Morgunblaðið - 11.11.2000, Blaðsíða 64

64 LAUGARDAGUR 11. NÓVEMBER 2000
UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ
Samræmt átak
gegn spilafíkn
Á undaníomum þing-
um hafa verið lögð fram
ýmis þingmál sem
tengjast spilafíkn og
fjárhættuspilum. Má
þar nefna framvarp til
laga um að banna spila-
kassa. Þessi þingmál
hafa ekki hlotið af-
greiðslu.
Nú er leitað nýrra
leiða til að stemma stigu
við þessu alvarlega og
vaxandi þjóðfélags-
meini. Um þær leiðir
verður að nást almenn
og breið samstaða. Þess
vegna hafa þingmenn
úr öllum flokkum á Al-
þingi ákveðið að leggja fram þings-
ályktunartillögu um að nú þegar verði
skipuð nefnd með fulltrúum allra
þingflokka og henni falið annars veg-
ar að afla greinargóðra upplýsinga
um útbreiðslu spilafíknai- meðal Is-
lendinga, kanna umfang þeirra eigna
og fjármuna sem viðkomandi hafa
fórnað og leita úrræða til leysa vanda
þeirra einstaklinga og fjölskyldna
sem búa við þennan alvarlega sjúk-
dóm og leiða til að stemma stigu við
í'rekari útbreiðslu hans. Þingmenn úr
öllum flokkum á Alþingi standa að
þingsályktunartillögu þessa efnis.
Áhugamenn boða
til fræðslufundar
Því fer fjarri að baráttan gegn
spilafíkninni sé einskorðuð við Ál-
þingi. Fjöldi blaðagreina ber þess
vott að margir era reiðubúnir að
leggja sitt af mörkum til að stemma
stigu við spilafíkninni. Ánægjulegt er
að áhugamenn gegn
spilafíkn hyggjast
standa fyrir fræðslu-
fundi næstkomandi
laugardag, 11. nóvem-
ber, í Arsal Hótels Sögu
kl. 14 og hafa þeir boðið
bandarískum sérfræð-
ingi til að halda þar fyr-
irlestur. Fyrir fáeinum
mánuðum buðu full-
trúar margra þeirra að-
ila sem reka spilakassa
hér á landi til fúndar
þar sem erlendur fyrir-
lesari, einnig frá Banda-
ríkjunum, ræddi spila-
fíkn og rekstur spila-
víta. Sá maður bar af
þeim blak og gerði lítið úr skaðsemi
spilafíknar. Mikilvægt er að umræða
fari fram þar sem þessi mál eru skoð-
uð frá öllum hliðum og er það því sér-
stakt fagnaðarefni að hingað skuli
fenginn aðili til að fræða okkur um
spilafíknina frá sjónarhóli þeirra sem
hún hefur leikið grátt.
Spilafíkn fer ekki
í manngreinarálit
Ljóst er að um leið og spilasalir
hafa verið opnaðir víðs vegar um
landið og alls kyns getraunaleikir,
sem gefa von um háar peningaupp-
hæðir í vinning, hafa orðið algengari
og spilakassar leyfðir til fjáröflunar
fyrir ýmis samtök hefur komið í ljós
að margir ánetjast þeirri spennu sem
leikjum af þessu tagi fylgir og verða
henni háðir. Þannig hafa margir
hætt aleigu sinni, heimili og fjöl-
skyldu í von um skjótfenginn gróða.
Nú munu vera um 900 spilakassar á
Ögmundur
Jónasson
Fjárhætttuspil
Það er sérstakt fagnað-
arefni, segir Ögmundur
Jónasson, að hingað
skuli fenginn aðili til að
fræða okkur um spila-
fíknina frá sjónarhóli
þeirra sem hún hefur
leikið grátt.
liðlega 370 stöðum á landinu.
Spilafíkn og ásókn í fjárhættuspil
fer ekki í manngreinarálit og spyr
ekki um stétt eða stöðu þótt ljóst sé að
margir sækja í spilakassa og get-
raunaleiki með þá hugmynd að leiðar-
ljósi að reyna að bæta annars lélega
fjárhagsstöðu sína. Auk þess er full-
yrt að þeir sem hafa þörf fyrir að flýja
raunveruleikann af einhverjum
ástæðum sækja ekki síður í fjár-
hættuspil en vímuefni og að misnotk-
un áfengis og vímuefna - og ásókn í
fjárhættuspil af ýmsum toga fer oft
saman.
Vandinn kemur okkur
öllum við
Samkvæmt upplýsingum sem fram
komu á síðasta ári má ætla að um 12
þúsund Islendingar eigi nú við sjúk-
lega spilafíkn að stríða. I þeim hópi
má ætla að séu um 4-5 þúsund ung-
menni á aldrinum 16-20 ára. Einnig
liggja fyrh- upplýsingar um að sífellt
fleiri sjúklingar sem koma til með-
ferðar vegna áfengissýki eigi einnig
við spilafíkn að stríða. Spilafíkn er
þannig óumdeilanlega orðin þjóðfé-
lagsmein sem kemur allrí þjóðinni við
og sameinuð á þjóðin að bregðast við
þessum vanda.
Höfundur er alþingismaður.
Opið
hús
laugardag
16
SERVERSLUN MEÐ INNRETTINGAR OG STIGA
Iiugmyndiiinnbiástur
25% verðlsekkun
Eidhúsinnréttingar kirsuber
rammi no. 09,-
(kirsuberjalilað birki),
meðan birgðir endast.
Þín bíSa margir möguleikar -
og allir fáanlegir fyrir jól.
HAMRABORG 1.200 KÓPAVOGI. SÍMI554 4011. NETFANG: lnnval@innval.is
Listin að kenna
Guðlaug Anna María
Guðmundsdóttir Gunnarsdóttir
ALLIR þekkja lík-
inguna um toppinn á
ísjakanum. Isjakar
mara að mestum hluta
í kafí þannig að toppur-
inn stendur upp úr en
undir yfírborðinu er
megnið af honum. Ym-
is störf eru lík ísjakan-
um. Sem dæmi má
nefna leikarann sem
stendur á sviði á með-
an á leiksýningu stend-
ur. Engum dettur í hug
að hann hafi farið
þangað án undirbún-
ings. Konsertpíanist-
inn virðist koma tón-
verkinu áreynslulaust
frá sér. Engum dettur í hug að hann
geri það æfingalaust. Þingmaðurinn
situr í þingsal á meðan mál eru tekin
til umfjöllunar og afgreiðslu. Hvað
gerir hann utan þingsala? Skyldi
slökkviliðsmaðurinn einungis starfa
meðan eldur brennur? Fréttamað-
urinn í sjónvarpinu er ekki bara að
vinna á meðan á útsendingu stendur.
Hið sama gildir um kennara og störf
þeirra. Kennslustundin er einungis
toppurinn á ísjakanum.
Störf kennara í framhaldsskólum
eru fjölbreytileg og flókin og vinnu-
tíminn ekki sýnilegur nema að hluta.
Hann felst í gr'ófum dráttum í því að
undirbúa kennslustundir, lesa sér
til, taka saman gögn sem þegar eru
til, búa til ný námsgögn og ákveða
hvernig best sé að haga sjálfri
kennslunni. Ætlar kennarinn að
halda fyrirlestur eða láta nemendur
vinna verkefnavinnu í hópum? Á að
nota kennslutæki, s.s. myndvarpa
eða tölvur? Á að sýna myndband eða
nota geislaspilara? Raungreina-
kennarar þurfa t.d að hafa til tæki,
tól og ýmis efni til nota í kennslu.
Þeim kennurum fjölgar sífellt sem
nota tölvur, forrit eða Netið við
kennsluna en það gerir enginn án
mikils undirbúnings.
Kennslan sjálf er ekki ólík því
þegar píanistinn, leikarinn og frétta-
maðurinn koma fram. Kennarinn er
að „performera“. Þegar kennslu-
stundin er hafin reynir á margt sem
kennarinn er sérfræðingur í. Hann
má búast við óvæntum uppákomum.
Hann þarf að kunna þá kúnst að
vekja áhuga nemenda sinna og miðla
efninu á heppilegan hátt. Hann þarf
að koma til móts við kröfur nemenda
sinna og væntingar og halda þeim
viðpfnið.
Urvinnsla úr kennslustundum er
ólík eftir greinum líkt og undirbún-
ingurinn en allir kennai'ar þurfa að
leggja mat á það hvort þeir séu á
réttri leið eða hvort þeir þurfi að
breyta vinnulagi sínu. Auk þess
þurfa þeir að meta námsárangur og
vinnu nemendanna.
Samstarf og samvinna
Onnur vinna kennara er af marg-
víslegum toga; þar má nefna sam-
starf við aðra kennara, námsráð-
gjafa og stjórnendur. Algengt er að
litlir og stórir hópar kennai'a kjósi
að vinna sameiginlega að verkefnum
sem þeir hafa frumkvæði að sjálfir
eða vinna að ósk stjórnenda sinna.
Námsráðgjafar starfa nú við alla
framhaldsskóla og vægi starfa
þeirra þyngist sífellt. Óhjákvæmi-
lega þurfa þeir að ráða ráðum sínum
í samvinnu við kennara. Oft eru afar
viðkvæm mál þar á döfinni sem
brýnt er að leysa af fagmennsku. Líf
eða sálarheill nemenda getur verið
að veði.
Algengt er að nemendur leiti til
kennara sinna utan kennslustunda.
Fyrir kemur að þeir missi af
kennslustundum og óski þá eftir
upplýsingum og aðstoð. Algengt er
að foreldrar hafi samband við kenn-
ara barna sinna. Þá er gjarna hringt
heim til kennaraað kvöldlagi. Símtöl
af því taginu eru vinna sem hvergi er
nefnd í kjarasamningum.
Kröfur eru gerðar til kennara um
endurmenntun og þeim er vissulega
nauðsynlegt að fylgjast með nýjung-
um eins og öðrum stéttum. Tölur
sýna að íslenskir kennarar eiga met í
því að sækja endurmenntunarnám-
skeið. Það skilar sér í því að íslenskir
framhaldsskólai' eru framarlega í
flokki þegar kemur að tækninýjung-
um og hér á landi hefur verið unnið
mikilvægt frumkvöðlastarf í fjar-
kennslu. Dylgjur um staðnað skóla-
starf eru með öðrum orðum ekki á
Kennarar
Framhaldsskólakennar-
_
ar eru ennþá til á Is-
landi, segja Anna Marfa
Gunnarsdóttir og Guð-
laug Guðmundsdóttir,
því kennsla og vinna
með námfúsu fólki er
gefandi og skemmtileg.
rökum reistar. Endurmenntun
kennara er að miklu leyti undir þeim
sjálfum komin og dæmi eru um það
að þeir þurfí sjálfir að greiða þann
kostnað sem endurmenntunin út-
heimtir.
Afleit vinnuaðstaða
Vinnuaðstaða kennara er víða fyr-
ir neðan allar hellur. Fáir skólar á
íslandi eru byggðir utan um þá
starfsemi sem þar á að fara fram.
Það sést á því að víða er lítil sem eng-
in vinnuaðstaða fyrir kennara og
fundaherbergi fá ef nokkur.
Kennslustofurnar eru gernýttar í
kennslu allan daginn og jafnvel á
kvöldin. Tölvukostur fyrir kennara
er í flestum skólum algerlega ófull-
nægjandi. Sem dæmi má nefna að
kennarahópur sem telur á annað
hundrað manns hefur fjórar tölvur
til afnota. Algengt er að fímm til tíu
manns deili einni tölvu og sá kennari
sem getur gengið að skrifborði til að
vinna við má teljast heppinn. Af
þessu leiðir að kennarar neyðast til
að vinna heima hjá sér. Kennarar
kosta þá vinnuaðstöðu sjálfir og
vinnutíminn þar er ekki sýnilegur.
Ástæðan fyrir því að ennþá eru til
framhaldsskólakennarar á Islandi er
sú að kennsla og vinna með námfúsu
fólki er gefandi og skemmtileg. Mik-
ilvægi starfsins er þar að auki óum-
deilanlegt og það gefur starfinu mik-
ið gildi en þetta er ekki nóg. Nú má
það ekki dragast deginum lengur að
viðurkenna störfin sem eru að baki
hverrar kennslustundar og meta þau
til verðugra launa.
Sá vandi blasir nú við öllum þeim
sem skólinn varðar að þrettán
hundruð framhaldsskólakennarar og
þar af leiðandi 20 þúsund framhalds-
skólanemendur hafa lagt niður störf.
Á fimmtán ára tímabili er þetta í
fimmta skipti sem þessi staða kemur
upp. Enn og aftur heyra kennarar
sömu tugguna um prósentutölur og
meðaltal hámarkslauna. Samnings-
vilji stjórnvalda er ekki sýnilegur á
þessari stundu og kennarar geta
ekki slegið af kröfum sínum. Starf
þeirra er einfaldlega flóknara og erf-
iðara en svo að það sé vinnandi fyrir
lægri laun en þeir gera kröfu um.
Anna María kennir við Fjölbrauta-
skólann íBreiðholti,
Guðlaug kennir við Menntaskólann
við Hamrahlíð.