Skírnir - 01.01.1900, Síða 36

36
Sínaveldis-þ&ttnr.
föðurbróðir hans, og ekkja keiaarans föður hans, stjórnuðu í samráði ríkinu
fyrir hans hönd, meðan hann var ófullveðja. Árið 1873 lýsti inn ungi
keisari yfir því, að nú væri hann fullveðja; ætlaði nú enn til vandræða
að horfa milli Sínverja og útlendra þj öða út af því tilefni, að inar út-
lendu þjóðir heimtuðu, að sendiherrar sínir fengi að heilsa upp á keis-
arann; en það var forn siðnr á Sinlandi, að enginn útlondingur mátti aug-
um lita persónu keisarans, og innlendir menn eigi heldur, nema nokkrir
innlendir menn af æðstu stéttum, og þeir máttu þó eigi heldur koma ná-
lægt honum nema skriðaudi á maganum á jörðunni, því að keisarinn er meðal
Sínverja tignaður sem guð. Eftir 4 mánaða rekistefnu lauk þessu með því, að
keisari skar sjálfur svo úr, að sendiherrar útlendu þjóðanna mætti heilsa upp á
sig og þyrfti ekki að skríða á maganum. Dessi keisari varð skammlífur, dó i Janú-
ar 1875. Hann átti þá öngvan son og hafði öngva ráðstöfun gert um ríkis-
erfingja. Keisaraættin tilnefndi því nýjan ríkiserfingja. Hann heitir
Tsai Tin eða Kwang-sý og er sonur Sjan’s prinz, yngra hróður Kung’s
prinz. Hann var þá 4 ára gamall. Keisaraekkjan gamla stjórnaði fyrir
hann landinu, þar til er hann varð fulltíða (Marz 1887). En þótt hann
tæki þá við stjórn sjálfur að nafni, þá réð gamla konan enn mestu, og
stóð svo þar til 1898; en þá gerðust þau tíðindi, er getið er í Skírni,
í hitt-ið-fyrra, að keisari tók sjálfur stjórntaumana í sínar hendur og tók
sér til ráðaneytis þá menn, er vilja gera umhætur á háttum og stjórn
landsins og scmja þjóðina Bem mest að háttum vesturþjóðanna. En það
fór svo, sem sagt er þar frá (Skírnir 1898, 40.—41. bls.), að keisaraekk-
jan gamla tók ráðin af keisara, lýsti hann sjúkan og lét hann fela sér
stjórnina á ný. Dað var litið svo á þá, að það væru Rúsar, er staðið
hefðu bak við keisaraekkjuna þá og hleypt byltingunni á stað, af því að
þeir hefði óttast, að inir frjálslyndu ráðgjafar keisarans styddust of mjög
við Bretland, og mundu Bretar því fá meiri áhrif, ef framfaraflokkurinn
héldist við völd. Nú þykir það sýnt, að þetta muni ekki hafa svo verið,
orsökin til þess að aíturhaldsflokkurinu og drottningin drógu völdin úr
böndum keisara hafi verið alt önnur. Svo er mál með vexti, að í Sin-
landi er einkennileg og flókin embættaskipun. Rikið er víðlent, og keis-
ari verður að láta vara-konunga stjórna hverjum landshluta um sig. Svo
er urmull embættismanna í landinu undir þá gefnir. Keisarastjórnin verð-
ur að sjá alt með annarra augum. Engar járnbrautir og engir ritsimar
liggja um þetta víðáttumikla ríki, nema örfáar mílur næst Peking og lít-
ilsháttar á fám öðrum stöðum austast í landinu. Yeit stjórnin því lítið