Morgunblaðið - 11.11.2000, Blaðsíða 41

MORGUNBLAÐIÐ 1 LAUGARDAGUR 11. NOVEMBER 2000 41
1 z
w 1
Tölvuofnæmi?
The New York Times Syndicate.
SAMKVÆMT nýrri rannsókn er
gerð var í Svíþjóð getur efni sem
skjáir gefa frá sér valdið ofnæm-
isviðbrögðum hjá tölvunotendum.
En bandarískir ofnæmisfræðing-
ar gefa lítið fyrir þessar niður-
stöður. „Mér fínnst harla ósenni-
legt að tölvur gefí frá sér
einhverjar hættulegar agnir,“
segir dr. Diana Marquardt, yfir-
maður ofnæmisrannsókna við
læknadeild Háskólans í Kaliforn-
íu í San Diego.
En sænskir vísindamenn segja
að efnið trifenýl fosfat, sem notað
er sem eldvarnarefni í sjónvarps-
skjám, valdi umtalsverðri útgeisl-
un umhverfis tölvur. Trifenýl fos-
fat getur valdið ofnæmisvið-
brögðum, þ. á m. snertiskinn-
þrota, sem vísindamenn segja að
valdi kláða. Ekki sé ljóst hversu
mikið af efninu þurfí til að vekja
ofnæmi.
Niðurstöðurnar birtust í nýlegu
hefti Environmental Science &
Technology. Efnið berst frá tölvu-
skjám þegar þeir hitna við notkun
og segja vísindamennirnir að nýir
skjáir gefí frá sér meira af efninu
en gamlir. Rannsóknin beindist
að „öndunarsvæði“ um það bil
hálfan metra fyrir framan skjá-
inn. Eftir tíu daga notkun minnk-
aði magn trifenýl fosfats í loftinu
en var engu að síður tífalt meira
en fannst í venjulegu skrifstofu-
lofti.
Ókunnugt um
ofnæmi fyrir tölvum
Efnið fannst 1 tíu af átján skjám
sem prófaðir voru. Rannsóknin
kann að útskýra hvers vegna
sumir tölvunotendur segjast fínna
fyrir ofnæmiseinkennum við
vinnu, að því er segir í niður-
stöðunum. Einn rannsakendanna,
efnafræðingurinn Conny Ostman,
kveðst ekki geta svarað því hverj-
ir séu líklegir til að vera við-
kvæmir fyrir trifenýi fosfati.
Varað við
fæðubótar-
2 jólastjörnur
að eigin vali
998

Upplýsíngasími: 5800 500
New England Journal ofMedicine:
www.nejm.org/
efni
Þekkt hér sem
smyglvarningur
NOTKUN fæðubótarefna sem inni-
halda svonefnda efedra alkalóíða
(ephedra alkaloids á enskri tungu)
virðist auka hættu á því að sá sem
þau innbyrðir fái hjartaáfall. Þetta
kemur fram í grein í nýjasta hefti
tímaritsins New England Journal of
Medicine, sem birt var fyrr en ætlað
hafði verið þar eð hún reyndist hafa
að geyma upplýsingar sem vörðuðu
almannaheill.
Fæðubótarefni sem innihalda ef-
edra alkalóíða hafa notið vinsælda
víða um heim en þau eru notuð í
megrunarskyni auk þess sem vaxt-
arræktarfólk og fleiri telja sig fá
aukna orku með neyslu þeirra. Mill-
jónir manna nota slík fæðubótarefni
í Bandaríkjunum en 64 dauðsföll
hafa verið tengd notkun þeirra frá
því á miðjum tíunda áratugnum.
„I greininni er sagt frá tengslum
notkunar efedra alkalóíða við
hjarta- og heilasjúkdóma. Þessi efni
eru bönnuð hér á landi en við vitum
til þess að þau hafa verið hér á ferð-
inni sem smyglvarningur," sagði
Sigurður Guðmundsson landlæknir í
samtali við Morgunblaðið.
Fæðubótarefni þessi eru seld
undir ýmsum nöfnum á enskri
tungu. Þau fai'a fremst Ripped Fu-
el, Ma huang, Chinese Ephedra,
Metabolife, Diet-Phen og epitonin.
Að sögn Sigurðar Guðmundsson-
ar hefur þetta efni svipaða virkni og
adrenalín. Hjartsláttur notandans
eykst til muna.
Dr. Christine Haller, einn aðal-
höfunda greinarinnar í New Eng-
land Journal of Medicine, segir í
samtali við fréttaþjónustu banda-
ríska dagblaðsins The New York Ti-
mes að ávinningurinn af notkun
fæðubótarefna sem hafa að geyma
efedra alkalóíða sé lítill eða enginn
en hins vegar fylgi raunveruleg
áhætta henni. „Ég ráðlegg fólki að
nota ekki framleiðslu sem inniheld-
ur þetta efni.“
Rannsóknin tók einkum til heil-
brigðs, ungs fólks.
TENGLAR
Reuters
Tveir bandarískir ofnæmis-
fræðingar segjast aldrei hafa
heyrt um ofnæmi fyrir tölvum,
skjám eða trifenýl fosfati. Annar
þeirra, dr. Myron Zitt, telur að
kannski viti sænsku vísindamenn-
irnir ekki fyllilega hvað ofnæmi
sé.
Ofnæmisvakar valdi viðbrögð-
um hjá ónæmiskerfí líkamans en
ertingarvaldar séu einungis til
óþæginda. Ef trifenýl fosfat sé í
rauninni ofnæmisvaldur þurfí vís-
indamenn að sýna fram á að
líkaminn reyni að ráðast gegn
efninu, segir Zitt.
Tímaritið Environmental Science &
Technology: http://pubs.acs.org/
journals/esthag/.