Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Árgangur

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1993, Blaðsíða 61

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1993, Blaðsíða 61
YNGRI VÍKINGAALDARSTÍLAR Á ÍSLANDI 65 hurð og tvær þiljur, og er þetta fernt fellt inn í norðurvegginn á skipi þeirrar kirkju sem nú stendur.'7 Þessar leifar stafkirkju frá ofanverðri 11. öld eru alls staðar prýddar dýraskreyti, það er bæði lágt (gaflar og hurð) og hátt upphleypt, alveg upp í 12 cm djúpt (dyraumbúnaðurinn, þiljurnar tvær og hornstólpinn). Úrnesstíll er orðinn til beint úr Hringa- ríkisstíl, sem var mjög nákominn Mamm- enstíl fyrirrennara sínum, að hluta samtíma. Við upphaf Úrnesstíls varð mikil breyting bæði í stíl og fjölda myndefna, þau eru færri en áður en öll runnin frá hinum fyrri stíl- um. Oft er sagt að í Úrnesstíl séu aðeins not- aðar þrjár dýramyndir, en það er ekki alveg svo einfalt, atriði sem notuð voru í Mamm- en og Hringaríkisstíl voru enn í notkun, eink- um kross, sem kemur margsinnis fyrir oft ásamt dýramyndum. Aðalmyndefnin eru þrjú: stórt ferfætt dýr sem kallast myndstef 1 í Úrnesstíl, dýr sem líkist slöngu og endar hali þess ýmist í fæti, uppvafningi eða skiptist í flipa, er þetta dýr kallað myndstef 2 í Úrnes- stíl, í þriðja lagi mjög mjótt dýr, eins og þvengur og kallast myndstef 3 í Úrnesstíl. Þó að stíllinn sé nefndur eftir norskum tréskurði þýðir það ekki að hann sé sérstaklega norskur, þvert á móti var hann jafn samnorrænn og stílar þeir sem á undan fóru. Alþekktar eru frá Skandinavíu og Islandi en einkum frá Danmörku og Skáni gegnskornar nælur með dýramyndum, svonefndar Úrnesnælur. Vísar nafnið til þess að oftast bera dýrin einkenni Úrnesstíls. Úrnesnælurnar eiga mjög mikið sameiginlegt, en þó eru þær ekki allar eins. Þekktasti fulltrúi þeirra er ákaflega glæsileg næla í hreinum Úrnesstíl,' sem fannst í Lindholm Höje í holu með þýskum peningi frá 1039-1046." Á íslandi hafa fundist tvær Úrnesnælur, önnur í Skáney og hin í Tröllaskógi. Erfitt er að segja til um fjölda Úrnesnæla alls, því alltaf eru þær að finnast. Árið 1968 birtist yfirlit um Úrnesnælur á Norðurlönd- um þar sem þær eru sagðar 8 í Danmörku og 13 í Svíþjóð, að viðbættum 4 þar sem dýrið er með vængi. í Noregi voru þær 9 og á íslandi 2.'1 Árið 1983 voru Úrnesnælur taldar um 25 í Danmörku og Slésvík, yfir 20 í Sví- þjóð, 11 í Noregi og 2 á íslandi.7” Nú er vitað um margfalt fleiri Úrnes- nælur á Norðurlöndum, og höfundur þessarar greinar vinnur að yfirliti um þær. Af íslensku nælunum tveimur er sú frá Tröllaskógi á Rangárvöll- Mynd 5. Úrnesnælan frá Trölla- skógi. Framhlið (safnnr. Þjms 6524). Til að myndin verði skarpari er hér sleppt tvöfaldri röð punkta með niello sem liggur eftir hálsi miðdýrsins, búk, framfæti og fremri rófnflipa. Teikn. R. Beldini.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150

x

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Árbók Hins íslenzka fornleifafélags
https://timarit.is/publication/97

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.