Skírnir - 01.01.1910, Side 73

Um loftfarir.
75
má einkum nefna Englendingana Gloisher og Coxwell,
sem fóru um 30 slíkar ferðir. Þeir hættu sér afarhátt,
8—10 þús. stikur, og þoldu þá svo miklar kvulir, bæði
af kulda og skorti á súrefni í loftinu, að furðu sætir að
þeir skyldu fá það af borið. Þeir gerðu og rannsóknir
sínar með meiri vísindalegri nákvæmni en dæmi vorui
til á þeim tímum, enda þótt nýrri rannsóknir hafi nú
kolivarpað þeim, einkum vegna þess, að þeir kunnu ekki
að verja mælingaverkfæri sín fyrir ýmsum áhrifum, sem
skektu útkomuna. Til þess að bæta úr súrefnisskortinum,
tóku menn að flytja það með sér og leiða það inn í önd-
unarfærin með sérstökum verkfærum. En það tókst eigi
ætíð sem skyldi, og fórust menn stundum af þessum or-
sökum.
Árið 1881 stofnuðu Þjóðverjar félag til eflingar loft-
ferðum, tóku þeir nú við þar sem Gloisher hafði hætt,
og höfðu miklu fullkomnari verkfæri. Má þar einkum
nefna Assmann prófessor og síðan aðstoðarmenn hans,
Berson og Súring. Þeir tveir náðu 10500 st. hæð 31. júlí
1901, og leið þá yflr þá báða.
Gaston Tissandier, franskur maður, stakk upp á því,
að farnar skyldu loftferðir til rannsókna, nákvæmlega
samtímis, víðsvegar um lönd, til þess að fá betra yfirlit
yfir ásigkomulag loftsins. Héldu menn þing um þetta,
og tóku flestar Norðurálfu-þjóðir þátt í því, og svo Banda-
menn í Yesturheimi. Þar komu menn sér saman um
mælingaverkfærin, því að þau áttu alstaðar að vera hin
sömu. Nú var það mein mikið, hve skamt menn komust
frá jörðunni, því að menn þóttust þurfa að skygnast lengra.
Þá fann Assmann upp á því, að búa til litla og fislétta
belgi, sem slept er upp allslausum, að öðru en því, að
við þá eru fest hárfín verkfæri, sem gegna sér sjálf á
leiðinni. Hátt uppi, þar sem loftið er þunt, og mótspyrna
þess því minni, þenur vetnið belginn út með heljarafli.
Þessir belgir eru því gerðir úr teygjanlegu efni. Þó kem-
ur þar, að þeir rifna, og falla þá verkfærin til jarðar, og
má þá iesa alls konar fróðleik á verkfærunum. Þessir