Skírnir - 01.01.1900, Síða 29

Búa-þáttur.
29
her Bfia eystra. Hann létti því umeátinni um Mafeking, gróf fallbysaur
sínar í jörð, að menn ætla, einhverstaðar þar sem Bretar geta ekki fund-
íð þær, og hélt liði sínu sem hraðast austur. En ferðalagið hlaut að vera
tafsamt, því að öllum farangri liðsina varð hann að aka á þungum vögn-
um, en akvegir þungfærir; land var slétt og akóglaust og þvi ílt til varna.
Biddaralið Breta varð því þar léttara í snfiningum og veitti honum árás-
ir í sífellu, en varðsveitir þær er fylgdu farangursvögnunum eftir, vörðu
hraustlega vagnalestina; en meginherinn fór fyrir og höfðu farangurslest-
ina milli sín og afturhersins. Við þetta varð förin tafsöm mjög, ogtókst
Bretum að komast með her sinn austur fyrir Búa og loks að umkringja
þá. £>á vóru Bfiar komnir til Pardeberg á bakka ár þeirrar er Modder
River heitir, eða Blautakvísl á voru máli. Sfi á rennur um sandfarveg
og víða leir í botni; er allmikil á vetrum, en þornar upp á sumrum. En
Febrúar er há-sumarmánuður suður þar. Var nfi farvegurinn þurr. Þá
er Bretar höfðu umkringt Bfia, bjuggust þeir Búarnir um niðri í farvegi
fljótsins; grófu holur inn í sandbakkana og hlífðu sér þar, og þar vörð-
ust þeir fallbyssulausir. Orustan hófst 16. Febr. við Pardeberg. Þann
dag náðu Bretar 78 vögnum alfermdum af Cronje. Búar vóru 5000 að
tölu, en Breta-her, sem að þeim sótti, 40 000; var það lið vel vopnað með
nægum fallbyssum og var að lokum ekki 300 faðma frá Búum. Aldrei
heflr jafnmörgum fallbyssum verið beint á jafnlítið lið á jafnlitlum bletti
í allri sögu mannkynsins. En þarna vörðust þessar 5 þfisundir Bfia í 12
daga gegn 40 þfisundum Bretahers. Bfia þraut brátt vistir, og höfðu þá
ekki annað til matar en ketið af hestum þeim sem féllu fyrir kfilum Breta,
en í sumarhitanum úldnaði það þegar. Og þegar i farveginum fyltist upp
af dauðum hestum og líkum fallinna manna, sem eigi var auðið að grafa,
þá fyltist loftið þeirri pestarfýlu, að varla varð líft i sandholum Böa fyr-
ír ólofti. Þar vóru konur og unglingar inni og sungu sálma meðan her-
mennirnir vörðust. Það fór að ganga á skotfæri Bfia, og var sýnt að
þeir vóru þá al-varnarlausir, er byssurnar þryti. Þó vildi Cronje ekki
gefast upp enn; vonaðist eftir, að heiflokkar landa sinna mundu koma
til liðs við sig og Bretum i opna skjöldu. Þetta bafði og reynt verið,
en Bretar hrakið það lið þegar aftur. Cronje var svo æfur, að hann hét
að skjóta hvern þann sinna manna, er dirfðist að nefna uppgjöf; kvað
betra að deyja þar með sæmd. — 27. Febr. var sá sami dagur, sem 200
Bfiar höfðu sigrað og tekið til fanga 554 Breta á Majuba-hæð 19 árum
áðut. Það var sú skömm, er Bretum hefir aldrei fyrnst og jafnan langað