Morgunblaðið - 04.06.1998, Blaðsíða 44

44 FIMMTUDAGUR 4. JÚNÍ 1998
SKOÐUN
MORGUNBLAÐIÐ
SUMIR ERU
JAFNARIEN AÐRIR
RÍKISSKATTSTJÓRI birtir op-
inberlega a.m.k. tvisvar sinnum á
ári orðsendingu sem nefnd er
„skattmat í staðgreiðslu" þar sem
finna má upplýsingar um skilyrði
fyrir frádrætti á móti fengnum dag-
^eningum. Ennfremur má finna
upplýsingar um þessi skilyrði í leið-
beiningabæklingi sem einstaklingar
fá sendan með skattframtali i upp-
hafi hvers árs. Þessi bæklingur er
gefínn út af embætti ríkisskatt-
stjóra. Einhverjum almúgamannin-
um gæti nú dottið í hug að leiðbein-
ingar þessar ættu við fyrir alla
þegna ríkisins. En því fer víðs
fjarri. Hvað varðar leiðbeiningar
um dagpeninga í umræddum pésum
ríkisskattstjóra þá virðast leiðbein-
ingarnar aðeins eiga við um foringj-
ana á Dýra-Garði og aðrar álíka
hátt settar og merkilegar fígúrur
svo vísað sé í bók George Orwell:
..Félagi Napóleon". Reyndar virðist
*hluti af almúganum hafa sloppið í
gegnum þá síu sem notast hefur
verið við til að skilja hratið frá í
þessu sambandi. En það er ekki von
að ríkisskattstjóri átti sig á því að
almúginn í landinu kunni að lesa,
hvað þá að einhverju almúgaskrípi
láti sér detta í hug að það skuli lúta
lögum höfðingjanna. Enda voru það
bara Skrækur og Napóleon og
þeirra bræður á Dýra-Garði sem
brutust til mennta og lærðu að lesa
svo orð væri á gerandi. En ljóst er
- áð asninn Benjamín hefur haft ým-
islegt til síns máls en hann var þess
fullviss að ekki væri það lesmál til
sem væri þess virði að það væri les-
ið. Engin lýsing getur átt betur við
um leiðbeiningar ríkisskattstjóra
varðandi dagpeningagreiðslur en
einmitt álit Benjamíns. Það er al-
múgalýðnum svo sannarlega einskis
virði að lesa þær leiðbeiningar með
það að leiðarljósi að fara eftir þeim
en detti einhverjum í hug að eyða
tíma sinum í þann lestur ber honum
að hafa í huga að honum er ekki
ætlað að skilja þær eftir orðanna
hljóðan.
Dagpeningum er ætlað að mæta
þeim kostnaði launamanns sem
'»iann verður fyrir meðan hann sinn-
ir störfum fyrir vinnuveitanda sinn
fjarri heimili sínu. Ríkisskattstjóri
ákveður síðan almenna hámarks-
upphæð sem færa má til frádráttar
á móti greiddum dagpeningum.
Reyndar eru þær upphæðir sem
ríkisskattstjóri hefur heimilað í
gegnum tíðina langt umfram þann
kostnað sem eðlilegt má telja að
menn verði íyrir af þessum sökum.
Þetta vita allir sem einhvem tímann
hafa fengið greidda dagpeninga.
Það má vel vera að einhverjum tak-
ist að eyða svo miklu í ferðum á
vegum vinnuveitanda að ekki veiti
af þeim frádrætti sem heimilaður er
af ríkisskattstjóra. Ég fullyrði þó að
þeir sem afreka slíkt lifa ekki svo
hátt þurfi þeir að bera kostnaðinn
sjálfir. Hér er ég þó að vísa í tals-
vert lægri tölur en komið hafa fram
í úrslitum maraþoneyðslukeppni
fyrrum bankastjóra Landsbankans
eins og tíundað hefur verið í fjöl-
miðlum undanfarið. Allt fram að
áramótum 1997/1998 mátti í leið-
beiningum ríkisskattstjóra (að með-
töldum leiðbeiningum með skatt-
framtali 1998) lesa eftirfarandi um
dagpeninga og frádrátt frá þeim: „Á
móti fengnum dagpeningum er
^eimilt að færa til frádráttar kostn-
að vegna ferðar launþega á vegum
launagreiðanda. Skilyrði fyrir frá-
drætti eru þau að íjárhæðin sé inn-
an þeirra marka sem fram koma í
skattmati ríkisskattstjóra og að íyr-
ir liggi í bókhaldi launagreiðanda
sem og hjá launamanni gögn um til-
efni ferðar, fjölda dvalardaga og
4járhæð dagpeninga."
Starfsmenn ís-
lenskra sjávarafurða
hf. sem störfuðu að
verkefni fyrirtækisins
á Kamchatka á árinu
1996 fengu greidda
dagpeninga vegna
þeirra daga sem þeir
voru að störfum fyrir
fyrirtækið utan ís-
lands. Þessir dagpen-
ingar voru innan þeirra
marka sem fram koma
í skattmati ríkisskatt-
stjóra. Nú virðist ein-
hver starfsmaður
skattyfirvalda hafa
fengið þá flugu í höfuð-
ið að dagpeninga vegna
starfa að þessu
ákveðna verkefni skuli alls ekki
meðhöndla í samræmi við skilgrein-
ingar í leiðbeiningum frá ríkisskatt-
stjóra. í þessu sérstaka tilfelli skuli
meðhöndla dagpeningagreiðslur
eins og um laun sé að ræða. Og rík-
isskattstjóri sjálfur leggur blessun
sína yfir þessa hugmynd. Rökin
sem færð eru fyrir þessu eru að
starfsmenn hafi verið langdvölum
erlendis við störf og þar með sé
„venjulegur vinnustaður" á
Kamchatka og þá sé grundvöllur
fyrir frádrætti brostinn. Allir sem
hafi fengið dagpeninga greidda fyr-
ir þrjá mánuði eða meira skuli með-
höndlaðir á þennan hátt. Reyndar
er tekið á því í leiðbeiningum ríkis-
skattstjóra hvernig meðhöndla skuli
dagpeningagi'eiðslur fari dvöl er-
lendis fram úr þremur mánuðum en
þar segir: „Fari dvöl erlendis vegna
þjálfunar, náms eða eftirlitsstarfa
íram úr þremur mánuðum skal frá-
dráttur á móti dagpeningum lækka
um 25% þann tíma sem dvalist er
umfram þrjá mánuði.“ Ekki er
minnst einu orði á að grundvöll
bresti fari dvöl fram yfir einhvern
tiltekinn dagafjölda. Leiðbeiningar
ríkisskattstjóra eru mjög skýrar
a.m.k. fyrir þá sem lesa og tala það
tungumál sem þær eru skrifaðar á.
Hver er munurinn skattalega á að
hafa starfað 2 mánuði utan íslands
að umræddu verkefni eða 11 mán-
uði? Starfsmennimir voru með
vinnuréttarsamband við íslenskan
lögaðila og héldu heimili á Islandi
þar sem þeir höfðu lögheimili. Þeir
báru sannanlega kostnað af því að
starfa fjarri heimili sínu fyrir vinnu-
veitanda sinn alveg á sama hátt og
aðrir sem sinna störfum fyrir vinnu-
veitendur sína fjarri heimili sínu.
Því verður ekki mótmælt að lang-
flestir starfsmannanna áttu afgang
af dagpeningunum eftir að hafa
greitt þann kostnað sem þeir urðu
fyrir. En það er að fullu samsvar-
andi við þá sem fara styttri ferðir
en til þriggja mánaða. Frádráttur á
móti dagpeningum eins og hann er
ákvarðaður af ríkisskattstjóra er
það ríflegur að í flestum tilfellum
nýtist stór hluti þeirra eins og um
sé að ræða tekjuskattfrjáls laun.
Þeir sem störfuðu að verkefni Is-
lenskra sjávarafurða hf. á
Kamchatka ætlast einfaldlega til að
fá að njóta þessara fríðinda á sama
hátt og aðrir.
Nú hefur komið fram i fjölmiðlum
við umfjöllun á starfskjörum banka-
stjóra að utanlandsferðir í eigin
þágu hafi jafnvel verið hluti af
starfskjörum bankastjóranna. Enn-
fremur hefur verið látið að því
liggja að á þessum ferðum hafi verið
greiddir dagpeningar fyrir viðkom-
andi svo og maka að viðbættum öll-
um útlögðum kostnaði. Mér dettur
ekki í hug að gera athugasemdir við
hæfileika þessara snillinga við að
semja um manneskjuleg kjör handa
sjálfum sér. Hins vegar leikur mér
forvitni á að vita hvort þessar
Örn
Gunnlaugsson
gi'eiðslur hafi verið
meðhöndlaðar í skatta-
legu tilliti með rétt-
mætum hætti. Napóle-
on og Ski-ækur geta
kannski lesið út úr leið-
beiningum ríkisskatt-
stjóra að orlofsferðir
sem þessar séu sann-
anlega í þágu vinnu-
veitanda og þar með sé
grundvöllur til frá-
dráttar fyrir hendi.
Benjamín kæmist ekki
upp með að njóta slíkra
hlunninda skattfrjálst,
enda kann hann ekkert
að lesa auminginn og
er þar að auki algjör
asm.
Flugliðar
starfa um
sem ráðnir eru til
borð í fiugförum fá
greidda dagpeninga og skattyfir-
völd samþykkja frádrátt á móti
þeim. Flugliðar sem fara út að
morgni og koma til baka með sömu
vél seinni hluta sama dags bera
sannanlega engan kostnað utan
„venjulegs vinnustaöar". Hvaða
kostnaði skyldi þeirra dagpeningum
Leiðbeiningar ríkis-
skattstjóra eru ekki
fyrir alla skattþegna,
segir Orn Gunnlaugs-
son, þær virðast aðeins
eiga við um „foringja á
Dýra-Garði“.
vera ætlað að mæta? Góðfúslega
bendi ég stéttarfélagi bflstjóra hjá
SVR á að setja inn í næstu kröfu-
gerð hjá sér að meginhluti launa
verði framvegis greiddur í formi
dagpeninga þar sem slík tilhögun
myndi auka ráðstöfunartekjur fé-
lagsmanna verulega. En það er
hæpið að túlkun skattyfirvalda
varðandi þessar greiðslur verði með
sama hætti og hjá flugliðum þrátt
fyrir að hér sé um nákvæma sam-
svörun að ræða. Ég og Benjamín
asni erum alla vega þeirrar skoðun-
ar að hér sé nákvæm samsvörun.
En Napóleon og Skrækur eru alveg
örugglega ósammála okkur enda
eru þeirra líkar langt yfir það hafnir
að ferðast með einhverjum rútubfl-
um þegar þeim hafa verið afhentir
jeppar af sverustu gerð með til-
heyrandi útbúnaði allt á kostnað
Benjamíns og annarra álíka ein-
feldninga.
I byrjun árs 1998 birti ríkisskatt-
stjóri akvörðun sína um upphæð
frádráttar á móti dagpeningum
vegna fyrri hluta árs 1998. En þá
var búið að bæta við skilgreining-
arnar eftirfarandi: „Frádrátturinn
er háður því skilyrði að um sé að
ræða dagpeningagreiðslur vegna
tilfallandi ferða utan venjulegs
vinnustaðar.“ Hvað skyldi nú vera
venjulegur vinnustaður og hvað
óvenjulegur? í leiðbeiningunum er
ekki að finna neina skilgreiningu á
því. Enda engin þörf á, þetta eru
aðeins skýr skilaboð um að gagn-
vart ákvæðum skattalaga skuli allir
þegnar ríkisins vera jafnir en þó
skulu sumir vera jafnari en aðrir.
Venjulegur vinnustaður flugliða
getur tæplega verið annars staðar
en um borð í flugförum, annars
væru þeir ekki flugliðar. Nú hafa
skattyfirvöld skilgreint reglur um
meðferð dagpeninga enn betur en
áður var gert. Samkvæmt hinni
nýju skilgreiningu er grundvöllur
fyrir frádrætti á móti dagpeningum
alls ekki fyrir hendi hjá flugliðum
og hefur í raun ekki verið sam-
kvæmt túlkun embættis ríkisskatt-
stjóra undanfarin ár.
Það væri nú nær að skattyfirvöld
veldu fómarlömb sín af annarri
hvöt en villidýi-um er tamt að gera
við val á sínum fórnarlömbum. En
vinnubrögð skattyfirvalda bera ekki
með sér að skynsemi og sanngirni
ráði þar ferðinni. Fórnarlömbin
virðast því miður vera valin með til-
liti til styrks þeirra og getu til að
verja sig og þá er vissara að snerta
ekki þá sterku og voldugu. Þegnar
ríkisins hljóta að eiga heimtingu á
að það fólk sem það hefur í vinnu
við skattheimtu vanræki ekki störf
sín. Rétt er að árétta að ríkisskatt-
stjóri og hans hirð eru í vinnu hjá
almenningi en erfðu ekki krúnuna
eins og þeim virðist stundum hætta
til að halda. Ekkert réttlætir það að
skattyfirvöld misnoti völd sín og
mismuni þegnunum. En það virðist
ekki breyta neinu þó skattyfirvöld-
um sé bent á ósamræmi milli starfs-
stétta eða samsvörun við aðra hópa
í þjóðfélaginu. Þau þursast við og
svara engu enda ósnertanleg. Því-
líkir þverplankar!
Ekki verður annað séð en að
embætti ríkisskattstjóra svo og ein-
stakra skattumdæma hafi liðið
fjölda manns skattsvik í gegnum
tíðina hvort sem slíkt hefur verið
óviljaverk eða ekki. En ég vil benda
skattyfirvöldum á að ganga fyrst í
þau mál sem elst eru og tryggja
þannig að þau fyrnist ekki. Hafi um
einhvern skandal verið að ræða þá
hófst hann örugglega ekki með dag-
peningagreiðslum til starfsmanna
við verkefni íslenskra sjávarafurða
hf. á Kamchatka.
Ég fer fram á það að ríkisskatt-
stjóri upplýsi opinberlega eftirfar-
andi:
Mun embætti ríkisskattstjóra að-
hafast eitthvað vegna þeirra upp-
lýsinga sem fram hafa komið í fjöl-
miðlum undanfarið um dagpeninga
og ferðakostnað bankastjóra
Landsbankans þ.m.t í orlofsferðum
undanfarin ár? Ef ekki, hvers
vegna?
Látið hefur verið að því liggja að í
einhverjum tilfellum hafi ríkið
og/eða ríkisbankarnir greitt allan
kostnað vegna ferða æðstu starfs-
manna sinna jafnframt því að greiða
þeim dagpeninga. Mun embætti rík-
isskattstjóra rannsaka hvort skatta-
leg meðferð dagpeningagreiðslna til
þessara aðila hafi verið með rétt-
mætum hætti undanfarin ár? Ef
ekki, hvers vegna?
Einn af núverandi bankastjórum
Seðlabankans komst fyrir nokki-u í
fjölmiðla vegna landsfrægrar ferða-
gleði sinnar. Þrátt fyrir efasemdir
um tilgang einhverra þessara ferða
var gefið í skyn að um væri að ræða
ferðir á vegum vinnuveitanda. Hef-
ur embætti ríkisskattstjóra beitt
sér fyrir því að rannsakað verði
hvort gi-undvöllur hafi verið fyrir
dagpeningagreiðslum í þessum
ferðum og ferðum annarra í svipuð-
um stöðum og hvort skattaleg með-
ferð þeirra hafi verið með réttmæt-
um hætti? Ef ekki, hvers vegna?
Mun embætti ríkisskattstjóra
beita sér fyrir því að dulbúin laun til
flugliða sem nú eru greidd í formi
dagpeninga verði skattlögð með
réttmætum hætti og samkvæmt
þeirri skilgreiningu að frádráttur sé
háður því að „um sé að ræða dag-
peningagreiðslur vegna tilfallandi
ferðir utan venjulegs vinnustaðar"?
Hve mörg ár aftur í tímann? Ef
ekki, hvers vegna?
Skattyfirvöld hafa krafið starfs-
menn Islenskra sjávarafurða hf.
vegna verkefnis þeirra á
Kamchatka um nótur sem sanni
kostnað sem þeir urðu fyrir vegna
dvalar ytra á vegum vinnuveitanda.
Mun embætti ríkisskattstjóra
krefja alla aðra aðila sem fengið
hafa greidda dagpeninga á undan-
förnum árum um nótur sem sýna
fram á hver raunverulegur kostnað-
ur á ferðum þeirra hafi verið? Mun
embætti ríkisskattstjóra skatt-
leggja þá upphæð sem ekki verður
sýnt fram á með sannanlegum hætti
að hafi verið notaðar til greiðslu
kostnaðar? Ef ekki, hvers vegna?
Ég geri þá kröfu að rfldsskatt-
stjóri gefi greinargóð svör við
spurningum mínum að framan og
sýni og sanni með ótvíræðum hætti
hvernig ti-yggt sé að allir þegnar
ríkisins njóti jafnræðis við með-
höndlun mála hjá skattyfirvöldum.
Varla þarf ríkisskattstjóri að
skammast sín svo mikið fyrir
ákvarðanir sínar eða afgreiðslu
mála hjá embættinu að verk hans
þoli ekki dagsins ljós. Ef það er hins
vegar raunin kýs hann kannski
frekar að slást í hóp yfirmanna Is-
lenskra sjávarafurða hf. sem ekki
vilja tjá sig um þær vanefndir og
blekkingar sem þeir beittu starfs-
menn sína vegna skattalegrar með-
ferðar dagpeningagreiðslna. Felu-
leikurinn verður bara meira
krassandi því fleiri sem taka þátt í
honum.
Höfundur er fyrrv. slarfsmaður
Isleuskra sjávarafurða hf.
imms
IJnisjón Arnór G.
Ragnarsson
Guðlaugur Iangefstur í annarri
viku sumarbrids
Sunnudagskvöldið 31. maí lauk
annarri spilaviku sumarsins. 14 pör
létu sjá sig og varð staða efstu para
þessi (meðalskor 168):
NS
Magnús Halldórsson - Sæmundur
Björnsson 210
Guðmundur Vestmann - Unnsteinn
Jónsson 192
Jóna Magnúsdóttir - Jóhanna Sig-
urjónsdóttir 167
AV
Geirlaug Magnúsdóttir - Torfí Ax-
elsson 175
Björn Ái-nason - Eggert Bergsson
174
Unnur Sveinsdóttir - Jón Þór
Karlsson 174
Jórunn Fjeldsted - Vilhjálmur Sig-
urðsson jr. 174
Erfitt er að ímynda sér að
keppnin geti orðið öllu jafnari en
hún var hér í Austur-Vestur riðlin-
um. Hvað um það, flestir áttu frí
daginn eftir og því var ákveðið að
halda sveitakeppni að loknum tví-
menningi. Flestir tóku þátt í henni,
eða sex sveitir. Sigurvegari varð
sveit Geirlaugar Magnúsdóttur
(Torfi Axelsson, Sturla Snæbjörns-
son og Cecil Haraldsson, auk Geir-
laugar) sem lagði sveit Unnar
Sveinsdóttur (Jón Þór Karlsson,
Eyþór Hauksson og Björn
Svavarsson, auk Unnar).
Það kemur engum á óvart að
Guðlaugur Sveinsson skuli vera
farinn að láta til sín taka í stiga-
skorun í Sumarbridge 1998. Hann
varð langefstur í annarri spilaviku
sumarsins, en staða efstu manna í
þeirri viku varð þessi:
Guðlaugur Sveinsson 64
Oli Björn Gunnarsson 43
Erlendur Jónsson 43
Jón Steinar Ingólfsson 40
Anton R. Gunnarsson 40
Mánudagskvöldið 1. Júní var
spilaður Mitchell. 20 pör tóku þátt
og varð staða efstu para þessi:
NS
Þórir Leifsson - Jón Stefánsson
292
Erla Sigurjónsdóttir - Guðni Ingv-
arsson 256
Omar Olgeirsson - Hermann Frið-
riksson 252
AV
Sigrún Pétursd. - Arnar Geir Hin-
riksson 249
Jón Viðar Jónmundsson - Eggert
Bergsson 232
Jón Steinar Ingólfsson - Guðlaugui-
Bessason 232
Spilað er öll kvöld nema laugar-
dagskvöld og hefst spilamennskan
alltaf kl. 19:00 Spilastaður er að
venju Þönglabakki 1 í Mjódd, hús-
næði Bridgesambands íslands. All-
ir eru hvattir til að mæta, hjálpað
er til við að mynda pör úr stökum
spilurum.