvunefndar
sé skráning og önnur meðferð
heilsufarsupplýsinga. „Ásókn i slík-
ar upplýsingar hefur stórlega auk-
ist, og nýjar tækniframfarir, sér-
staklega á sviði erfðagreiningar,
gera slíkar upplýsingar verðmætari
en flestar aðrar upplýsingar, sem
til persónuupplýsinga teljast. Þeirr-
ar þróunar hefur orðið vart eriend-
is, og er e.t.v. stutt að bíða að hún
geri einnig vart við sig hér á landi,
að ýmsir aðilar, sem viðskipti
stunda, vilja komast yfir slíkar upp-
lýsingar, einkanlega í því skyni að
útiloka einstaklinga, sem hafa til-
tekna erfðaeiginleika, frá viðskipt-
um við sig. Má sem dæmi nefna
vátryggingafélög og atvinnurek-
endur. Þá hefur nýlega gengið í
Danmörku dómur, þar sem yfir-
læknir sjúkrahúss í Árósum var
dæmdur í sektir fyrir að ijarlægja
með ólögmætum hætti vefjasýni af
sjúkrahúsinu og koma þeim fyrir á
leyndum stað erlendis," segir í for-
mála Þorgeirs.
Hann bendir á að nota megi per-
sónuupplýsingar til góðs og ills.
Notkun upplýsinga um erfðaeigin-
leika við lækningar sé af hinu góða
en til ills sé hægt að nota slíkar
upplýsingar þegar farið sé að nota
þær til þess að útiloka einstakling-
ana í þjóðfélaginu frá því að geta
notið samfélagslegrar þjónustu í
sama mæli og aðrir þegnar þjóðfé-
lagsins gera.
Auknar áhyggjur af skráningu
í ættfræðirit
Þorgeir greinir einnig frá því að
Tölvunefnd verði þess vör í störfum
sínum, að einstaklingar hafi í vax-
andi mæli áhyggjur af söfnun og
skráningu upplýsinga í þágu útgáfu
ættfræðirita og ýmissa starfsstétta-
tala. Þær spurningar, sem einkum
brenni_ á mönnum, séu aðallega
tvær. í fyrsta lagi, hvort skrásetjar-
ar og útgefendur slíkra rita hafi
fullt og óskorað vald til þess að
ákveða sjálfir, hvort tiltekinn mað-
ur, gegn vilja sínum, er tekinn með
í slíkt rit, ef hann á annað borð
tilheyrir ákveðinni ætt eða tiltekinni
starfsstétt. í öðru lagi hvort sá sem
upplýsingarnar varðar, geti ekki að
einhveiju leyti ráðið því sjálfur,
hvaða upplýsingar um hann birtast
í slíku riti.
Þorgeir segir mörgum spurning-
um ósvarað og nú bíði nokkur mál
af þessu tagi ákvörðunar á borði
Tölvunefndar.
Tvisvar
fuglar í
hreyfil
sömu
flugvélar
TVISVAR með stuttu millibili
hafa fuglar lent í hreyfli Metro-
flugvélar Flugfélags íslands.
Var í bæði skiptin um sömu
flugvél að ræða og varð að
skipta um mótor í bæði skiptin.
Atvikin áttu sér stað nýverið
er vélin var á flugi við Akur-
eyri í annað skiptið og í hitt
skiptið á flugvellinum í Aðaldal.
Páll Halldórsson, fram-
kvæmdastjóri félagsins, segir
þetta afar sjaldgæft, hvað þá
að um sömu vél sé að ræða.
Segir hann að fuglar lendi
ýmist á skrúfublöðunum sjálf-
um eða inni í hreyflum og þurfi
að skoða vandlega hversu mikl-
ar skemmdir hafi orðið. í báð-
um þessum tilvikum hafi orðið
að skipta um mótor. Fyrirtækið
er tryggt fyrir tjóni sem þessu
en verð á mótor skiptir milljón-
um króna. Páll segir að óþæg-
indi hafi skapast vegna tafa
meðan á viðgerð stóð.
Þar sem hætta er á fugla-
mergð við flugvelli reyna flug-
vallarstarfsmenn að fæla fugla
frá þegar flugvél er í aðflugi
og í Reykjavík eru sérstakar
fuglafælur notaðar.
10% aukning í júlí
Páll Halldórsson segir
Metro-vélarnar hafa reynst vel
í innanlandsfluginu, þær henti
bæði á fjölmennum og fámenn-
um leiðum. Hann segir far-
þegafjölda í júlí hafa aukist um
10% miðað við júlí í fyrra og
verið sé að greina hvernig far-
gjaldasamsetningin komi út til
að hægt sé að móta áframhald-
andi stefnu í þeim efnum.