Skírnir - 01.01.1892, Side 23

Frft öðmm löndum.
23
héldu þingmenn fylkisþingsins í Brandenburg honum veizlu. Hélt hann
þar harða ræðu yör þegnum sínum. Bað hann þá, er væru óánægðir með
Þýzkaland, „að hrista dupt ættjarðarinnar af iljum sér“, og fara úr landi.
Kvaðst hafa áhyrgð alls og mundi ekkert sitt láta eptir liggja, enda yrðu
menn þá að leita sín. „Min stefna er hin rétta og henni held ég“. Þessi
orð varð keisari þó seinna að láta oftöluð. Ættingjar hans og stórhöfð-
ingjar þýzkir skýrðu greinilega frá uppnámi því, er þjóðin væri komin í.
Var hann ekki lengi að vinda við seglinu og lýsti yör í ráðaneytinu 17.
marz, að hann vildi láta taka frumvarpið aptur og breyta því, svo fleiri
þingflokkar gætu gengið að þvi. Zedlitz vék nö ör sessi; þótti það hart,
því meiri hluti þings var með frumvarpi hans. Bosse leyndarráð kom i
stað hans.
Caprivi ríkiskanselleri hafði barizt jafn duglega og Zedlitz fyrir frum-
varpinu. Hélt hann þunga ræðu gegn andstæðingum þess og kallaði þá
guðleysingja. Sagði hann nö af sér embætti sínu sem æðsti ráðgjafi Prússa,
er frumvarpið^ náði ekki fram að ganga. Eulenberg greifl tók við þvi em-
bætti, en Caprivi hafði að eins ríkiskanselleraembættið eptir. Þótti mönn-
um hér lækkaður ofstopi Viihjálms keisara og ekki að óskyldu.
Hvorugum líkaði vel, apturhalds- og frelsisflokknum. Apturhaldsmenn
þóttust illa sviknir, og frelsisvinir þóttust eptir þetta ekki lengur öruggir
gagnvart hinni nýju stefnu. Blöð Bismarcks voru einlægt að klifa á því,
að Caprivi væri traust og athvarf kaþólskra manna á Þýzkalandi, en það
beit ekki á Caprivi.
í sama mund og Þýzkaland var að biBast við að brjóta odd af oflæti
klerkavaldsins, átti Frakkland í sama basli (sjá síðasta Skírni, bls. 39—41).
Hinn 20. jan. var lesið upp í öllum kirkjum á Frakklandi skjal frá hinum
ömm frönsku erkibiskupum um samband ríkis og kirkju. Hinutn geystu
þingflokkum líkaði illa vínáttan milli páfa og stjórnarinnar, og er stjórnin
lagði fram frumvarp um rétt manna til að stofna félög, þá hugsuðu þeir
sér að gera henni það að fótakefli. Hubbard stakk upp á, að frumvarpið
skyldi rætt sem fyrst, en heimtaði að stjórnin skyldi stefna að því, að
skilja sundur ríki og kirkju. Þingið samþykkti með 304 atkv. gegn 202
uppástungu Hubbards móti vilja stjórnarinnar. Tóku þar apturhaldsmenn
höndum saman við hina geystu flokka, því þeim líkaði ekki frumvarpið.
Ætla margir, að Freycinet hafi notað tækifærið til að losast við Constans
innanríkisráðgjafa, sem honum þótti ofjarl. Hinn 27. febr. skipaði Loubet
ráðaneyti. Freycinet hélt öðru embætti því, er hann hafði haft — hann