Morgunblaðið - 13.02.1999, Blaðsíða 46

MORGUNBLAÐIÐ
46 LAUGARDAGUR 13. FEBRÚAR 1999
í DAG
+ Eiður Berg-
mann Helgason
fæddist á bænum
Tjarnai-koti í Vest-
ur-Húnavatnssýslu
hinn 22. nóvember
1915. Hann lést á
öldrunardeild
Sjúkrahúss Reykja-
víkur á Landakoti
3. febrúar síðastlið-
inn. Eiður var
næstyngstur sjö
barna þeirra Þóru
* Sæmundsdóttur og
Helga Guðmunds-
sonar. Hann bjó hjá
foreldrum sínum fyrstu fjögur
árin, en þá leystist heimilið upp
og bömunum var komið fyrir
hjá fósturforeldmm víðs vegar.
Guðnin Bergmann og Eggert
maður hennar tóku Eið að sér
og veittu honum heimili á
Króksstöðum í Húnavatnssýslu.
Eiður bjó þar, þangað til hann
fór til mennta, en hann stundaði
nám í Héraðsskólanum á Laug-
arvatni og á Samvinnuskólan-
um á Bifröst þar sem hann lauk
verslunarprófi árið 1942.
A áranum á eftir stundaði
Eiður almenn verkamanna- og
sveitastörf, en hann réðst til
Dagblaðsins Þjóðviljans árið
1949. Hann sinnti þar af-
greiðslustörfum til að byrja
með, varð gjaldkeri blaðsins ár-
ið 1956 og framkvæmdasfjóri
þess árið 1963 og gegndi síðast-
nefnda starfínu í rúma tvo ára-
Eiður Bergmann var fæddur
1915 og var því rétt um fimmtugt
þegar ég kynntist honum sem ung-
ur þá, rétt tvítugur, á Þjóðviljanum;
okkur skildu nærri þrjátíu ár í
aldri. Þó reyndumst við eiga margt
sameiginlegt þegar litið er nú yfir
farinn veg ríflega þriðjungs aldar.
Þegar ég kom til starfa á Þjóðvilj-
anum var Eiður þar framkvæmda-
stjóri. Hann gegndi því vanþakkláta
tugi. Á síðustu ár-
um sá hann um
rekstur Bókaútgáf-
unnar Fjölvíss.
Tvö systkini Eiðs
em enn á lífi, Gyða,
f. 1910, dvelur á
dvalarheimili aldr-
aðra í Grindavík, og
Karl, f. 1914, býr í
Kópavogi.
Hinn 6. október
1962 gekk Eiður að
eiga Yalborgu
Sveinsdóttur, f. 13.
júm' 1934, dóttur
Elínar Geim Óla-
dóttur húsmóður, f. 5. ágúst
1905, d. 17. sept. 1988, og
Sveins Sæmundssonar yfirlög-
regluþjóns, f. 12. ágúst 1900, d.
19. apríl 1979.
Þau eignuðust fjóra syni. Þeir
eru: Frosti, f. 24. maí 1963,
Logi, f. 2. des. 1966, Hjafti, f. 22.
apr. 1969, og Sindri, f. 19. nóv.
1973. Frosti er í sambúð með
Sólveigu Haraldsdóttur, f. 29.
júlí 1963. Börn þeirra em Erla
Sóley, f. 1990, Eiður Ingimar, f.
1995, og Andri Dagur, f. 1997.
Logi er kvæntur Ólöfu Dagnýju
Óskarsdóttur, f. 4. apríl 1966.
Þau eiga þijár dætur, Elínu
Tinnu, f. 1988, Fanndísi Bimu,
f. 1995, og Lindu Björgu, f.
1997. Hjalti er ókvæntur og
Sindri býr í foreldrahúsum.
Utför Eiðs fór fram í kyrrþey
frá Fossvogskapellu hinn 11.
febrúar.
hlutverki að halda utan um sjóð
sem ekki var til, að borga reikninga
sem aldrei voru til peningar fyrir og
þó var verst að borga út laun sem
aldrei var hægt að borga. Þó mót-
aðist sú stefna á Þjóðviljanum að
enginn gerði miklar kröfur; þar var
unnið eftir taxta og ekki borguð
króna fram yfir það. Þar var unnið
fram á nætur flestalla daga og eng-
inn borgaði yfirvinnu fyrir það. Á
þessu og fómfysi félaganna lifði
blaðið. En það voru reyndar ekki
aðeins starfsmennirnir sjálfir, sem
hér lögðu mikið að sér; það gerðu
líka fjölskyldur þeirra. Makinn var
yfirleitt kallaður fyrirvinnan á þeim
bæ og sumir höfðu aukavinnu á
morgnana snemma til að vinna fyrir
sér eins og það hét. Svo fórum við
að vinna á Þjóðviljanum undir há-
degið. Eiður borgaði út; af því voru
sagðar sögur að hann borgaði okk-
ur í slumpum og spurði gjarnan
hvort þetta væri nauðsynlegt
einmitt núna af því að hann þurfti
þá yfirleitt að nota aurana í hund-
rað aðra staði. Á stundum höfðu
starfsmenn þessar aðferðir í flimt-
ingum; hann traði mér fyrir því
einu sinni að honum sárnaði það og
ég skildi hann vel.
Þessi ríka aðhaldssemi samfara
almennri pólitískri sókn skilaði
miklum árangri. Þegar við Kjartan
hættum á blaðinu sumarið 1978 var
blaðið komið langt yfir 10 þúsund
eintök. Blaðið bar sig fjárhagslega
á árinu 1977 og Þjóðviljinn var þá
raunverulegt samkeppnisblað
Morgunblaðsins með margfalda
kaupendatölu Alþýðublaðsins og
Tímans í Reykjavík. Sá sem átti
hlut í því að byggja þennan Þjóð-
vilja upp til þess að virðast þá svona
sigm'stranglegur var fremur en
margur annar Eiður Bergmann
Helgason með ótrúlegri nýtni sinni,
yfirlegu og samviskusemi. Blaðinu
allt var kjörorðið og það viðhorf
ræktaði Eiður í okkur með vinnu-
brögðum sínum og fordæmi. Þar
voru ekki forstjórakúnstimar eða
yfirstéttarstællinn sem einkenndi
þá margan manninn um leið og
hann fékk stresstösku og hefti eins
og það hét þá. I ft-amhjáhlaupi má
kannski geta þess að þetta blað,
Morgunblaðið, hélt því fram í al-
vörugreinum að við værum kostaðir
af rúblum; eitthvað sáum við lítið af
þeim í rekstri Þjóðviljans um þetta
leyti. Satt að segja löptum við dauð-
ann úr skelinni, en var samt enginn
vorkunn því við kusum okkur
ánægð þetta hlutskipti.
Eiður Bergmann var ekki einasta
nákvæmur framkvæmdastjóri og
aðhaldssamur. Hann einkenndi allt
sem mátti einkenna góðan sósí-
alista: Hann deildi lífskjörum sínum
EIÐUR
BERGMANN
og sinna með hreyfingunni. Hann
átti heita réttlætiskennd og hug-
sjónir. Hann tók á með hreyfing-
unni og hann var sannkallaður
menningarmaður og piýðilegt
skáld, músíkalskur og orðhagm-.
Einhverju sinni lét hann mig hafa
kvæði til birtingar og hafði ég þá
ekki þekkt hann lengi og vissi ekk-
ert um þessa eiginleika hans. Þá
kom fram að hann hafði gert fleira,
meðal annars þýtt texta við kunna
baráttusöngva eins og Alþjóðasöng
æskunnar, - „harm skulum sefa,
heiminum gefa hamingjuríka tíð...
því mun æskan trútt um heiminn
halda vörð.“
Við Eiður náðum helst að kynn-
ast um árið þegar við fórum norður
í ferðarispu fyrir Þjóðviljann. Hann
ók Simkunni og rukkaði í sjoppun-
um sem lágu með reikninga til
margra ára stundum. Ég aflaði efn-
is í leiðinni. Við ókum sem leið lá
um Vestm-land, um Miðfjörðinn þar
sem Eiður ólst upp og hraktist á
milli bæja nærri að segja ungbarn,
um Skagafjörð þar sem við gistum í
Vík og við náðum alla leið til Rauf-
arhafnar þar sem Gvendur Lúlla og
Aggi sögðu sögur og svo aftur til
baka þaðan með þindarverki eftir
hlátur í sólarhring. Eins og næixi
má geta tókst okkur að fá góða
mynd af öllu umboðsmannakerfi
Þjóðviljans í leiðinni, við skipulögð-
um fréttaritarakerfi og vorum svo í
þokkabót teknir til altaris á höfð-
ingjasetrum íslenskrar menningar,
til dæmis hjá Starra og Jakobínu.
Þar þurfti að tala saman til morg-
uns í bjartri sumarnóttinni. Þar
safnaðist ein og ein vodkaflaska til
uppruna síns, ítem ógrynni af sígar-
ettum. I bítið reyndust fá heims-
vandamál óleyst í Skútustaða-
hreppi.
Eftir að við Eiðm’ hættum á
Þjóðviljanum hafði ég stundum
samband við hann í síma eins og
aðra félaga. Þegar hann lét af störf-
um á blaðinu sinnti hann minnisbók
Fjölvís sem var gefin út að okkar
tilhlutan og munaði mikið um í fjár-
málum blaðsins. Þar vann Eiður
sem fyrr og síðar hreyfingunni af
ýtrustu hollustu.
Fyrir samfylgdina alla er ég
þakklátur og flyt honum og fjöl-
skyldu hans þakkir fyrir framlag
þeirra til baráttunnar fyrr og síðar.
Við Guðrún kona mín flytjum þeim
öllum með þessum fáum línum sam-
úðarkveðjur. I samræmi við sjálfan
sig ákvað Eiður að útfórin færi
fram í kyrrþey. Það var honum líkt.
Svavar Gestsson.
Við Eiður röktum ekki ættir sam-
an en við vorum frændur í þeim
hópi manna sem vann við það að
skrifa og gefa út Þjóðviljann. Þeir
sem þann hóp fylltu áttu saman sér-
kennilega lífsreynslu sem oftast
nær dugði til að skapa milli þeirra
hugarþel, sem verður einna helst
líkt við samstöðu og samhug manna
sem róa á hveijum degi til fiskjar á
lítilli skektu í kröppum sjó á hafn-
lausri strönd. Aflinn torsóttur,
lending óviss, afkoma útgerðarinn-
ai- bágborin - og aðrar og betur
settar útgerðir helst á því að það
væri þjóðþrifamál að sökkva þess-
ari bjálfalegu fleytu. Þessi
vinstriskúta okkar stóð af sér alla
sjóa ótrálega lengi og það hefur
mest verið vegna þess að þeir sem
voru um borð voru nógu skemmti-
legir þverhausar til að láta sem hart
veðurfar kæmi þeim ekki alltof mik-
ið við - með öðrum orðum: kröfur
hagstjórnarlögmála um rekstur fyr-
irtækja. Slíkt fi-amferði var ekki
gerlegt nema að saman kæmi í
nógu mörgum í áhöfninni mikið af
þrautseigju og ósérplægni sem leit-
ar sér helst umbununar í starfinu
sjálfú og félagsskapnum og svo von-
inni blíðu um að róið væri í merki-
legum og þörfum tilgangi. Þessa
eiginleika og afstöðu átti Eiður í
ríkum mæli, sem og laundrjúga
gamansemi sem kryddar alla vin-
semd. Starf okkar þjóðviljafrænda
var vanþakklátt og þó ekkert van-
þakklátara en starf Eiðs: hann ,sat
á gullkistunni“ - hann var okkar
fjái-huðir og hann hafði alltaf úr
litlu að spila. Hann þurfti þvi að
bæta á sig meiri þolinmæði en kraf-
ist var af nokkrum öðrum á skút-
unni - og hana átti hann líka.
Nú eru þeir dagar liðnir og göml-
um skipsfélögum fer fækkandi. Að
leiðarlokum kveð ég Eið með þakk-
læti og sendi fjölskyldu hans ein-
lægar samúðarkveðjur.
Árni Bergmann.
VILBERT
STEFÁNSSON
+ Vilbert Stefáns-
son fæddist á
Akureyri 10. ágúst
1920. Hann lést á
Sjúkrahúsi Akra-
ness 6. febrúar síð-
astliðinn. Foreldrar
hans vom hjónin
Stefán Valdimars-
son skósmiður, • f.
19.5. 1891, d. 20.9.
1955, og kona hans
Ingibjörg María Jó-
hannesdóttir, f.
22.6. 1894, d. 31.7.
1973. Þau eignuðust
12 börn. Þau era
auk Vilberts- Þorvaldur, f. 24.5.
1914, d. 16.6. 1967; óskírð
stúlka, f. 9.7. 1915, lést á fyrsta
ári; Jónas, f. 9.9. 1916, d. 11.6.
1967; Sigurður Sveinn, f. 10.1.
1918, d. 8.1. 1973; stúlkubarn, f.
1919, d. 1919; Valdimar, f. 4.1.
1923, d. 26.5. 1969; María, f.
10.2. 1924, d. 12.2. 1942; Krist-
björg Larsen, f. 17.2. 1926, bú-
sett í Noregi; Jón Rósberg, f.
9.4. 1928, búsettur í Reykjavík;
Skjöldur Eyfjörð, f. 13.8. 1931,
Hverju sem ár
og ókomnir dagar
að mér víkja,
erekkertbetra
en eiga vini
sem aldrei svíkja.
Elsku pabbi, þetta ljóð lýsir þér
vel. Þú varst einstakur vinur. Við
áttum svo jmdislega og fallega
kveðjustund með þér í kapellunni á
Akranesspítala. Að finna fyrir frið-
d. 20.5. 1990; og
Unnur, f. 11.9.1932,
búsett í Reykhóla-
sveit.
Eiginkona Vil-
berts var Erla Stef-
ánsdóttir. Þau eign-
uðust fimm börn.
Þau eru: Stefán,
Olafur, Guðbjörg og
tvíburarnir Haukur
og Ingibjörg. Erla
og Vilbert slitu
samvistum. Seinni
eiginkona Vilberts
var Klara E. Helga-
dóttir. Þau eignuð-
ust Qögur börn. Þau eru: Bima
Hrafnhildur, Harpa og Bjarki.
Klara og Vilbert slitu samvist-
um. Sambýliskona Vilberts var
Guðrún Laufey Tómasdóttir, f.
14.1. 1909, d. 12.1. 1994. Börn
Guðrúnar em Guðmundur Kr.
og Guðbjörg Erlendsbörn. Vil-
bert flutti á Borgarbraut 65 í
Borgamesi eftir lát Guðrúnar
og bjó þar til dauðadags.
Útför Vilberts fór fram frá
Borgarneskirkju 12. febrúar.
inum og kærleikanum var einstakt.
Það var sama hvað gekk á, þú
fannst alltaf það jákvæða og góða
við allt og alla. Húmor þinn var frá-
bær. Hlátur þinn smitaði alla. Nei-
kvæði og kvartanir áttir þú erfitt
með að þola. Þú varst uppátektar-
samur og stundum hrekkjóttur, en
hrekkir þínir særðu aldrei, heldur
kættu þá sem fyrir þeim urðu og þá
sem voru í kring. Hrókur alls fagn-
aðar varstu hvar sem þú komst.
Lífshlaup þitt var oft erfitt og
sárt, sem mótaðist af erfiðum æsku-
árum. Þegar æviferill þinn er rifjað-
ur upp lýsir það þér best, hvaða
góða mann þú hafðir að geyma; að
bera ekki kala til nokkurs manns og
reyna að taka á áföllum og erfið-
leikum sem ströngum skóla og gera
það besta úr öllu. Ef áætlanir
gengu ekki upp, þá var það vegna
þess að annað og betra væri í vænd-
um.
Þrátt fyrir öll þín alvarlegu veik-
indi í gegnum árin, gerðir þú mest
grín að sjálfum þér og veikindun-
um. Það er tilefni í heila bók um
skondin tilsvör þín og uppátæki í
gegnum tíðina. Þitt lífsins mottó
var að alltaf finnst eitthvað jákvætt
við eitthvað neikvætt.
Það hefur verið mikill styrkur í
sorginni að fá öll þessi símtöl frá
vinum þínum og þeim aðilum sem
þjónustuðu þig í ýmsum fyrirtækj-
um og stofnunum í Borgarnesi. All-
ir þessir einstaklingar lýstu þér
eins og ég þekkti þig sem einstak-
lega fyndnum, hjartahlýjum, um-
hyggjusömum og sönnum vini. Þú
varst í miklu uppáhaldi hjá öllum
þeim sem kynntust þér.
Sorgin er sár, söknuðurinn er
mikill, það er sárt að kveðja. Elsku
pabbi, bestu þakkir fyrir styrkinn
og stuðninginn sem þú hefur veitt
mér á erfiðum tímum, og þá visku
sem þú miðlaðir mér.
Að láta öfund, háð og illgirni ann-
arra í minn garð sem vind um eyru
þjóta, hugsa hlýlega og jákvætt til
þessa fólks, sem er svo vanþroskað
að geta ekki glaðst með öðrum. Það
hefur alltaf staðist það sem þú
sagðir mér: „Sá sem öfundar yfir
eigum og getu náungans og rífur
æru fólks, eignast aldrei neitt,
hvorki góða vini né aðra hluti. Finn-
ur ekki hamingju lífsins, enda önn-
um kafinn við að leita arfans og 01-
gresisins í garði náungans. Sá sem
gleðst með öðrum og hugsar vel til
allra manna, fær sínu framgengt í
lífinu."
Elsku pabbi, ég kveð þig að sinni.
Ég veit að þú verður ljós allra
þeirra sem kynntust þér. Ég óska
þér góðrar ferðar til nýrra heim-
kynna. Elsku Guðrún, Halldór, Elli
og fjölskyldur, umhyggja, hjarta-
hlýja, og greiðasemi ykkar við
pabba og okkur börnin hans í gegn-
um árin, verður aldrei metin til fjár
eða hægt að þakka ykkur nógsam-
lega fyrir.
Ég veit að pabbi mun gera allt
sitt til að launa ykkur til baka, þrátt
fyrir að vera kominn á annað til-
verustig.
Mín sál, því ömgg sértu
og set á Guð þitt traust.
Hann man þig, vís þess vertu,
og verndar efalaust.
Hann mun þig miskunn krýna.
Þú mæðist litla hríð.
Þér innan skamms mun skína
úr skýjum sólin blíð.
Þín
(Bj. Halld.)
Harpa.
Núleggégaugunaftur,
ó, Guð, þinn náðar kraftur
mín veri vöm í nótt.
Æ, virst mig að þér taka,
mér yfir láttu vaka
þinn engil, svo ég sofi rótt.
(Þýð. S. Egilsson.)
Elsku pabbi minn. Loksins ert þú
frjáls eftir þessi erfiðu veikindi,
kominn til hans sem læknað getur
allt. Elsku pabbi minn, ég vil þakka
þér fyrir allar yndislegu stundirnar
sem við áttum saman. Þegar ég var
lítil stúlka með stóra drauma um að
fara á sveitaball með honmn pabba
sínum þegar hún yrði stór. Pabbi
minn var fallegastur og bestur
allra. Ég man svo vel þegar þú
kenndir mér að prjóna og hve stolt
ég var af Barbípeysunni sem var
það fyrsta sem ég hannaði.
Þú varst manna skemmtilegastur
með frábæran húmor og stríðinn.
Ég vil þakka þér fyrir frábæran
tíma sumarið 1996 þegar við bjugg-
um saman á Laugavegi 50 í þrjá
mánuði. Við höfðum ekki átt heimili
saman í 27 ár og ég fékk að kynnast
þér uppá nýtt. Einnig þegar þú
bjóst hjá mér, Hannesi og börnun-
um í Veghúsum í sex vikur eftir
eina sjúkrahúsvistina. Börnin mín
eru lánsöm að hafa kynnst afa sín-
um svona náið. Söknuður okkar er
mikill, en huggun harmi gegn er sú
fullvissa okkar að þér líði vel og
sért heill heilsu hjá góðum Guði.
Guð blessi minningu þína.
Birna, Hannes, Einar,
Haukur og Jóhanna.
Elsku Villi afi, takk fyrir allar
góðu og skemmtUegu stundirnar
sem við áttum saman.
Það var svo gaman að hafa þig
hjá okkur á jólunum. Þú ætlaðir að
vera hjá okkur á gamlái'skvöld, og
kannski miklu lengur. En gast það
ekki.
Þú varst orðinn svo mikið veikur
svo að mamma og læknirinn fóru
með þig í sjúkrabíl á Akranesspít-
ala.
Guð blessi þig og varðveiti að ei-
lífu.
Hin langa þraut er liðin,
nú loksins hlaustu friðinn,
og allt er orðið rótt,
nú sæll er sigur unninn
og sólin björt upp runnin
á bak við dimma dauðans nótt.
(V. Briem.)
Þín afastelpa,
Inga Rut.